«Sosiologiya» Fənni Üzrə Kollokvium Suallarının Cavabları Sıra №

Sosiologiya elminin tədqiqat metodları 

Sosioloji  tədqiqatların  aparılması  müəyyən  metodlardan  istifadə 

olunmasını tələb edir. Həmin metodlar aşağıdakılardan ibarətdir: sənədlərin 

təhlil  edilməsi,  müşahidə  və  sorğu.  Sənədlərin  təhlili  sosioloji  tədqiqatlar 

üçün zəruri olan məlumatların əldə olunmasına kömək edir. Çünki, həmin 

sənədlər  bu  və  ya  digər  dərəcədə  sosial  prosesləri  və  hadisələri  əks 

etdirirlər.  Sosioloq  tədqiqat  obyektinə  aid  olan  sənədləri  öyrənməklə  elmi 

problemi  düzgün  formulə  edə,  elmi  fərziyyələr  irəli  sürə  bilər.  Sənədləri 

təhlil  edərkən  əldə  olunan  məlumatların  etibarlılığına,  düzgünlüyünə  və 

dəqiqliyinə  xüsusi  diqqət  yetirilməlidir.  Sosioloji  tədqiqatlarda  müşahidə 

metodu sosial gərçəkliyin bilavasitə, məqsədyönlü, planlı və şüurlu şəkildə 

təşkil  edilmiş  inikasına  xidmət  edir.  Əvvəlcədən  tərtib  edilmiş  proqram 

əsasında  müşahidə  vahidlərində  (fərdlər,  qruplar)  baş  verən  dəyişikliklər 

sistemli  şəkildə  təsvir  olunur.  Tədqiqatın  xarakteri  və  məqsədindən  asılı 

olaraq müşahidə açıq və gizli şəkildə aparıla bilər. 

---

Seçmə  yolu  ilə    sorğu  aparılması.  Sorğu  metodu  əhalinin  müxtəlif 

təbəqələrinin  bu  və  ya  digər  konkret  məsələyə  münasibətini  öyrənmək 

məqsədi  ilə  anket  (yazılı),  yaxud    telefon  (şifahi)  vasitəsi  ilə  sorğu 

keçirilməsini  nəzərdə  tutur.  Qeyd  etmək  lazımdır  ki,  anket  sorğusu 

sosiologiyada  ən  geniş  yayılmış  və  səmərəli  fəaliyyət  növüdür.  Sosioloji 

informasiyanın  demək  olar  ki,  80  faizə  qədəri  onun  köməyi  ilə  toplanır. 

Elmi  cəhətdən  düzgün  təşkil  olunmuş  anketin  köməyi  ilə  sosioloq 

adamların  əmək,  davranış,  istirahət  və  s.  motivlərini  müəyyən  edə  , 

proqnozlar verə bilər. 

Sosiologiya  elmi  digər  ictimai  elmlərlə  sıx  qarşılıqlı  əlaqədə  inkişaf 

edir.  Psixologiya,  fəlsəfə,  hüquq,  tarix,  iqtisadiyyat  və  s.  elmlərin  verdiyi 

məlumatlar sosioloji tədqiqatları daha məqsədyönlü və məzmunlu edir. 

 

22