SiNDİRİm sistemi hastaliklari

Burunmeri sondası uygulaması: Sancılı atlarda mide içeriğinin değerlendirilmesinde hem prognostik hem de terapötik öneme sahiptir. Sancılı bir atta neden ne olursa olsun mutlaka midenin boşaltılması sağlanmalıdır. Mide drenajı hem tedaviye katkı sağlamakta hem de hayat kurtarıcı olmaktadır. Mideden alınan sıvının özelliği hayvanlardaki sancının belirlenmesinde önemlidir. Mide içeriğinin; sindirilmemiş yem maddeleri içermesi, gastrik dilatasyon yada durgunluğu, sarı yeşil olması safra-pankreas kanalının distalinde yangı olduğunu, kahve-kırmızı renkte olması strangulasyon yada hemorajik gastro-enteritise bağlı mukozal hasar olduğunu belirler. Gastrik sıvı analizleri ile; yüksek alkali pH mideye reflux olduğunu gösterir. Mide sıvısında yangısal ve neoplastik hastalıklar için sitolojik muayeneler ile salmonellosis gibi hastalıklar için de kültür muayeneleri yapılır.

Rektal muayene: Sancının değerlendirilmesinde en değerli yöntemdir. Muayeneden önce rektumun zedelenmesini önlemek için analjezik yada sedatifler (Xylazin vb. 0.1-0.2 mg/kg) uygulanır. Sol dorsalde; dalak, spleno-renal ligament ve sol böbrek muayene edilir. Sağ dorsalde; columna vertebralisin ventralinde mesenterik arterler ve sekakolik arter palpe edilir. Duodenum muayene edilir ve kol aşağı yönlendirilerek sekumun gövde kısmı ile ventral ve medial teniası palpe edilir. Sağ ventral bölgede sekumun içinde gıda parçaları, sağ ventral ve kaudalde yumuşak içerikle dolu büyük kolon ve sol ventral bölgede küçük kolonlar palpe edilir. Küçük kolonlar dışkı yumaklarının bulunmasıyla ayırt edilir. İnce barsaklar genelde palpe edilemezler ancak gergin tonus nedeniyle palpe edilir. Kol geriye çekilerek idrar kesesi ve rektum muayene edilir. Sancı durumlarda rektal muayene bulguları:

Mide dilatasyonlarında, dalak kaudale ve median hatta doğru itilir. Duodenitis-jejuniste normalde sola doğru seyreden duodenum, duodenal bozukluklarda boru şeklinde median hatta kolumna vertabralise dik olarak ventral doğru seyreder. Adinamik ileus veya ince barsak obstrüksiyonlarında birkaç barsak lopu boru şeklinde gergin palpe edilir. Strangulasyon ve obstrüksiyona uğramış barsak lopları, pelvik boşluğunu da içine alan tüm abdominal boşlukta özellikle median hatta palpe edilir. Sekum timpani ve konstipasyonlarında rektal muayene bulguları farklıdır. Sekum timpanisinde, sekum pelvik kemere doğru itilir. Normalde vertikal pozisyonda olan ventral teniası, sol ventral bölgede hissedilir ve diagonal olarak sağa mezenterik bağlanma bölgesine doğru seyreder. Sekum dilatasyonu büyük kolon torsiyonu ile karışır. Ancak sekum ventral teniası diagonal pozisyonda yer alması teşhiste büyük rol oynar. Sekum konstipe olduğunda veya sıvı ile dolu olduğunda ventral tenia gergindir ve kaudal yerine ventrale ve kraniyale deplase olur. Kolon sol abdominal duvar ve dalağın lateral yüzeyi arasında hissedilir. Pelvik kanalın önünde, torsiyon olmuş gergin kolonlar hissedilir.

Peritonda aşırı sıvı birikiminin olduğu durumlarda barsaklar suda yüzüyor gibi hissedilir. Abdominal duvarın viseral yüzeyinde palpasyonla ağrı oluşturulması akut diffüz peritonitisi belgeler. Bazen geniş hacimli abdomene sahip atlarda ve rektumun gergin olduğu durumlarda abdomen boş hissedilir. Kesin tanıda rektal muayenenin abdominosentezle desteklenmesi gereklidir.