So‘nggi ashtarxoniylardan bo‘lgan Abdulfayzxon hukmronligi davrida markaziy hokimiyat



Yüklə 0,6 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə2/3
tarix14.06.2023
ölçüsü0,6 Mb.
#130047
1   2   3
buxoro amirligi

Amirlikning hududi, 
ma’muriy tuzilishi va aholisi. O‘rta Osiyo xonliklari ichida Buxoro amirligi alohida 
mavqyeiga ega bo‘lgan, katta hududlarni egallagan davlat edi. Manbalarga ko‘ra, XVIII asrning o‘rtalariga 
kelib Buxoro amirligi hududlarida birmuncha o‘zgarishlar sodir bo‘ladi. Bu davrda Buxoro hukmdorlari o‘z 
tasarruflarida Buxoro shahri va uning atrofidagi Vobkent, G‘ijduvon, Qorako‘l, Vag‘oza tumanlari, 
Qashqadaryo va Miyonqol vohalarini saqlab qololgan edilar. Xo‘jand, Toshkent, Hisor vaqti-vaqti bilan esa 
G‘uzor, Shahrisabz, Nurota, shuningdek Amudaryoning o‘ng sohilidagi Balx, Andxay, Maymana, 
Badaxshon va Shibirg‘onlar ham Buxoroga vassal bo‘lishiga qaramay unga itoat etmay qo‘yganlar.Siyosiy 
parokandalikning asosiy sababi 
– so‘nggi ashtarxoniylar davridagi o‘zaro kurshalar, markazdan qochuvchi 
kuchlar mavqyeining o‘sishi edi. 
XVIII asrning ikkinchi yarmidan boshlab, ya’ni mang‘itlar sulolasi hukmronligi o‘rnatilgach, Buxoro amirligi 
yana asta-sekin mustahkamlana boshlaydi. Shu asrning 70-80 yillariga kelib Buxoro amirligining markaziy 
hududini Samarqand va Buxoro shaharlarini o‘z ichiga olgan Zarafshon vohasi tashkil qilar edi. XIX 
asrning boshlariga kelib Buxoro amirligi hududiga Zarafshon hamda Qashqadaryo vohalaridan tashqari 
Surhon vohasi, Hisor, Xo‘jand, O‘ratepa, Panjikent kabi aholi zich joylashgan tumanlar, Janubiy 
Turkmanistonning katta qismi, jumladan Chorjo‘ydan to Murg‘ob daryosigacha bo‘lgan hududlar kirar edi. 
Bu davrda Buxoro amirligi hududlarining kengayishiga asosiy sabab 
– mang‘itlar sulolasining 
markazlashgan davlat barpo etishga intilishi edi. XIX asr boshlarida Buxoro amirligi bir tomondan Eron va 
Afg‘oniston,ikkichi tomondan Xiva xonligi, uchinchi tomondan qozoq juzlari va to‘rtinchi tomondan Qo‘qon 
xonligi hududlari bilan chegaradosh edi. 


Buxoroning so‘nggi amiri Sayyid Amir Olimxonning 1927 yilgi ma’lumotlariga ko‘ra, XX asr boshiga kelib 
“Buxoro mamlakati Amudaryoning sharqiy sohillaridan, ya’ni, Rossiya Pomiridan to Xivaning keng 
davlatlarigacha cho‘zilib boradi. Buxoro shimol tarafdan Qizilqum sahrosi bilan, g‘arb tarafdan Sirdaryo 
hamda Xo‘qand xonligi bilan, janubda esa Afg‘oniston, Sharqda turkman o‘lkasi hamda Xiva dashti bilan 
chegaradosh ” 
XIX asrning 50-yillarida Buxoro amirligi bir necha viloyatlardan 
tashkil topgan bo‘lib,ulardan Buxoro va 
Samarqand o‘z navbatida tumanlarga bo‘lingan edi. Viloyat hukumdorlari hokim deb atalgan. Keyinchalik 
viloyat o‘rniga bekliklar paydo bo‘lgach ularning hukmdorlari bek deb atalgan. Yangi ma’lumotlarga ko‘ra, 
bu davrda Buxoro amirligida 44 ta beklik mavjud bo‘lgan. 
Mirzo Badi Devonning “Majma’ ul-arqom” asaridagi ma’lumotlarga ko‘ra,amirlik quyidagi ma’muriy-
hududiy bo‘laklarga: 100 ming tanobdan iborat sug‘oriladigan yer tumanga, 50 ming tanobdan iborat 
sug‘oriladigan yer hazoraga, 25ming tanob sug‘oriladigan yer nimhazoraga, 10-15 ming tanob 
sug‘oriladigan yer obxo‘riga, 400 tanob sug‘oriladigan yer qariyaga, 300 tanob sug‘oriladigan 
yer 

Yüklə 0,6 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin