Shaxs kamolotida irsiyatning ta'siri Reja: Shaxs kamolotida irsiyatning ta'siri

Agar bola o`z tug`ma layoqatiga mos sharoitda o`sib, zarur faoliyat bilan
shug`ullansa, layoqat erta ko`rinib rivojlanishi, aksincha, bunday muhit bo`lmasa, yo`q bo`lishi yoki “mudroq” ligicha qolib ketishi mumkin. Demak, boladagi irsiy belgilarning o`sishi, kamol topishi insonlar muhiti, yashash sharoiti va tarbiyaga bog`liq desak bo`ladi. Bunga tarixda misollar juda ko`p. A.Navoiy onasidan shoir, Eynshteyn-fizik, Ulug`bek-astronom, Ibn Sino- tabib bo`lib tug`ilmagan albatta.Inson bolasi, agar ijtimoiy muhitga emas,boshqa muhit, aytaylik hayvonlar muhitiga tushib qolsa, odamlarga xos sifatlar shakllanmasligi mumkin.Masalan: 1920 yili hindistonlik doktor Sing Kalkuttaning janubiy-Qarbidagi Midnapur shahri yaqinida bo`ri uyasidan ikkita bo`ri bolasi bilan ikkita qizchani topib olgan. Ularning biri 7-8 yoshda,ikkinchisi 2 yoshlar chamasida edi.Amala (kichigi) bir yildan so`ng vafot etdi. Kamola esa 1930 yilgacha yashadi.Odob, axloq, xulqiy sifatlar- shaxsning barcha ruhiy sifatlari faqat muhit va tarbiyaning o`zaro ta’siri asosida vujudga keladi.
........................
Shuning uchun irsiyat rivojlanishga ta’sir etadi, ammo hal qiluvchi omil bo`la olmaydi. Abdulla Avloniyning fikricha, “Axloq – bu xulqlar majmuidir. Xulq esa kishida o`z-o`zidan paydo bo`lmaydi. Ularning shakllanishi uchun ma’lum bir sharoit, tarbiya kerak. Kishilar tug`ilishida yomon bo`lib tug`ilmaydilar, ularni muayyan sharoit yomon qiladi.Buyuk muallimning ta’kidlashicha, axloq tarbiyasi xususiy ish emas, ijtimoiy ishdir. Har bir xalqning taraqqiy qilishi, davlatlarning qudratli bo`lishi avlodlar tarbiyasiga ko`p jihatdan bog`liqdir.
......................
Ijtimoiy pedagogikada bolaning mikromuhit orqali jamiyatga kirib borishi ko`rib chiqiladi. Mikromuhitda insonning hayoti va munosabatlari o`zaro ta’sir xususiyatiga ega. Muhit – bu nafaqat ko`cha, uy va buyumlar. Muhit – bu o`ziga xos munosabat va qoidalar tizimiga ega bo`lgan turli xil insonlar birligi. Shuning uchun, bir tomondan inson unga (muhitga) nimadir shaxsan o`zinikini olib kiradi, ma’lum bir darajada unga ta’sir qiladi, uni o`zgartiradi, lekin shu bilan birga muhit ham insonga ta’sir ko`rsatadi, unga o`z talablarini qo`yadi. Muhitning insonga bo`lgan munosabati, uning o`zini tutishi qanchalik muhitning ishonchiga to`g`ri kelishi bilan aniqlanadi. Insonning o`zini tutishi ko`p holda jamiyatda u qanday o`rinni egallashi bilan belgilanadi. Inson jamiyatda bir vaqtda bir qancha o`rinlarni egallashi mumkin.
E'tiboringiz uchun rahmat!