Smyrna Tıp Dergisi Derleme



Yüklə 77,3 Kb.
Pdf görüntüsü
tarix26.11.2016
ölçüsü77,3 Kb.
#211

 

 

Smyrna Tıp Dergisi 53 



 

Smyrna Tıp Dergisi                                                                                        Derleme   

 

Rekürren Aftöz Stomatitlere Genel Bakış 



Overview of the Recurrent Aphthous Stomatitis 

 

Umut Sakarya

1

, Abdülkadir İmre



2

, Onur Gündoğan

3

, Ayşe Gülsün Aksüt



4  

 

1



 Uzm.Dr., Karşıyaka Devlet Hastanesi, Kulak Burun Boğaz Kliniği, İzmir, Türkiye 

2

 Uzm.Dr., Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Kulak Burun Boğaz Kliniği, İzmir, Türkiye 



Arş.Gör.Dr., Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Kulak Burun Boğaz Kliniği, İzmir, Türkiye 

Arş.Gör.Dr., Tepecik Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Aile Hekimliği Kliniği, İzmir, Türkiye 



 

Özet  

Rekürren aftöz  stomatit (RAS) en sık görülen oral  mukoza hastalığıdır. RAS tekrarlayan, ağrılı,  yuvarlak veya oval 

ülserasyonlarla  karakterize  inflamatuar  bir  hastalıktır.  Hastalığın  minör  aft,  major  aft  ve  herpetiform  ülserler  olmak 

üzere üç farklı klinik varyantı tanımlanmıştır. Günümüzde idiyopatik veya multifaktöryel olduğu kabul edilmektedir. 

Etyoloji tam olarak aydınlatılamadığı için küratif bir tedavisi bulunmamaktadır. Tedavide amaçlanan ağrı kontrolünü 

sağlamak,  iyileşmeyi  hızlandırmak  ve  rekürrens  sıklığını  azaltmaktır.  Bu  makalede  RAS  klinik  özellikleri,  ayırıcı 

tanısı, etyolojisi ve tedavi seçenekleri ele alınmıştır. 

Anahtar kelimeler: Aftöz stomatit, rekürren, oral ülser. 

 

Summary  

Recurrent aphthous stomatitis (RAS) is the most common oral mucous disease. RAS is an inflammatory disease and is 

characterized  with  recurrent,  painful,  round  or  ovoid  ulcers.  RAS  is  classified  into  three  different  clinically  variant; 

minor aphthae, major aphthae and herpetiform ulcers. Today, it is considered as idiopathic or multifactorial. Since the 

etiology  has  not  been  fully  elucidated,  there  is  no  curative  treatment  for  RAS.  Treatment  aims  to  control  pain, 

accelerate  healing  and  decrease  recurrence.  Herein  this  article,  clinical  features,  differential  diagnosis,  etiology  and 

treatment options of RAS were reviewed. 



Key words: Aphthous stomatitis, recurrent, oral ulcer. 

                                                                                                                      Kabul Tarihi: 05.09.2013

 

 



Giriş 

 

Rekürren  aftöz  stomatit  (RAS)  en  sık  görülen  oral 

mukoza  hastalığıdır  ve  genel  populasyonun  %10-

20’sini etkilemektedir (1). RAS tekrarlayan, yuvarlak 

veya  oval,  ağrılı  ülserasyonlarla  karakterize 

inflamatuar  bir  hastalıktır.  Ülserlerin  ortası  nekrotik 

materyalle  dolu  olup,  etrafı  eritemli  bir  halo  ile 

çevrelenmiştir. Her yaş grubunda görülmekle birlikte 

çocukluk  ve  genç  erişkinlikte  daha  sık  rastlanır, 

hastalığın  şiddeti  ve  görülme  sıklığı  yaş  ilerledikçe 

azalır  (2).  Yüksek  prevalansa  sahip  olması  ve 

hastaların  yaşam  kalitesini  çok  olumsuz  etkilemesi 

nedeniyle  önemli  bir  toplum  sağlığı  sorunu  olmaya 

devam etmektedir. 

 

 

Klinik 



 

 

Hastalığın  minör  aft,  major  aft  ve 



herpetiform  ülserler  olmak  üzere  üç  farklı  klinik 

varyantı  tanımlanmıştır  (3).  Minör  aftlar  en  sık 

görülen  klinik  varyant  olup  RAS  hastalarının  %80-

90’ında görülmektedir. Lezyonlar sayıca 10’dan az, 1 

cm’den  küçük,  sığ  ülserlerdir.  En  sık  görüldüğü 

bölgeler  dudak  mukozası,  bukkal  mukoza  ve  ağız 

tabanıdır.  Bu  lezyonlar  2  hafta  içinde  skar 

bırakmadan iyileşme eğilimindedir. Major aftlar daha 

nadir  görülmekle  birlikte,  1  cm’den  büyük,  daha 

derin  ve  ağrılı  ülserlerle  karakterizedir.  Yerleşim 

yerleri  genellikle  dudak,  yumuşak  damak  ve  tonsil 

lojlarıdır.  Ülserlerin  iyileşmesi  6  haftayı  bulabilir  ve 

sıklıkla skar bırakırlar. Üçüncü ve en az görülen form 

olan  herpetiform  ülserler  çok  sayıda  ve  küçük 

veziküler  tarzdadır.  Ülserler  1-2  mm  boyutlu  olup, 

birleşerek daha büyük ve düzensiz ülserler oluşturma 

eğilimindedir.  Genellikle  iki  hafta  içinde  skar 

bırakmaksızın  iyileşirler.  Diğer  RAS  varyantlarına 

göre daha ileri başlangıç yaşına sahiptir ve kadınlarda 

erkeklere göre daha sık görülür (4).  

 

 

 



 

 

Smyrna Tıp Dergisi 54 



 

Tablo 1. Rekürren aftöz stomatit klinik varyantları 

 

 



Minör 

Major 

Herpetiform 

Sıklık 


Yaş 

Cinsiyet 

Sayı 

Boyut 


İyileşme 

Skar 


Yerleşim 

% 80 


2. dekad 

K=E 


<10 

< 10 mm 

< 14 gün 

Yok 


Labial  ve 

bukkal 


mukoza 

%10 


2. dekad 

K=E 


< 10 

> 10 mm 


2-6 hafta 

Var 


Dudak  ve 

yumuşak 


damak 

%10 


3. dekad 

K>E 


10-100 

1-2 mm 


< 14 gün 

Çoğunlukla 

yok 

Yaygın 


 

 

 

 

Ayırıcı tanı 

 

RAS  tanısı  hastadan  alınan  anamnez  ve  lezyonun 

klinik görünümüne göre konulur. Natah ve ark. RAS 

tanısında  kullanılmak  üzere  dört  major  tanı  kriteri 

önermektedir  (5).  Bunlar  ülserin  tipik  görüntüsü, 

rekürrens  göstermesi,  dokunmakla  ağrılı  oluşu  ve 

lezyonun  kendini  sınırlamasıdır.  Biyopsi  tanıda 

yardımcı  değildir  ve  non-spesifik  ülserasyon  izlenir; 

sadece  malignite  veya  vezikülobüllöz  bir  hastalıktan 

şüphe ediliyorsa gerek duyulur.  

 

Ayırıcı  tanıda  rekürren  oral  ülserasyon  yapabilen 



sistemik  hastalıklar  ekarte  edilmelidir.  Eğer  ülser 

beklenen  hızda  iyileşme  göstermiyorsa  veya  hastada 

ek  sistemik  semptomlar  (ateş,  lenfadenopati,  üveit, 

artrit  v.b.)  varsa  başka  daha  ciddi  hastalıklar 

açısından  ileri  araştırmalar  yapılmalıdır.  Oral 

ülserlerin ayırıcı tanısında Behçet Sendromu mutlaka 

göz  önünde  bulundurulmalıdır.  Genital  ülserler, 

oküler ve cilt belirtileri, diğer olası sistemik bulgular 

sorgulanmalıdır.  Oral  ülserlere  bazı  cilt  ve  yumuşak 

doku  hastalıklarında  da  rastlanabilmektedir.  Ancak 

bu  hastalıklar  daha  çok  yaşlı  hastalarda  görülmekte 

ve 


kronik 

seyir 


göstermektedir. 

Oral 


manifestasyonlar  en  sık  liken  planusta,  daha  az 

sıklıkla 

pemfigus, 

eritema 


multiforme 

ve 


epidermolizis  büllozada  görülebilir.  İnflamatuar 

barsak  hastalıklarında  da  oral  ülserler  görülmekte, 

hastalarda  kanlı  diyare  eşlik  edebilmektedir.  Primer 

herpetik  stomatit  en  sık  enfeksiyöz  oral  ülser 

nedenidir  ve  sıklıkla  çocukluk  çağında  görülür. 

Enterovirüsler, tüberküloz, sifiliz ve özellikle immün 

yetmezliklilerde  mikozlar,  oral  ülser  yapabilen  diğer 

mikroorganizmalardır.  Özellikle  kronik  irritasyon 

öyküsü  olan,  tedaviye  yanıt  vermeyen,  uzun  süreli 

derin  ülserler  malignite  açısından  uyarıcı  olmalıdır. 

Oral  kavite  ve  orofarenks  kanserleri  erken  dönemde 

lenf nodu metastazı yapabildikleri için boyun  

palpasyonu 

mutlaka 


dikkatlice 

yapılmalıdır. 

Malignite  kuşkusu  uyandıran  hastalara  vakit 

kaybedilmeden  biyopsi  yapılmalı  ve  tanıda  gecikme 

yaşanmasının önüne geçilmelidir.  

 

Etiyoloji 

 

RAS 


etyopatogenezi 

henüz 


tam 

olarak 


aydınlatılamamıştır.  Günümüzde  idiopatik  veya 

multifaktöryel  olduğu  kabul  edilmektedir.  Etyolojik 

faktörler  olarak  genetik,  immünolojik  faktörler, 

nutrisyonel  veya  hematolojik  eksiklikler,  hormonal 

faktörler  ve  bazı  çevresel  nedenler  (travma,  stres, 

ilaçlar, mikroorganizmalar) suçlanmaktadır.  

 

Tablo 2. Rekürren aftöz stomatit etyolojisi 

 

Predispozan faktörler 



Çevresel faktörler 

Kalıtım 


İmmünoloji 

Hormonal 

Hematolojik eksiklikler 

-Demir eksikliği 

-B 12 vitamin eksikliği 

-Folat eksikliği 

Travma 

Stres 


İlaçlar 

Mikroorganizmalar 

-Oral streprekoklar 

-H. Pylori 

-Herpes virüsler 

 

 

 

 

Genetik  yatkınlık,  üzerinde  en  çok  fikir  birliğine 



varılan  faktördür.  Pozitif  aile  hikayesi  RAS 

hastalarının  %40’ından  fazlasında  bulunur;  bu 

hastalarda  oral  ülserler  daha  erken  yaşlarda  ve  daha 

şiddetli  görülmektedir  (6).  Köybaşı  ve  ark.  34  RAS 

hastasında  yaptıkları  çalışmada  en  dikkat  çekici 

predispozan 

faktör 

olarak 


aile 

öyküsünü 

bulmuşlardır. Aynı çalışmada B12 eksikliği ve sigara 

kullanmama  diğer  predispozan  faktörler  olarak 

belirtilmiştir  (7).  Emosyonel  stres  ve  menstrüel 

hormonal  değişikliklerin  RAS  etyolojisinde  rol 

oynayabileceğini  belirten  çalışmalar  vardır.  Travma; 

ısırma,  agresif  diş  fırçalama,  kırık  ve  sivri  dişler, 

uygunsuz  protez,  dental  tedavi  gibi  nedenlerle 

meydana gelebilir ve RAS öyküsü olan kişilerde ülser 

gelişimini tetikleyebilir. Sigara da bir oral travmadır, 

ancak  sigara  içmeyenlerde  içenlere  göre  daha  sık 

RAS  görülmektedir.  Sigara  içenlerde  gelişen 

hiperkeratinizasyon 

mukozal 

yüzeylerin 

ülserasyondan  korunmasına  yardımcı  etki  gösterir 

(8).  Labetolol,  alendronat,  kaptopril,  nikorandil, 

takrolimus  ve  sülfonamidler  aftöz  benzeri  ülserlere 

neden olabilen ilaçlardır (9).  

 

Uzun  yıllardır  RAS  etyolojisinde  birçok  enfeksiyöz 



ajan  üzerinde  durulmuştur.  En  sık  suçlanan 

mikroorganizmalar; oral streptekoklar (özellikle S.  



 

 

Smyrna Tıp Dergisi 55 

 

Sanguis), 



H. 

Pylori 


ve 

Herpes  virüslerdir. 

Araştırmacılar  oral  mikroflora  değişiklikleri  ile 

tekrarlayan  oral  ülserler  arasında  korelasyon 

bulmuşlar; 

bu 


hastalarda 

oral 


mikroflorada 

Streptekok  ve  Veilonella  türlerinde  belirgin  azalma 

kaydetmişlerdir  (10).  Arslan  Taş  ve  ark.  46  RAS 

hastasında  H.  Pylori  varlığını  araştırmış  ve  30’unda 

(%65) pozitif bulmuşlardır (11). 

 

Hematolojik 



hastalıklarda 

görülen 


orofasial 

manifestasyonlar  sıklıkla  non-spesifiktir.  Ancak  bu 

belirti  ve  bulgular  altta  yatan  hastalığın  ilk  klinik 

prezentasyonu  olarak  klinisyeni  uyarabilir.  Demir 

eksikliği anemisi en yaygın hematolojik hastalıktır ve 

orofasial bulgular sıklıkla eşlik eder. B12 vitamini ve 

folat  eksikliğinde  megaloblastik  anemi  ortaya 

çıkabilir,  oral  lezyonlar  semptomatik  anemi  ve 

makrositoz ortaya çıkmadan görülebilir (12). Kozlak 

ve  ark.  RAS  hastalarında  diyetteki  B12  vitamini  ve 

folat  alımında  azalma  tespit  etmiş  olup  diğer 

vitaminlerde bu duruma rastlamamışlardır (13). 

 

Compilato  ve  ark.  aile  hikayesi  ile  RAS  arasında 



kuvvetli ilişki bulmuşlar, bunun yanında hematolojik 

testlerde  (B12,  folat  ve  demir)  %56  oranında 

patolojik  değerler  elde  etmişlerdir.  Bu  nedenle  tüm 

RAS hastalarında rutin hematolojik tarama yapılması 

gerektiğini  ve  eksiklik  varsa  replasman  tedavisi 

başlanmasını vurgulamışlardır (14).  

 

Tedavi 

 

Günümüzde  kesin  etyolojik  faktörler  ortaya 

konulamadığından,  RAS  için  küratif  bir  tedaviden 

söz edememekteyiz. Tedavinin amacı ağrı kontrolünü 

sağlamak,  iyileşmeyi  hızlandırmak  ve  rekürrens 

sıklığını  azaltmak  olmalıdır.  Hastalığın  şiddeti  her 

hastada  değişiklik  gösterdiğinden,  tedavi  genellikle 

kişiye  özgü  olarak  seçilmektedir.  Tedavi  yöntemi 

orofasial  ağrının  şiddetine,  hastalığın  süresine, 

rekürrenslerin  sıklığına,  ülserlerin  sayısı  ve  yerleşim 

yerine  göre  seçilir  (15).  Çeşitli  topikal  ve  sistemik 

ajanlar  RAS  tedavisinde  kullanılmaktadır.  Bunlar 

antibiyotikler, 

antiinflamatuarlar, 

anestezikler, 

immün  modülatörler,  replasman  tedavileri  ve 

alternatif bitkisel ürünlerdir. Ancak RAS tedavisinde 

kullanılan  ajanlar,  hastalığın  şiddeti  ve  süresini 

azaltmakla  birlikte  rekürrensleri  önlemede  genellikle 

başarısız kalmaktadır. 

 

Tedaviye  başlamadan  önce  predispozan  faktörler 



araştırılmalı  ve  mümkünse  ortadan  kaldırılmalıdır. 

Tüm hastalarda oral hijyen sağlanmalı, doğru diş  

fırçalama  tekniği  öğretilmeli  ve  gerekiyorsa  dental 

tedavileri planlanmalıdır. Hastalarda tam kan sayımı, 

ferritin,  B12  vitamini  ve  folat  düzeyleri  araştırılmalı 

ve 


eksiklik 

durumunda 

replasman 

tedavileri 

başlanmalıdır.  Normal  B12  düzeylerine  sahip 

hastalarda da replasman tedavisinin faydalı olduğunu 

ve  uzun  dönemde  rekürrensleri  önlediğini  belirten 

çalışmalar  vardır  (16,17).  Çinko  replasmanının  da 

RAS  tedavisinde  faydalı  olduğunu  gösteren 

çalışmalar vardır (18). 

 

Hafif  ve  orta  şiddetli  vakalarda  topikal  tedaviler 



sıklıkla  yeterlidir.  Koterizasyon  genellikle  gümüş 

nitrat  çubuklarıyla  yapılmaktadır.  Benzokain  ve 

lidokainli  solüsyonlar  anestezik  olarak,  benzidamin 

hidroklorürlü  gargara  ve  spreyler  antiinflamatuar 

etkinliklerinden  dolayı  sıklıkla  kullanılmaktadır. 

Antiseptik  olarak  klorheksidin  glukonat,  antibiyotik 

olarak tetrasiklin içeren gargara ve spreyler özellikle 

süperenfeksiyonu  önlemek  amacıyla  topikal  olarak 

uygulanabilmektedir. 

Son 


zamanlarda 

topikal 


kortikosteroidler  RAS  tedavisinde  en  fazla  tercih 

edilen  ilaçların  başında  gelmektedir.  Ancak  bu 

ilaçları  kullanırken  ağız  hijyenine  dikkat  edilmeli  ve 

kandida 


süperenfeksiyonu 

açısından 

uyanık 

olunmalıdır.  Topikal  tedavinin  yeterli  olmadığı  daha 



şiddetli  ve  nükslerin  sık  olduğu  vakalarda  sistemik 

tedaviler  verilmektedir.  En  fazla  tercih  edilen 

sistemik ajan prednizolondur.  

 

Tablo 3. Rekürren aftöz stomatit tedavisinde kullanılan 



ajanlar 

 

Topikal 



Sistemik 

Anestezik 

-Lidokain 

Kortikosteroid 

-Prednizolon 

Antiinflamatuar 

-Benzidamin hidroklorid 

Sistemik İmmünmodülatör 

-Kolşisin 

-Siklosporin 

-Talidomid 

-Levamizol 

-Pentoksifilin 

Antiseptik 

-Klorheksidin glukonat 

Antiinflamatuar 

-Simetidin 

-Dapson 


Antibiyotik 

-Tetrasiklin 

Antimetabolitler 

-Azotioprin 

-Metotreksat 

Kortikosteroid 

-Triamsinolon 

-Hidrokortizon 

-Beklametazon 

Diğer 


-IFN α 

-Nikotin 



 

 

 

 

 

 

Smyrna Tıp Dergisi 56 



 

Kaynaklar 

 

1.  Brailo  V,  Boras  VV,  Cekic-Arambasin  A.  Recurrent 



aphthous  ulcerations:  analysis  of  predisposing 

factors in 68 patients. Lijec Vjesn 2007;129:4-7. 

2.  Field  EA,  Allan  RB.  Review  article:  oral  ulceration-

aetiopathogenesis, 

clinical 

diagnosis 

and 

management  in  the  gastrointestinal  clinic.  Aliment 



Pharmacol Ther 2003;18:949-62. 

3.  Rogers  RS  3rd.  Recurrent aphthous  stomatitis in 

the diagnosis of  Behçet's disease.  Yonsei  Med  J 

1997;38:370-9. 

4.  Preeti  L,  Magesh  K,  Rajkumar  K,  Karthik  R. 

Recurrent  aphthous  stomatitis.  J  Oral  Maxillofac 

Pathol 2011;15:252-6. 

5.  Natah  SS  Konttinen  YT,  Enattah  NS,  Ashammakhi 

N,  Sharkey  KA,  Hayrinen-Immonen  R.  Recurrent 

aphthous  ulcers  today:  a  review  of  the  growing 

knowledge.  Int  J  Oral  Maxillofac  Surgery  2004; 

33:221-34. 

6. Porter SR, Scully C, Pedersen A. Recurrent aphthous 

stomatitis. Crit Rev Oral Biol Med 1998;9:306-21. 

7.  Koybasi  S,  Parlak  AH,  Serin  E,  Yilmaz  F,  Serin  D. 

Recurrent  aphthous stomatitis:  investigation  of 

possible  etiologic  factors.  Am  J  Otolaryngol  2006; 

27:229-32. 

8. Winn DM. Tobacco use and oral disease. J Dent Educ 

2001;65:306-12. 

9.  Scully  C,  Bagan  JV.  Adverse  drug  reactions in 

the orofacial region.  Crit  Rev  Oral  Biol  Med  2004; 

15:221-39. 

10.  Wang  JZ,  Chen  Q,  Shen  H.  Changes  in  oral 

microflora in patients with recurrent oral ulcers. Nan 

Fang Yi Ke Da Xue Xue Bao 2009;29:986-9. 

11.  Arslan  TD,  Yakar  T,  Sakalli  H,  Serin  E.  Impact  of 

Helicobacter  pylori  on  the  clinical  course  of 

recurrent  aphthous stomatitis.  J  Oral  Pathol  Med 

2013;42(1):89-94. 

12.  Adeyemo  TA,  Adeyemo  WL,  Adediran  A, 

Akinbami AJ, Akanmu AS. Orofacial manifestations 

of  hematological  disorders: anemia and  hemostatic 

disorders. Indian J Dent Res 2011;22:454-61. 

13.  Kozlak  ST,  Walsh  SJ,  Lalla  RV.  Reduced  dietary 

intake  of  vitamin  B12  and  folate  in  patients  with 

recurrent  aphthous  stomatitis.  J  Oral  Pathol  Med 

2010;39:420-3.  

14.  Compilato  D,  Carroccio  A,  Calvino  F,  Di  Fede  G, 

Campisi  G.  Haematological  deficiencies  in  patients 

with  recurrent  aphthosis.  J  Eur  Acad  Dermatol 

Venereol 2010;24:667-73. 

15. Mimura MA, Hirota SK, Sugaya NN, Sanches Jr JA, 

Migliari  DA.  Systemic  treatment  in  severe  cases  of 

recurrent  aphthous  stomatitis:  an  open  trial.  Clinics 

(Sao Paulo) 2009;64:193-8. 

16.  Gulcan  E,  Toker  S,  Hatipoglu  H,  Gulcan  A,  Toker 

A.  Cyanocobalamin  may  be  beneficial  in  the 

treatment  of  recurrent  aphthous  ulcers  even  when 

vitamin B12 levels are normal. Am J Med Sci 2008; 

336:379-82. 

17.  Volkov  I,  Rudoy  I,  Freud  T,  Sardal  G,  Naimer  S, 

Peleg  R,  Press  Y.  Effectiveness  of  vitamin  B12  in 

treating recurrent aphthous stomatitis: a randomized, 

double-blind,  placebo-controlled  trial.  J  Am  Board 

Fam Med 2009;22:9-16. 

18.  Orbak  R,  Cicek  Y,  Tezel  A,  Dogru  Y.  Effects  of 

zinc  treatments  in  patients  with  recurrent  aphthous 

stomatitis. Dent Mater J 2003;22:21-9. 

 

İletişim: 

Umut Sakarya 

Basın  Sitesi  mah.  Gazeteci  Hasan  Tahsin  cad. 

No:178 D:9 35150 Karabağlar, İzmir, Türkiye 

Tel: +90.505.7484004 

e-mail: dr.umutsakarya@gmail.com 

 

 



Yüklə 77,3 Kb.

Dostları ilə paylaş:




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin