SiNDİRİm sistemi hastaliklari

RUMİNİTİS (Ruminal Parakeratozis)

Çok miktarda konsantre yem ve az miktarda kaba yem içeren rasyon ile beslenen sığırlarda, rumen mukoza ve submukozasında gelişen bir seri yangısal değişiklikleri ifade eder. Hastalık, yüksek konsantre yem ile uzun süre beslenen hayvanların hemen hepsinde gelişmektedir. Ruminitis, rumen asidozisinde de sekonder olarak meydana gelebilmektedir. Parakeratoziste rumen papillaları kalınlaşır ve siyah renk alır. Özellikle konsantre yem ile beslenen besi hayvanlarında hastalığa daha sık rastlanır.

Etiyoloji: Konsantre yemlerin fermantasyonu sonucu açığa çıkan propiyonik ve bütirik asidin uzun süre rumende konsantrasyonunun artışına bağlı rumen papillarında proliferasyon ve kalınlaşma şekillenir. Özellikle bütirik asit parakeratoz oluşumunda primer sorumludur. Ruminitis oluşumunda laktik asit ve kimyasal ajanların yanında Mucor ve Aspergillus gibi mantarlarda rol oynar. Mantarlar, sadece rumen mukozasında yangıya yol açmakla kalmayıp aynı zamanda mikotik omasitise de sebep olurlar.

Patogenez: Ruminal lezyonların patogenezi kesin olarak anlaşılamamıştır ancak genel olarak rumen fermentasyonu sonucu oluşan yıkımlanma ürünleri hidrojen iyon konsantrasyonunu arttırarak rumen mukozasının yangılanmasına yol açmaktadır. Bunun sonucunda rumen mukozasında; 1-rumen mukozasının yangısı, 2-döküntülerin mukozaya yapışması, 3-rumen duvarı derin dokularında ülserasyon ve enfeksiyon, 4-rumen duvarında fokal apse oluşumu şekillenir. Sekonder olarak, karaciğerde apse oluşumu ve daha sonraki dönemde komplikasyon olarak kronik laminitis meydana gelir.

Semptomlar: Sığırlarda ruminitis ve apse oluşumunun ilk dönemlerinde klinik bulgu belirlenemeyebilir. Yem tüketimi genellikle iyidir ve canlı ağırlık artışı normaldir ancak performansta azalma dikkat çekebilir. İleri derecede rumen ve karaciğer lezyonları bulunan hayvanlarda iştah azalması ve kilo kaybı gözlemlenir. Diğer klinik bulgular muhtemel gelişen peritonitis ve septisemi sonucu ortaya çıkar. Kronik durumlarda topallık, tırnaklarda uzama ve yassılaşma belirlenir. Şiddetli vakalarda direnç düştüğünden diğer sistem hastalıklarının insidansı artar.

Teşhis:Yüksek konsantrasyonlu yem ile beslemede verim düşüklüğü gibi semptomların görülmesi hastalıktan şüphe ettirebilir. Kesin teşhis mezbahada rumen ve karaciğer lezyonlarının görülmesi veya endoskopi aracılığı ile konulabilir. Otopside; rumen mukozasında ödem, orta şiddette yangı, papillalarda yığılma görülür. Şiddetli vakalarda papillalarda ülser ve nekroz odakları bulunur. Rumen duvarında apseleşme ve kalınlaşma, karaciğer kesit yüzeyinde apselere rastlanır.

Tedavi: Hastalığın tedavisi ve korunması dengeli rasyon ile beslenmeye bağlıdır. Rasyonda saman oranı en az %10 olmalıdır. Yemlere yapılan antibiyotik ilavesi ile karaciğerde apse oluşumu azaltılabilir ancak ruminal lezyonların gelişimi üzerine herhangi bir etki olmaz. Akut rumen asidozu geçiren hayvanlarda çoğunlukla mikotik kökenli sekonder ruminitis geliştiğinden yemlere Thiabendazol (25mg/kg) ilavesi hastalığın şiddetini azaltılmada yardımcı olur.