1. Karbon kislotalarning murakkab efirlaridan Grinyar reaksiyasi bo’yicha quyidagi spirtlarning qaysilarini olish mumkin:
a) b) v)
Sintez sxemalarini yozing.
2. Grinyar reaksiyasidan foydalanib, gidroksil guruhi tutgan uglerod atomida: a) ikkita bir xil radikal bo’lgan; b) uchta har xil radikal bo’lgan va v) uchta bir xil radikal bo’lgan spirtlarni hosil qiling.
3. AICI3 ishtirokida fenilasetatning qizdirilishidan qanday birikma hosil bo’ladi?
4. Elektrofil almashinish sharoitida benzol va fenolning reaksion qobiliyatini taqqoslang. Misollar keltiring.
5. Aromatik halqaga qanday usullar bilan bevosita aldegid guruhini kiritish mumkin? Bu jarayonlarda qanday reagentlar va katalizatorlardan foydalaniladi? Misollar keltiring.
6. BF3 ishtirokida toluol va mezitilenlarni formilftorid bilan formillash reaksiya sxemalarini yozing. Reaksiya mexanizmini keltiring.
7. Benzoaldegid va fenilsirka aldegidlarni nukleofil birikishi reaksiyasiga kirishuvchanlik qobiliyatini solishtiring. Misollar keltiring.
8. Benzaldegid va propion aldegidlar misolida aromatik va yog’ qator aldegidlar uchun umumiy bo’lgan reaksiya sxemalarini yozing.
9. 2 molekula trifenilxlormetanga rux kukuni ta’siridan hosil bo’ladigan alkilni dimerlang.
10. Benzolga elektrofil almashinish reaksiyalari xosligini zamonaviy tuzilishi nazariyasiga asoslanib tushuntiring.
11. C–H, C–CI, C–Br, C–J bog’larning qutblanganligi va qutblanaolishligini harakterlang. Nima uchun yodalkillarning reaksion qobiliyati yuqori?
12. Qanday qaytaruvchilar yordamida etil yodiddan etan olish mumkin. Reaksiya tenglamalarini yozing.
13. Propil va uchlamchi butil spirtlarini vodorod bromid bilan reaksiyasini yozing. Reaksiya mexanizmini solishtiring.
14. Nima uchun etil spirti va vodorod bromiddan etil bromid oson, etil xlorid qiyin (ortiqcha spirt va quruq HCl va qizdirish orqali) hosil bo’ladi?
15. Kapron aldegidiga izomer bo’lgan barcha ketonlarning struktura formulalarini yozing. Rasional nomenklaturaga muvofiq nomlang.
1
6. Quyidagi birikmalarni nomlang:
17. a) Sirka aldegid; b) aseton; v) diizopropilketon; g) etilpropilketon; d) trimetilsirka aldegidlardan qaysilari bisulfidli hosilalar hosil qiladi? Bisulfidli birikmalardan qayta aldegid yoki ketonlarni qanday hosil qilish mumkin? Reaksiya sxemalarini yozing.
18. Asetonni NaHSO3 bilan ta’sirlashuvi misolida bisulfidli hosila hosil bo’lish mexanizmini tahlil qiling. Nima uchun aldegid va ketonlarga HCN ning birikishi katalizator ishtirokida, NaHSO3ning birikishi esa oson va katalizatorlarsiz amalga oshadi.
19. C8H10, C9H12 tarkibli aromatik uglevodorodlarning barcha izomerlarini yozing va IYUPAK nomenklaturasiga muvofiq nomlang.
20. Quyidagi aromatik uglevodorodlar qoldiqlari (arillar)ni nomlang:
C6H5-, C6H5CH2-, o-CH3-C6H4-, m-CH3C6H4-, n-CH3C6H4-.