Sifatning gapda predikativ vazifasida kelishi Элмуратова Умида Мамадиёровна Самарқанд чет тиллар институти

Sifatning gapda predikativ vazifasida kelishi

Элмуратова Умида Мамадиёровна

Самарқанд чет тиллар институти

таржима назарияси ва амалиёти факултети 2- курс магистранти.

[phone], [e-mail]

Kalit so`zlar: Predikativ, semantika, morfologik, temporal, lokativ, stativ, kauzal, leksik ma`no.

Sifatning gapda asosiy funsiyasidan biri bu-predikativ vazifasida kelishidir. Predikativ vazifasidagi sifatlar egani to`ldirib, 느끼고, 돌리고, 자라고, 성장하다 (bo`lmoq, his qilmoq, aylanmoq, bo`lmoq, o`smoq ) va shunga o`xshash ko`p bo`glovchi fe`llardan keyin keladi. Mana shu sifat va bog`lovchi fe`l birgalikda gapning kesimini tashkil qiladi va ular predikativ vazifasida sifat deyiladi.

Koreys tilida o`zbek tilidan farqli o`laroq bu guruh so`zlar, gapdagi sub`ektni ifodalaydi va tuslanadi. Bu guruhga fe`l hamda sifat kiradi. Predikativ gap bo`laklari holat orqali aniqlanadi. Fe`llar harakat ma`nosini ifodalaydi. Fe`l predmet bilan bog`Ianib, uning harakatini, aktiv holatini anglatadi. Fe`l anglatgan harakat va holatning ob`ektga munosabati turlicha. Bir xil fe`llar harakatning biror narsaga o`tganligini bildiradi. Ba`zi fe`llar esa harakatning predmet-ob`ektga o`tmaganligini bildiradi, ular tushum kelishigidagi so`zni boshqarmaydi. Fe`llar harakat va holatning predmet ob`ektga munosabatiga qarab ikki turga bo`linadi;

1) o`timli fe`llar (전이 동사)

2) o`timsiz fe`llar (비 동사 동사)

O`timsiz fe`llarga "yugurmoq (“달리기,) yayov yurmoq, ( 걷기,)bormoq(가기,)o`ynamoq ( 놀기,) yashamoq (살기)" kabi fe`llar misol bo`la oladi. O`timli fe`llarga esa, "tutmoq ("잡기,) bosmoq (누르기,) yondirmoq (화상,) olib chiqmoq (꺼내기")" kabi fe`llar misol bo`la oladi.

Sifat esa, predmetning rangi, hajmi, shakli, maza-ta`mini, xarakterini, o`rin vaqtga munosabatini anglatadi bunga (shirin), (chiroyli) kabi fe`llar sifatga misol bo`la oladi. Bunday fe`llar asosan predmetning sifati va holatini anglatib, "sub`ektiv fe`llar" hisoblanadi. (bunday), (shunday), (ana unday)" kabi fe`llar esa, ko`rsatuv sifatlari hisoblanib, olmosh kabi holatni ifodalaydi.

Koreys tilida predikativ fe`llarning o`ziga xos xususiyallari shuki ular gapdagi vazifasiga qarab holatini o`zgartirdi.

Predikativ nafaqat sifat bilan balki ot, olmosh, predlogli ot yoki olmosh, son, infinitiv, gerundiy, ravish, sintaktik so`z birikmalari bilan ham ifodalanadi. bog`lovchi fe`llar odatda yarim – yordamchi fe`llar deb ataladi (semi-auxiliary).

Odatda predikativ vazifasidagi sifatlarning aksariyati qismi boshqa bog`lovchi fe`llardan ko`ra ko`proq “ bo`lmoq”( 될) bilan ifadalanadi. Boshqa bog`lovchi fe`llar ham “bo`lmoq” bog`lovchi o`rnida kela oladi va ularning semantikasi (ma`no - mazmuni) o`zgarmaydi. Masalan: