Щязряти Айятуллащцл-Цзма

Fikirləşin və cavab verin:

1.Elminiz nə qədər artsa da, yenə bilmədiklərinizin bildiklərinizdən çox olduğunu hiss 

edirsinizmi? (Bir misal göstərin.)

2.Bir  nəfərə  kor-koranə  surətdə  itaət  etməklə  peyğəmbərlərə  itaət  etməyin  fərqini 

bilirsinizmi?

3.Tanımadığımız yolu bələdçisiz getsək, hansı çətinliklərlə üzləşə bilərik?

4.İnsanların hansı cəhətlərdən peyğəmbərə ehtiyacları olduğunu izah edin.

5.Bu barədə daha hansı başlıq altında bəhs edəcəyimizi güman edirsiniz?

II dərs.

Qanun təyin etmə nəzərindən

peyğəmbərlərə olan ehtiyac

Ötən  dərsdə  insanların  peyğəmbərlərə  olan  ehtiyaclarının  cəhətini,  yəni  təlim  və 

tərbiyə  cəhətindən  olan  ehtiyacını  öyrəndik.  İndi  isə  növbə  peyğəmbərlərin  insanların 

həyatında ən əsas rolu olan ictimai qanunlarla bağlılığına yetişmişdir. 

Məlum  olduğu  kimi,  insanların  ən  böyük  və  əsas  xüsusiyyəti,  onların  hər  bir  sahədə 

qazandıqları uğurların səbəbi ictimai şəkildə yaşamalarıdır. Qətiyyətlə demək olar ki, əgər 

insanlar bir-birindən ayrı yaşasaydılar, indi onların hamısı fikir, düşüncə, mədəniyyət tərzi 

nəzərindən eynilə daş dövrünün insanları kimi olardılar.  İnsanlara mədəniyyət  bəxş edən, 

onların elmini bu qədər inkişaf etdirən yalnız ictimai yaşamdır. Məsələn, aya uçuşu təsəvvür 

etsək, görürük ki, bu, bir, yaxud bir neçə nəfərin səyi nəticəsində yox, milyonlarla alimin min 

illərlə göstərdiyi səylər, təcrübələr, kəşflər nəticəsində həyata keçmiş bir işdir. Yaxud indiki 

zamanda mahir və təcrübəli bir həkim özü ölmüş, lakin qəlbi hələ döyünməkdə davam edən 

insanın  ürəyini  başqa  bir  insanın  ürəyi  ilə  əvəz  edərək  onu  ölümdən  xilas  edərsə,  bu 

minlərlə  həkim  və  cərrahın  səyi  nəticəsində  və  onların  indiki  şagirdlərinin  əli  ilə  həyata 

keçmiş bir işdir. Əlbəttə, bunu da xatırladaq ki, bu cür ictimai yaşayışın bəzi mənfi cəhətləri 

də  vardır.  Məsələn,  bir-birinin  haqqını  tapdalamaq,  bir-birinə  təcavüz  və  zorakılıq  etmək, 

hətta  bəzən  bir-birinə  (ölkə-ölkəyə)  qarşı  müharibə  və  qırğın  törətmək   kimi  nümunələri 

göstərmək olar. Bu halda qanuna, nizam-intizama olan ehtiyac aydın hiss olunur.

Qanun insanların üç əsas çətinliyini aradan qaldırır:

1)Qanun  hər  bir  insanın  cəmiyyət  qarşısında,  eləcə  də  cəmiyyətin  hər  bir  insan 

qarşısında  vəzifəsini  müəyyən  edir.  İstedadları  çiçəkləndirərək  səyləri  bir-biri  ilə 

uyğunlaşdırır.

2)Qanun  insanların  öz  vəzifələrinə  əməl  etmələri  üçün  lazım  olan  nəzarətin 

yaranmasına yol açır.

3)Qanun  insanların  bir-birinin  hüququna  təcavüz  etməsinin  qarşısını  alaraq  hər  cür 

hərc-mərcliyin,  çəkişmələrin  baş  verməsinə  mane  olur  və  lazım  olduğu  vaxt  caniləri 

münasib cəzaya məhkum edir.

---

38