Щязряти Айятуллащцл-Цзма

Fikirləşin və cavab verin.

1-Qədir-Xum hadisəsini izah edin.

2-Qədir-Xum hədisi neçə sənədlə və neçə kitabda peyğəmbərdən söylənilmişdir?

3-Nəyə  görə  Qədir-Xum  hədisindəki  «mövla»  sözü  dost  mənasında  yox,  rəhbər  və 

imam mənasındadır?

4-Peyğəmbər bu hədisi dedikdən sonra Əli(ə) barədə nə dua etdi?

5-Qədir və Cüfrə haradadır?

VII dərs

«Mənzilət» və «Yəumud-dar» hədisləri

Mənzilət hədisi

Böyük şiə və sünni təfsirçilərinin bir çoxu «Mənzilət» hədisini «Əraf» surəsinin 142-ci 

ayəsində  söhbət  olunan  «Musanın  40  günlük  Allah  hüzuruna  getməsi  və  qardaşı  Harunun 

onun yerində canişin olması» hadisəsinin əsnasında bəyan etmişlər.

«Mənzilət»  hədisi  belədir:  «Peyğəmbər(s)  Təbuk  meydanına  tərəf  getmək  istəyirdi. 

Peyğəmbərə  xəbər  çatmışdı  ki,  Roma  imperiyası  Hicaz,  Məkkə  və  Mədinəni  tutmaq  üçün 

böyük  bir qoşun  hazırlayıb.  Peyğəmbər(s) böyük  bir qoşun hazırlayıb  Təbuk məntəqəsinə 

tərəf hərəkət etdi. Hərəkət etməzdən qabaq Əli(ə)-ı öz yerində canişin təyin edib Mədinədə 

saxladı.  Əli(ə)  peyğəmbərə  buyurdu:-Ya  Rəsulallah!  Məni  burada  uşaqlar  və  qadınların 

yanında  saxlayırsan?  (İcazə  vermirsən  mən  də  sizinlə  bu  cihadda  iştirak  edib  bu  böyük 

şərəfə  nail  olam?)  Peyğəmbər  buyurdu:  «Sən  razı  deyilsənmi  ki,  sənin  mənə  olan  nisbətin 

Harunun Musaya olan nisbəti kimi olsun? Təkcə bir fərqi var ki, məndən sonra peyğəmbər 

olmayacaq.»

1

1

 Mənzilət sözünün mənası nisbət, əlaqə, yövmuddar sözünün mənası isə evə dəvət günü deməkdir.

---

66

Bu  hədis  sünnilərin  ən  məşhur  və  tanınmış  kitablarında  yəni  Müslim  və  Buxarinin 

səhihlərində  gəlmişdir.  Eləcə  də,  sünnilərin  bir  çox  hədis  kitablarında,  o  cümlədən  İbn 

Macənin  sünəni,  Tirmizinin  sünəni,  Əhmədin  müsnədi  və  s.  kitablarda  bu  hədis 

söylənilmişdir.  Hədisi  söyləyən  səhabələrin  sayı  isə  iyirmi  nəfərdən  artıqdır.  Cabir  ibn 

Abdullah  Ənsari,  Əbu  Səid  Xidri,  Abdullah  ibn  Məsud  və  Müaviyəni  bunlara  nümunə 

gətirmək olar.

«Bağdadın  tarixi»  kitabının  müəllifi  Əbu  Bəkr  Bağdadi  öz  kitabında  Ömər  ibn 

Xəttabdan belə rəvayət edir: «(Ömərin dilindən:)» Gördüm, bir kişi Əlini söyür. Ona dedim:

-Məncə, sən münafiqsən. Çünki mən peyğəmbərin Əliyə «sənin mənə nisbətin Harunun 

Musaya  olan  nisbəti  kimidir.  Təkcə  bir  fərq  var  ki,  məndən  sonra  peyğəmbər  olmayacaq» 

dediyini eşitmişəm.

Diqqəti cəlb edən budur ki, mötəbər hədis mənbələrində Peyğəmbərin bu sözü (hədisi) 

təkcə Təbuk döyüşünə gedərkən demədiyi təsdiq olunur. O, bu hədisi yeddi müxtəlif yerdə 

buyurmuşdur:

1)Məkkədə təzəcə iman gətirmiş müsəlmanlarla qardaşlıq siğəsi oxuduğu zaman Əlini 

özünə qardaş etmiş və bu hədisi demişdir.

2)Mədinədə  mühacir  və  ənsar  arasında  qardaşlıq  əhd-peyman  bağladığı  zaman 

peyğəmbər Əlini(ə) özünə qardaş etmiş və bu hədisi söyləmişdir.

3)Peyğəmbər  məscidinə  açılmış  qapıların  bağlanması  əmrini  verdikdə  Əli(ə)-ın 

qapısını istisna etmiş və bu hədisi buyurmuşdur.

4)Təbuk  döyüşünə  gedərkən  bu  hədisi  söyləmişdir.  Bu,  daha  üç  yerdə  də  sünni 

kitablarında gəlmişdir.

Deməli, hədisin sənədi cəhətdən şübhə yeri qalmır və onun mənasının ümumiyyəti də 

öz yerindədir.