SİNİr sistemi Santral Sinir Sistemi
Yüklə 91,77 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
SİNİR SİSTEMİ Santral Sinir Sistemi Periferik Sinir
Sistemi Santral sinir sistemi
beyin Spinal kord Periferik sinir sistemi
Kranyal sinirler Sipinal sinirler Duysal lifler Motor lifler Somatik sistem (iskelet kaslarına) Otonom sistem (düz kaslara, kalp kasına ve bezlere) Sempatik sistem Parasempatik sistem Santral Sinir Sistemi Merkezi Sinir Sistemi SANTRAL SİNİR SİSTEMİ • Beyin ve medulla spinalisdeki nöronlar ve nöglia denen destek hücrelerden oluşur. • Tüm uyarılar SSS’de toplanır. • Uygun yanıtlar gönderilir.
BEYİN (Serebrum) • Yüzeyi meninks adlı zarlarla çevrili iki hemisferden oluşmuştur. • Anatomik olarak 5 bölgede incelenir: • Myelensefalon • Metensefalon • Mezensefalon • Diensefalon • Telensefalon
Dorsal Lateral
Medial Ventral
Telensefalon Diensefalon Mesensefalon Metensefalon Myelensefalon
MYELENSEFALON • Medulla oblongata burada bulunur. • Medulla spinalisin hemen üzerindeki 3 cm.lik
• Piramidal yol lifleri burada çaprazlaşır. • Solunum ve dolaşımı düzenleyen hayati
• Uyku uyanıklık ritmini ayarlayan retiküler formasyon lifleri buradan köken alıp hipotalamusa gider Medulla oblongata (Myelensefalon) METENSEFALON • Pons ve serebellum (beyincik) oluşturur. • Serebellum – motor fonksiyonu düzenler, – kasların koordine hareketini sağlar, – kas tonüsü, gücü hareketlerdeki koordinasyon ve hareket hızından sorumludur. – dengeden sorumludur. – Bilinçsiz, otomatik hareketleri düzenler.
Pons Serebellum Medulla oblongata
MESENSEFALON • Çeşitli refleks ve koordinasyon merkezleri bu bölümdedir. • Ekstrapiramidal sistemde rol oynayan çekirdeklerin bazıları burada bulunur
• Ekstrapiramidal sistem: • Motor hareketlerin ince ayarı • Koordinasyon • Serebellumla birlikte kas tonüsü ve postür üzerinde etkili olur.
• Talamus : • Bilincin kapısıdır. • Tüm afferent liflerden gelen uyarılar buraya uğrar, süzülür ve korteksin ilgili bölümlerine gönderilir. – Derin ve yüzeyel duyular, – koku duyusu hariç başa ait duyular, – beyin ve beyinciğin motor uyarıları – ekstrapiramidal lifler, talamusa uğrar. • Hipotalamus : • Üçüncü ventrikülün önündedir. • Otonomik fonksiyonları düzeler. • Otonom sinir sisteminin üst düzey merkezidir. • Ön hipofiz bezi aracılığı ile endokrin sistemi de kontrol altında tutar. • Ekstrapiramidal ve motor fonksiyonlarla da bağlantılıdır. Hipofiz TELENSEFALON • Beynin iki hemisferi, • korteksi oluşturan gri madde • ekstrapiramidal sisteme ait bazal ganglionların bazıları • limbik sistem burada bulunur. • Bilinç zeka algılama vb. üst düzey görevler korteksin vazifesidir. • Kortekste motor, duysal ve bağlantı bölgeleri bulunur. • Görme, işitme, tat ve koku merkezleri de burada bulunur. Motor beceriler dokunma görme
işitme Entelektüel fonksiyonlar (Frontal korteks Hareket
(Somatomotor merkez Duysal
(Somatosensory merkez Görme
(Visual merkez) İşitme
(Akustik merkez) İşitme, dil ve algılama (Temporal lop) Koordinasyon, denge, postür (Beyincik)
• Limbik sistem: • Anksiyete, saldırganlık vb. duygusal yanıtlardan sorumludur.
LİMBİK SİSTEM • Telensefalon iki yarı küreden oluşmuştur (hemisfer) • İki hemisfer ortada corpus callosum denen bir yapı ile birleşirler.
• Hemisferlerde dışta korteks adı verilen gri madde içte medulla adı verilen ak madde bulunur. • Gri madde aksonun ilk kısmı ve nöron gövdelerinden, ak madde miyelinli liflerden oluşur • Hemisfer yüzeyleri girus adı verilen kırışıklıklarla kaplıdır.
Gri madde (hücre gövdeleri) Ak madde (akson-miyelin)
• Hemisferler: – Frontal lob (1) – Paryetal loblar (2) – Oksipital lob (1) – Temporal lob (2) gibi kısımlarda incelenirler. • Telensefalonda ekstrapiramidal sistemin bazal gangliyon adı verilen çekirdekleri de bulunur. – Kaudat Nukleus – Lentiform Nukleus – Nukleus Ruber – Nukleus Nigra
– Bu sistemin en üst düzenleyicisi, globus pallidusu kontrol eden “ korpus sitriatum ” dur.
Putamen Globus pallidus • Beyin, yaklaşık 1400 gr ağırlığındadır. • Milyarlarca sinir hücresi (nöron) içerir. • Bu nöronların yaklaşık % 20’sinin işlev gördüğü varsanılmaktadır. DAHA BASİT OLARAK BEYİN KATMANLARI BEYİN KABUĞU: Düşünce ve Mantık MEZOLİMBİK SİSTEM: İçgüdü dürtü ve duygulanımla ilgili işlevler HİPOTALAMUS: Temel yaşamsal işlevler O S S
HİPOFİZ Sempatik S. Parasempatik S. Hormonlar ORGANLAR Dış ortama uyum Talamus Beyin kabuğu Mesolimbik sistem
Talamus Beyin sapı Serebral korteks
MEDULLA SPİNALİS • Omurga kanalı içinde yer alır. • Erişkinde 1 cm çapında, 40-50 cm uzunluğunda bir kordon şeklindedir. – Servikal, – Torasik – Lomber, – Sakral olarak dört bölümden oluşur. • 2. Ve 3. Lomber vertebralar hizasında son bulur ve lifler halinde devam eder. MEDULLA SPİNALİS • Gri madde içte, beyaz madde dıştadır. • Gri madde; nöron gövdelerinden oluşur. • Ön, arka ve yan boynuzları var • Ön boynuz: Motor nöronlar • Arka boynuz: Duyu nöronları • Yan boynuzlar: Otonomik sistem nöronları Dorsal boynuz
Ventral boynuz Lateral boynuz MEDULLA SPİNALİS • Ak madde; miyelinli sinir liflerinden oluşur. • Ana görevleri, segmentler arası reflekslerdir. • Omurilik içinde traktus
denen sinir demetleri vardır.
• İstemli hareketleri oluşturan piramidal ve ekstrapiramidal traktuslardır. (efferent) • Duysal lifler de afferent traktuslar oluşturur. • Refleks olayların merkezleri de medulla spinalisdedir. SİNİR TRAKTUSU • Benzer fonksiyon gören nöronların myelinli liflerinin oluşturduğu demetlerdir. PERİFERİK SİNİR SİSTEMİ
• Çevresel sinir Sistemi PERİFERİK SİNİR SİSTEMİ • Vücut ve SSS arasındaki bağlantıyı sağlar. PERİFERİK SİNİR SİSTEMİ • Kranyal sinirler (12 kafa çifti) • Spinal sinirler (31 - 32 çift) • Sinir uçları (Reseptörler, Motor son plak) KRANYAL SİNİRLER • Drekt beyinden veya beyin sapından çıkarlar.
– Koku (olfaktor) ve görme (optik) duyusu sinirleri, – Göz kaslarının motor sinirleri, (okulomotor, troklear, abdusens) – Yüzün duyu siniri, (Trigeminal sinir) – Çiğneme kaslarının (trigeminal) ve mimik kaslarının motor ve tükürük bezlerinin motor siniri, (fasiyal) – İşitme (akustik) ve tat duyu siniri, (glossofaringeal) – Paratiroidin salgı, (glossofaringeal) – Dilin motor siniri ve (hipoglossal) – İç organların parasempatik uyarılarının büyük kısmı (vagus) SPİNAL SİNİRLER • Medulla spinalisin ön köklerinden motor, arka köklerinden duyu sinirleri çıkar. • Servikal, brakial, lumbar ve sakral pleksusları oluşturur. • Vücudun en uzun siniri SİYATİK sinir sakral pleksusdan çıkar
SPİNAL SİNİRİN KISIMLARI Arka kök Arka kök ganglionu Ön kök Sempatik ganglion Abdominal iç organlar Kan
damarları İskelet
kası Duyu
ucu Spinal sinir Ön boynuz
Arka boynuz
Gri madde
Ak madde
Santral kanal
Arka kısım Ön kısım Ara nöron Arka
kök Arka kök ganglionu Duysal
nöron Motor
nöron Reseptör Kas Karışık
periferik sinir
SERVİKAL SİNİRLER Baş ve boyun Diafram Deltoid ve bisepsler Bilek ekstensörleri Triseps
El TORASİK SİNİRLER Göğüs kasları Karın kasları LUMBAR SİNİRLER Bacak kasları SAKRAL SİNİRLER Barsak ve mesane Cinsel fonksiyon
SİNİR UÇLARI • Ağrı, ısı, basınç, dokunma vb duyuları alan çıplak sinir uçları veya enkapsüle reseptörlerdir. • Motor son plak; motor sinir uyarılarını asetil kolin aracılığı ile kaslara iletir. ANA SİNİR HÜCRESİ: NÖRON • Duysal nöronlar • Motor nöronlar • Ara nöronlar (Bağlantı nöronları, Konnektör nöronlar)
Ara nöronlar (bipolar) Duysal nöronlar (unipolar) Motor nöronlar (multipolar) Piramidal hücreler ANA NÖRON TİPLERİ NÖRONLARIN GÖREVLERİ: • Periferden gelen uyarıları duysal afferent liflerle SSS’ne iletmek (Santral sinir Sistemi) • SSS’nin emirlerini motor efferent liflerle effektör organlara (kas veya salgı bezleri vb.) iletmek SALGILAMA GÖREVİ OLAN SİNİR HÜCRELERİ • Hormon salgılar Hipotalamus Hipofiz DIŞ UYARILARA KARŞI ÖZELLEŞMİŞ SİNİR HÜCRELERİ • Tüm vücut yüzeyine yayılmışlardır. • Üç tip duysal reseptörleri vardır. • Eksteroseptif sistem: Vücut yüzeyinden uyarı alır. • İnteroseptif sistem: İç organlardan uyarı alır. • Proprioseptif sistem: Kaslardan, tendon ve eklemlerden uyarılar alır. NÖRON: • Genelde tek çekirdekli (Nadiren 2-4) • Perikaryonda Nörofibriller, Nissl
• Dendritler: Alıcı • Akson: İletici
Dendrit Nukleus
Miyalin kılıf Akson Ranvier düğümü Sinaps Kas
Perikaryon ( sitoplazma ) Akson Miyelin kılıf (schwann hücresi) Ranvier düğümü NÖRON: Nukleus • Sinir sisteminde 14 milyar nöron vardır. • Aksonda miyelin kılıf varsa, ileti hızlıdır. • Aksondan ayrılan dallar bazen diğer sinir
Brakial pleksus • Gerek miyelinli gerek miyelinsiz tüm sinir aksonları Schwann Kılıfı ile sarılıdır. • Periferik sinirler, perinöryum denilen bağ dokusu ile çevrili sinir fasiküllerinde bir araya gelirler.
+ HÜCRE İÇİ HÜCRE DIŞI Na+ Cl- + + + - 70 mV (Potansiyel farkı) Hücre zarı sodyuma geçirgen değil POLAR HÜCRE
UYARI Na+ -59 mV (Aksiyon potansiyeli)
---------++++++++----------------------------------------------------- ++++++-------------+++++++++++++++++++++++++++++++ NORMAL İLETİM: (Miyelinsiz sinirlerde) Ranvier Düğümü + - + - + - + - ATLAMALI İLETİM: (Miyelinli sinirlerde) Dendritler Nöron gövdesi Sinyal İlerleyen aksiyon potansiyeli Refrakter membran Uyarılabilir membran
Miyelinli sinirlerde atlamalı iletim: SİNAPS: • İki nöron arasında ileti geçişinin sağlandığı ilişki bölgeleridir.
Presinaptik nöron Mitokondri Sinaptik vezikül Sinaps aralığı Postsinaptik nöron / Effektör organ Nöromediyatör SİNAPS Mikrotübüller Mitokondri Nörotransmitter Sinaptik vezikül Sinaps aralığı Presinaptik nöronun aksonu Postsinaptik nöron veya effektör organ Reseptörler
SİNAPS: • Presinaptik nörondan sinaps aralığına salgılanan ve ileti geçişini sağlayan kimyasal maddelere nörotransmitter denir. • Hücre içinde endoplazmik retikulumda yapılırlar. EKSİTATÖR NÖROTRANSMİTERLER • Asetilkolin (Ach) • Noradrenalin (Norepinefrin) • Adrenalin (Epinefrin) • Dopamin • Histamin • Prostoglandin • Glutamat • Aspartat • Seratonin İNHİBİTÖR NÖROTRANSMİTERLER: • GABA (Gama amino bütirik asit) • Glisin (Daha çok omurilik düzeyinde) • Taurin • Prolin Yüklə 91,77 Kb. Dostları ilə paylaş:
|