Щязряти Айятуллащцл-Цзма

qiyamət günü zülmət şəklində hazır olacaq.» «Həqiqətən, yetimlərin mallarını haqsızlıqla 

---

90

yeyənlərin  yedikləri  qarınlarında  oda  çevriləcək.»  (Nisa,  10)  «(Ya  peyğəmbər!)  Qiyamət 

günü mömin kişi və qadınların iman nurunu   onların önlərindən və sağ tərəflərindən axıb 

şölə  saçdığını  görəcəksən.»  (Hədid,  12)  «Sələm  yeyənlər  qəbirlərindən  ancaq  cin  vurmuş 

(dəli)  kimi  qalxarlar.»  (Bəqərə,  275)  «Allah  tərəfindən  bəxş  olunmuş  mal-dövləti  sərf 

etməyə  xəsislik  edənlər  heç  də  bunu  özləri  üçün  xeyirli  hesab  etməsinlər.  Xeyr,  bu,  onlar 

üçün zərərlidir. Onların xəsislik etdikləri şey qiyamət günü boyunlarına dolanacaqdır. (Belə 

ki, heç hərəkət etmək iqtidarında olmayacaqlar.)» (Ali-İmran, 180)

 Digər yaxşı və pis əməllər də hərəsi özünə münasib şəkildə aşkar olacaq.

Bilirik  ki,  bu  gün  elm  bizə  dünyada  heç  bir  şeyin  yox  olmadığını  sadəcə  olaraq  öz 

surətini  dəyişdiyini  deyir.  Maddə  və  enerji  daima   dəyişir.  Bu  iki  şeydən  xaric  olmayan 

insanın  əməlləri  bu  sübuta  əsasən  dəyişməsinə  baxmayaraq,  əbədi  olaraq  qalır.  Quran  bu 

məsələni  kiçik,  lakin  mənalı  bir  ifadə  ilə  açıqlayır:  «İnsanlar  (dünyada)  etdikləri  bütün 

əməllərin  hazır  durduğunu  görəcəklər.»  (Kəhf,  49).  İnsanlar  qiyamətdə  öz  əməllərinin 

nəticəsini görəcəklər və heç kəsə əməlindən artıq (və ya əskik) zülm edilməyəcək. Necə ki, 

Quran  buyurur:  «Rəbin  heç  kəsə  haqsızlıq  etməz.»  (Kəhf,  49).  Başqa  bir  ayədə  əməllərin 

qiyamətdəki  hüzuru  barədə  deyilir:  «O  gün  (qiyamət  günü)  insanlar  əməllərinin  özlərinə 

göstərilməsi üçün (qəbirlərindən) dəstə-dəstə çıxacaqlar. Kim (dünyada) zərrə qədər yaxşı 

iş  görmüşdürsə,  onun  xeyrini  görəcəkdir  (mükafatını  alacaqdır).  Kim  zərrə  qədər  pis  iş 

görmüşdürsə, onun zərərini görəcəkdir (cəzasını çəkəcəkdir)» (Zilzal 6, 8) 

Bu  ayələrdən  məlum  olur  ki,  insanın  yaxşı  və  ya  pis  olmasından  asılı  olmayaraq, 

böyüklü-kiçikli  bütün  əməlləri  qeydə  alınır.  Qiyamətdə  hamısı  öz  sahiblərinə  təqdim 

olunacaq. Buna görə də, pis əməllərdən uzaq, yaxşə əməllərin isə tərəfdarı olmaq lazımdır.

Təəccüblü budur ki, bu günkü dövrdə texnikanın inkişafı ilə əlaqədər olaraq bu işlərin 

bir  qismini  (keçmiş  əməlləri  qoruyub  saxlamağı)  elə  bu  dünyada  əks  etdirən  aparatlar 

düzəldilmişdir.  Alimlərdən  biri  deyir:  «Bu  günkü  dövrdə  iki  min  bundan  qabaqkı  Misir 

dulusçularının səslərini özündə əks etdirən aparatlar düzəlmişdir. Misir muzeylərində iki il 

bundan qabaq düzəldilmiş kuzələr indi də qorunub saxlanır. Bu kuzələrin düzəldilməsində 

xüsusi  çarxlardan  istifadə  olunmuşdur.  Çarxların  və  ustaların  səsi  kuzələrə  düşmüşdür  və 

indi  təzəcə  kəşf  olmuş  aparatların  köməyi  ilə  həmin  səsləri  eşitmək  olur.  İnsan  bu  səsləri 

asanlıqla eşidə bilər.»

Əməllərin  hazır  oluşunu  nəzərə  almaqla  məad,  günahkarların  cəzalandırılması  və 

möminlərin mükafatla təltif olunması barədə meydana çıxan suallara cavab vermək olar.