Si. O‘lchashlar birliligini ta’minlash tizimi
Yüklə 205,77 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
1-jadval.
Xalqaro birliklar tizimi (SI) asosiy birliklari. Kattalik Birlik Nomi O‘lchamligi Nomi Belgisi Ta’rifi Uzunlik L metr M Metr bu yorug‘lik 1/299792458 s vaqt oralig‘ida vakuumda bosib o‘tadigan masofa Massa M kilo- gramm Kg Kilogramm bu massa birligi bo‘lib xalqaro kilogramm-prototipining massasiga teng Vaqt T sekund S Sekund bu seziy - 133 atomi asosiy holatining ikki o‘ta nozik sathlari orasidagi bir-biriga o‘tishiga muvofiq keladigan nurlanishning 9 192 631 770 davridir Elektr toki (elektr tokining kuchi) 1 amper A Amper bu vakuumda bir-biridan 1 m oraliqda joylashgan, cheksiz uzun, o‘ta kichik dumaloq ko‘ndalang kesimli ikki parallel to‘g‘ri chiziqli o‘tkazgichlar-dan tok o‘tganda o‘tkazgichning har 1 m uzunligida 2 10 -7 N ga teng o‘zaro ta’sir kuchini hosil qila oladigan o‘zgarmas tok kuchi Termodina mik harorat θ kelvin K Kelvin bu termodinamik harorat birligi bo‘lib, u suvning uchlanma nuqtasi termodinamik haroratning 1/273,16 qismiga teng Modda mikdori N mol Mol Mol bu massasi 0,012 kg bo‘lgan uglerod- 12 da qancha atom bo‘lsa, uz tarkibiga shuncha elementlarini olgan tizimning modda miqdoridir. Molni tadbiq etishda elementlari guruhlangan bo‘lishi lozim va ular atom, molekula, ion, elektron va boshqa zarrachalar guruhlaridan iborat bo‘lishi mumkin YOrug‘lik kuchi J kandela Cd Kandela bu berilgan yo‘nalishda 540-10 Hz chastotali monoxrama-tik nurlanishni tarqatuvchi va shu yo‘nalishda energetik yorug‘lik kuchi 1/683 W/sr ni tashkil etuvchi manbaning yorug‘lik kuchidir Izohlar 1 Termodinamik temperaturdan (belgisi T ), boshqa Selsiy temperaturasidan (belgisi t ) ham foydalanish ruxsat etiladi: t = T–T 0 , bunda T 0 =273,15 K. Termodinamik temperatura Kelvinlarda, Selsiy temperaturasi esa Selsiy graduslarida ifodalanadi. O‘lchami jihatdan Selsiy gradusi Kelvinga teng. Selsiy gradusi «Kelvin» nomi o‘rnida foydalaniladigan mahsus nom.. 2 Termodinamik temperaturalar farqi Kelvinlarda ifodalanadi. Selsiy temperaturalarining farqi ham Kelvinlarda, ham Selsiy.graduslarida ifodalanadi. 3 Xalqaro amaliy temperaturani Xalqaro 1990 y. temperatura shkalasida, belgilash zarur bo‘lsa, ya’ni uni termodinamik temperaturadan farqlash lozim bo‘lsa, termodinamik temperatura belgisiga «90» indeksi qo‘shiladi, masalan, T 90 yoki t 90 . SI birlagining hosilalari SI birliklarining kogerent hosilalarini yasash qoidalari bo‘yicha yasaladi. SI ning asosiy birliklaridan foydalanib, SI ning hosila birliklarini yasash misollari 2-jadvalda keltirilgan. Yüklə 205,77 Kb. Dostları ilə paylaş:
|