Щязряти Айятуллащцл-Цзма

var, lakin siz onları görmürsünüz.»

Ərəb  ədəbiyyatında  cazibə  qüvvəsini  ümumi  və  avam  camaata  bəyan  etmək  üçün  

«gözə  görünməz  sütun»  sözündən  daha  yaxşı  nə  ifadə  var?  (Necə  ki,  Quran  bu  ifadədən 

istifadə etmiş və cazibə qüvvəsini sadə yolla camaata çatdırmışdır.)

Həzrət  Əli(ə)-dan  söylənilən  hədisdə  oxuyuruq:  «Göydə  olan  ulduzlar  yerdəki 

şəhərlər  kimidir.  Bir  şəhər  digər  şəhərlə  (bir  ulduz  digər  ulduzla)  nurdan  olan  bir 

sütunla birləşmişdir.»

Bu gün alimlər etiraf edirlər ki, göydəki ulduzların arasında milyonlarla ulduz var ki, 

onlarda canlı və düşüncəli varlıqlar yaşayır. Baxmayaraq ki, bu barədə geniş məlumat hələ 

mövcud deyildir.

Yerin öz oxu və günəş ətrafında hərəkətinin

kəşfi

Hamımız bilirik ki, yerin öz oxu ətrafında fırlanmasını dünyada ilk dəfə olaraq ilk dəfə 

təxminən  4  əsr  bundan  qabaq  yaşamış  italyan  alimi  Qalileo  Qaliley  kəşf  etmişdir.  Ondan 

qabaq  isə  bütün  alimlər  Misir  aliminin  ptolemey  sisteminə,  yəni,  yerin  bütün  dünyanın 

mərkəzi olması və digər planetlərin onun ətrafına fırlanması nəzəriyyəsinə inanırdılar. Onu 

da xatırladaq ki, Qaliley bu nəzəriyyəni irəli sürdüyünə görə din xadimləri tərəfindən kafir 

adlandırıldı  və  ölüm  cəzasına  məhkum  olundu.  Lakin  sonradan  tövbə  edib  heliosentirik 

sistemdən  formal  narazılıq  etməklə  canını  qurtardı.  Sonralar  alimlər  onun  nəzəriyyəsini 

qəbul  edib  onu  ortaya  çıxardılar.  Heliosentrik  sistemin  (Kopernik  sisteminin)  Ptolemey 

sisteminə qalib gəlməsində Qalileyin elmi yaradıcılığının böyük rolu oldu. İndi bu nəzəriyyə 

artıq hamının qəbul etdiyi bir məsələyə çevrilmişdir. Hətta hissi təcrübələr nəticəsində də 

bu  nəzəriyyə  sabitləşmiş,  sonralar  havaya  peyklər  göndərildikdən  sonra  daha  ona  heç  bir 

şübhə yeri qalmamışdır.

Bir  sözlə,  yerin  mərkəz  olub  sabit  qalması  inkar  edildi.  Məlum  oldu  ki,  insanlar  o 

vaxtadək (Qalileyin nəzəriyyəsi meydana çıxana qədər) səhv etmişlər, yerin hərəkətini digər 

planetlərin  hərəkəti  ilə  qarışıq  salmışlar.  Biz  özümüz  hərəkətdə  olduğumuzdan,  onların 

bizim ətrafımıza hərəkət etdiklərini güman etmişik.

Bunlara  baxmayaraq  «Ptolemey  sistemi»  (geosentrik  nəzəriyyə)  təxminən  1500  il 

alimlərin əqidəsinə kölgə salmışdı və Quranın nazil olduğu (və irəli sürən) dövrdə bir nəfər 

cürət edib «Ptolomey» nəzəriyyəsinin əksinə bir söz deyə bilmirdi.

Ancaq  Qurana  nəzər  saldıqda  görürük  ki,  «Kopernik  sistem  və  nəzəriyyəsi»  «Nəml» 

surəsinin  88-ci  ayəsində  çox  aydın  şəkildə  açıqlanmışdır:  «Dağlara  baxıb  onları  donmuş 

(hərəkətsiz durmuş) zənn edərsən, halbuki, onlar bulud keçdiyi kimi keçib gedərlər. Bu, 

hər  şeyi  bacarıqla,  yerli-yerində  edən  Allahın  gördüyü  işdir.  Həqiqətən,  o,  etdiyiniz