SiNDİRİm sistemi hastaliklari

KRYPTOSPORİDİOZİS

Cryptosporidiosis; Apicomplexa filumundaki Cryptosporidium cinsine bağlı türlerin neden olduğu, genellikle gençlerde yada immun sistemi baskılanmış insan ve hayvanlarda, özellikle de genç hayvanlarda akut yada kronik seyirli ishale neden olan intestinal protozoer bir hastalıktır. Değişik ülkelerde yapılan bir çok çalışmalarda Cryptosporidium türlerinin neonatal buzağı ishallerinin etiyolojisinde önemli rol oynadığı ortaya konulmuş ve neonatal buzağı ishallerinde Cryptosporidium türlerinin %23 ile %52.6 oranında olduğu bildirilmiştir. Kryptosporidiozis insanlarda ve hayvanlarda, Etken genellikle Rotavirus, Coronavirus, E. coli ve Salmonella spp. ile birlikte enfeksiyon meydana getirmektedir.

Etiyoloji: Cryptosporidium’lar memeli (C. parvum, C. muris, C. andersoni, C. hominis, C. canis, C. felis), kuş (C. meleagridis, C. baileyi ), sürüngen (C. serpentis) ve balık ( C. nasorum) gibi çok geniş konak türüne sahip protozoa’lar olup, değişik konaklarda enfeksiyona neden olan 15 türün olduğu kabul edilmektedir. Türlerin çoğunun konak seçiciliği vardır. Ancak; C. parvum en az konak seçiciliği olan tür iken C. hominis türü için insan esas konaktır. Cryptosporidium parvum insan ve hayvanlarda en çok görülen türdür. C. parvum tip I insanlarda (anthroponotic), C. parvum tip II ise insan ve hayvanlarda (özellikle ruminantlarda) (zoonotic) ortaya konulmuştur.

Cryptosporidium enfeksiyonları, konaktan konağa fekal-oral yolla bulaşır. İçme suları ile çevredeki sular en büyük risk faktörlerinden biridir. Oocyst’ler serin ve nemli çevre koşullarında aylarca canlı kalabilir ve su dezenfeksiyonu için kullanılan dezenfektanlara dirençlidir. İnsan ve hayvanlarda ince barsak villuslarında atrofi ve kript epitellerinde hiperplaziye yol açtığı ve sonuçta malabsorbsiyon ve maldigesyona bağlı olarak bol sulu- sarı renkli orta dereceli ishallere neden olduğu ileri sürülmüştür. Özellikle immun sistemi bozuk kimselerde ölüme kadar varan şiddetli enfeksiyonlar oluşturabilir.

Semptomlar: Kryptosporidiumlar, buzağılarda doğumu takip eden 1. hafta içerisinde Rotavirus, Coronavirus ve E. coli ile birlikte veya tek başına ağır klinik semptomlarla seyreden ishallere neden olmaktadır. Etkenin barsak epitellerine yerleşmesi sonucu, barsaklarda enzim aktivitelerinde ve besinlerin emiliminde azalmalar görülür. Hastalıkta tipik semptom ishaldir ve >2 haftalık buzağılarda gözlenir. Hayvanlarda, durgunluk, iştahsızlık, kaslarda titreme, dengesiz yürüyüş, gelişme geriliği, abdominal ağrı ve kıllarda karışıklık görülür. Vücut ısısı normal veya normalin altındadır. Dışkı pis kokulu, beyaz-sarımtırak renkte, sulu kıvamda, bazen kanlı ve muhatlıdır. Şiddetli ishalle seyreden olgularda sancı, dehidrasyon, kilo kaybı ve ölüm gözlenir.

Teşhis: Kesin teşhis, barsak kesitlerinin histolojik incelemeleri veya dışkıdan hazırlanan flotasyon veya sürme preperatlarda (natif) oocystlerin görülmesiyle konulur. Sürme preperatlar Giemsa, Carbol-fuschin veya modifiye Ziehl-Nilsen boyama ile boyanır.