Siap puwlari menen záhárlenuw belgileri

Siap puwlari menen záhárlenuw belgileri

Sinaptin uzaq müddetli tasirinde hätteki 3 mg/m az mugdurdağısı da nerv sistemasın ziyanlaydi.

Zaharlenuwdin jtiykargi belgileri:

Bas awiriwi

Joqari qozgalwshanlig

Jums gabilyetinin tómenlewi, tez sharshaw, uyqinin buziliwn

Eslew qabiletinin buziliwi

Itibarsızlıq

Sinap menen xronikalıq záhárlenuw belgileri

Awizda metall dami

Milkler bosasIWI

Küshli silekey agiwi

Tez hawligatugin

Eslew qabiletinin paseyuwi

Sinap qawipli pataslandırıwshi jürdeminde esaplanadı tiykarinan suwga taslaw taslaw záhárli

Sinaptin qollanılıw tarawlari. Sinap him onin birikpeleri texnikada, ximiya sanaati, medicinada qollaniladi. Oni dari hám dezinfeksiyalawshi zatlar tayarlawda isletiledi. Sinap temperaturaga tez hám aniq tasirshen sonun ushin termometr hám gradusniklerde isletiledi. Siap sonin menen birge kraskalarda, stomatologiyada, xlor islep shugariwda, kaustik soda ham elektr molleri islep shigarrwda ken qollaniladi. Sinaptin organik birikpeleri pesticidlar sipatında hám tuqimlardi qayta islewde isletiledi. Termometr singanda sinaptı qanday egiw. Siap menen záhárienuw belgileri (qızılónesh arqali tusiwi) tez bilinedi, bettin kóperuwi, demnin qisiwi ham tagú basqalar. Bunday jagdayda birinshi järdem tez järdemge qonuraw qiliw hám nawqasqa qusiwdi shaqiriw.Xójaliqta stapti jogaltiwda kükirtten ker paydalanıladı. Misali sinap saqlagan termometr sinsa, taza hawa kiriwi ushin aynan ashiw kerek ham xanada temperaturami paseytiriw kerek(metalldin puwlaniwi tez keshedi) Kiyin áste him diqqat penen termometr shiyshelerdi hám sinap sHär ların jynap aliw kerek. Bunda qollar ashiq jagdayda bolmasligi ilajt bolsa respiratorda islew kerek. Barliq pataslangan mollardi germetik qapqaqli shiyshe bankaga saliw yamasa polioetilen paketke saliw xanadan alıp shigiw kerek.Sinap izlerine kükirt sebiw kerek. Xana temperaturasimda sinap kukirt penen ansat reaksiyaga kirisedi. Bunda zaharli biraq ushpaytugin HgS payda holip, tek qiziloñeshke tüsken gezde zühürli. Polga ham mollarga tüsken sinapti kaliy permanganat eritpesi yamasa xlorli eritpe menen tazalaw kerek. Poldi ham mollardi margancovka eritpesi yakı soda-sabinli eritpe penen qolqaplar, ayaq kiyimlerdi, awzin shayıw, ashiq qishgish margancovka eritpesi penen shayiw, tislerdi jaqsilap tazalaw, 2-3 aktivlengen komir ishiw kerek. Keyinshelik poldi barqulla xlorii eritpe penen juwiw hám xananı samallatiw kerek

Aris Bariy jer qabığinin massasi tarepinen 5-10 % ti quraydı. Bariy siltili jer metali bolip

Mus ren, jumsaq, hám azmaz jabisqaq. Tabiyatta taza turde ushramaydi. Bariy jasalma halda

Ulfatlardan, karbonatlar, silikatlar hám barit hám awir shpattari almadı. Bunnan tisqari bul eleme

Wda ham tiri organizmler, ösimlikler hám haywan organlarindada ushraydı. Organizmde 1-10%

Usuraydi. Bariy köz pigmenti qabatinda ushraydi. Oni mugdarı qanda arca leykoz keselligi ke

@higadi. Bul element adam organizmi ushin záhárli. Bariy kalesiydi biomolekulalardan qisip shigura

Lgili, barly acetilxolin tasirin esletip tegisbulshiq etlerge tasir etedi. Bariy kalciydi biomolekulalardan

Quip shigaradi. Qan basımdı arttırıwı amqlangan. Iologiyalıq róli. Insan ómirindegi bariydin roli qanday. Alimlardin pikirine qaraganda, bul metall

Silap uyrenilmegen. Olardin pikirine qaraganda, ol tirishilik ushin onsha áhimiyetli emes. Birg

Metalldi uyreniw processi ele tamam bolgan: joq, hazirde ol ultra mikroelementlerge kiredi. Asqu

Hek jollars keselliklerinde somn menen birge jurek qan-tamur keselliklerinde organizmde barly

Gdari tez tusip ketedi. Sonday-aq belgili bul mineraldın az mugdari ishektin tegis bulshiq etine tasir

Etedi, bariy menen záhirlengende bulshiq etlerdin kushsizligi ham hatteki bulshiq et kontruktur

Uzetiledi.

Duriy mugdart asiwi ham jetispewshiligi belgileri.70 kg dene awirligi bolgan insanda bariy keminde

20-22 mg boladi, juda kishi mugdarda isheklerde bariy duzlar soriladi, dem aliw jollarında bolsa

Femen 5-6 ese koplow. Bariy tek bulshiq et toqimasında emes balkim bas miy, talaq, köz gawHard

Ganda, suyek hám tislerde de bar. Tis hüm suyeklerde hámmesi bolip 90%. Bul element kaleiy menen

Jaqsi uygunlasiw, kerek bolsa bul minerallar almastiriliwi mümkin, sebebi bul minerallar ximiya

Asiyetlerine köre júda uqsas. Eger bariydan köp muğdarda alinsa, misal ushin, egerde onin mugd

Apraqta kóp bolsa, kaleiy almasıwı buziliwi mumkin. Bunin nátijesinde juda awır kesellenuw mümk)

Bul kesellik aqibetinde kalciy tez juwilip ketedi ham suyeklenuw procesi astelesedi, tirek- xare

Parati bolsa tez jemrilip ketedi.Bariydin adam organizmine ziyan jetkeretuğun dozası shama meng

200mg. Tirishilik ushin qawipli dozası aniq uyrenilmegen, gey bir magliwmatlarda 0,8 g dan baslange

Bolsa, basqalarında bolsa 3,8den baslangan. Bariy onkologik kesellikler yamasa mutaciyalar kelt

Higarmaydi. Biraq omin qawplililigi onin toksikliginde. Tek barly sulfat qawipsiz tárepi medicinada

Retngen ushin isletiledi, organizmde bariy mugdani asip kece, of qan kletkalarm jutadi. Bulshiq

Oqimalardı, neyronlardı, jurek toqimaların ham basqa organlarga zayan jetkizedi, Adam organizmine.

Augdardu tusiwi kóp jagdaylarda sanaat ham xojaliq záhárleniwlerden bolip esaplanadi. Sanaatta bul

Metalldan köp qollaniladi. Bularga: neft aliwda, qagaz, shiyshe, lak- boyaw, metallurgiyalıq, rezi

Opol, poligrafikalıq hám köp basqa islep shigariwda qollaniladi. Ounga islew berilip atırğanda h

Bioorganik va fixkolloid kimyo. Allmxodjayeva N.T. 235 b.

Alyuminiy Al. Bul element organizmnin 8,7-10% in quraydi. Sutkalıq zarurlik 35-40 mg di quraydi. Turli mámleketler alımlarının daliylleri soni korsetedi organizmde toplangan alyuminiy miy kletkaların jemiredi, (oraylıq nerv sistemasin palajlaydi, bas qaltirawi hám tutqanaq shaqiradi) anemiya ham artrit shaqiradi (artrit penen kesellengen nawqaslarda alyuminiy 5 ese kóp) asqazan shiresi ham silekey ajraliwin kemeytiredi. Alyuminiy fosfatlar menen ishekte birigip toqimalardağı zat almasiwinin buzihwina sebep boladi. Organizmde onin mugdanı artıp ketiwi suyeklerde raxit keltirip shugaradi. Tiykarman, alyuminiy menen awir záhárleniw samolyot qurilatugin jerlerde alyuminiy upasin jutiw nätiyjesinde kelip shigadi. Kasip keselligi alyuminoz dep ataladi. Ópke quruwi (yağmıy, ópke talası tärepinen toqimalarının izbe-izlik almastiriliwi, ateroskleroz (tiykarinan Bronx tamırlarında), ishteydin jogaliwi, jótel, bazida asqazanda awinw guzetiliwi, kewil ayniwi, ish qatiwi, dermatitler, qan özgeriwi. Limfosit ham eozinofillar sam artiwi güzetiledi. Sol sebepli ish jayında hawada ruhsat etilgen alyuminiy mugdan 2 mg/m ten aspasligi kerek. Alyuminiy quriyalarda aqh zayıplıq, joqani qozgalıwshanlıq, balalarda reakciya buziliwi, kemqanlıq, bas awiriwi, buyrek kesellikleri, kolit, nevrologiyalıq özgerisler. Parkinson keselligi kelip shigiwina sebep boliwi mumkin. Alyuminiy asxana molları quramina kiredi. Aziq-awqat önimleri oralatugin folga, dezodorantlar, krandagi suwda boladi. Sanalgan ónimlerden kemirek paydalaniwga hareket qilin, suwdi tazalan. Organizmde oksikislotalar, polifenol, uglevodlar, lipid hám basqalar menen kompleks halda boladi. Ol adammin organ ham toqimaları quramlıq bölimine kirip, epiteliy ham biriktiriwshi toqima qurilisında qatnasadı. Hawodağı muğdarı 0,5mg/dm nan aspasligi kerek. Onday halatta ol biologik aktiv zatlar metabolizmin buzadı. Alyuminiy fosfatlar menen ishekte birigip toqimalardağı zat almasıwının buziliwiga sebep boladı. Organizmde omin mugdanı artıp ketiwi süyeklerde raxit keltirip shigaradi. Ol bas miyde, opke, bawir, talaq, búyrek hám súyeklerde köp mugdarda toplanadi. Alyuminiy toqima belokları menenturaqlı birikpe payda qilip laktatdegidrogenaza, siltili fosfataza, aldolaza aktivliligine tasir körsetedi. Fermentlerdin aktiv orayın magniy hám kalciy jonlari menen almasıwı menen tusindiriledi. Kompleks payda qiliw qasiyetine kore gemoglobin sintezin téglatadi, qan payda boliwindagi fermentler iskerligin páseytiredi. Alyuminiydi organizmde kóbeyiwi neyrotoksik zahürleniwdi keltirip shigaradı.

Qorgasm Ph. Organizmnin 1-10 % in quraydı. Hawadu 0.01 mg /kg. Qorgasin acetat muğdarının 145 mg/kg ge shekem artiwi letal procesti keltirip shigaradi. Ol motor janılgısı quramında bolip, atmosferada jiynaladi ham hawani pataslaydi sonin natiyjesinde organizmge kiredi. Belgili muédarda topiraqta ushuraydi. Qorgasin kletkalardin protoplazması ushin ziyanlı esaplanadı. Dem aliw jolları arqali onin puwlan alveolalarda bronxiolalarda toplanadi ham okpege soriladi. Qorgasinnin tykargi bolegi qızıl qan dineshelerininde toplanadi (40-45%). Qorgasin ionları menen záhárleniw milklerde daqlar payda boltwina, nerv sistemasinin ham buyrek funksiyasının buziliwina alıp keledi, kem qanliqti rawajlandıradi.

«Bioorganik va fizkolloid kimyo. Alimxodjayeva N.T. 237 b.