So’z boshi

IP - tarmoq 
MGCP/H.323 
MGCP/H.323 
RTP/IP 
ISUP/IP 
ISUP/IP 
SS7 
SS7 
PSTN/ISDN 
tarmoq 
PSTN/ISDN 
tarmoq 
Мedia-shlyuz 
kontrolleri (MGC) 
signalizatsiya-
shlyuzi (SG) MG 
signalizatsiya-
shlyuzi (SG) MG 
MG tuguni 
TDM terminali 
TDM terminali 

---

232 
kommunikatsiyani boshqarish va oqimlarni adaptatsiya qilish uchun javob 
beradi. 
Umumiy geytgipper yordamida boshqariladigan ko‘p nuqtali 
boshqaruvning terminallari, shlyuzlari va bloklari uchun «H.323 zonasi» 
(H.323 Zone) umumiy nom qabul qilingan. 
Quyida keltirilgan 7.6- rasmda H.323 tarmoqning arxitekturasi 
keltirilgan. 
7.6- rasm. H.323 tarmoq elementlari 
RADIUS serveri foydalanuvchilarning autentifikatsiyasi va xizmatlar 
doirasida o‘tuvchi tovush va ma’lumotlarni uzatish seanslari to‘g‘risidagi 
ma’lumotlar qayd etilishini ta’minlaydi. Odatda, ma’lumolar RADIUS 
serveridagi markaziy bazada saqlanadi. 
 
7.5. SOFTSWITCH texnologiyasi 
 
Umumiy qiziqishni faqat fizik darajada emas, balki xizmatlarni 
shakllantirish va ko‘rsatish darajalarda turli texnologiyalar tarmoqlarining 
o‘zaro ishlashini ta’minlashni tug‘diradi. Xizmatlar shakllantirilishini va 
ko‘rsatilishini uzluksiz nazorat qilishi va xizmat ko‘rsatish sifatining 
so‘ragan darajasini kafolatlaydigan aynan bor qoidalar bo‘yicha mijoz 
chaqiruvlarini qayta ishlashni, xizmatlar qanday transport qilinishi va 
mijozga qanday uskuna orqali taqdim etilishidan qat’iy nazar, qo‘llab - 

---

233 
quvvatlanadigan aloqa tarmog‘ini qurish zarurligi mutlaqo aniqdir. Paketli 
va klassik tarmoqlarning farqi va ularning o‘zaro raqobatlanishiga 
qaramasdan, ular rivojlantirish xizmatlarni ko‘rsatish darajalarini 
bo‘lishning (transport va kommutatsiya) xizmatlarni shakllantirish 
vositalari (berilgan qoidalar bo‘yicha chaqiruvlarni qayta ishlash) bir 
yo‘ldan bormoqda. 
Umumiy foydalanishdagi telefon tarmog‘iga qo‘yilgan 7- son UKS 
signalizatsiya tarmog‘ini tadbiq etish nutqli trafik va signalli axborotning 
yo‘nalish yo‘llarini bo‘lish hamda xizmatlarni ko‘rsatish darajalarini va 
xizmatlarni boshqarish, shakllantirish darajalarini (SSP, IP) bo‘lish bilan 
intellektual tarmoq arxitekturasini amalga oshirish imkoniyatiga olib keldi. 
Bunday yondoshuvni qo‘llash telefon operatorlariga mavjud uskunadan 
foydalangan holda, yangi xizmatlarni foydalanuvchilarga ko‘rsatish uchun 
ularni tez va aniq shakllantirish imkonini beradi. Paketli tarmoqlarga 
murojaat etilganda, bunday bo‘lishi (shlyuzni dekompozitsiya tamoyili) bu 
yerda shlyuzlar, shlyuzlarni boshqarish qurilmalari va signalizatsiya 
shlyuzlari ham ishtirok etadi (oxirgi ikkita qurilma qo‘shimcha xizmatlarni 
shakllantiruvchi qurilmalar bilan birlashtirilishi va moslashishi mumkin). 
Shunday qilib, quyidagi xususiyatlarga ega qandaydir tarmoq 
elementlariga zaruriyat yuzaga keldi: 
- 
ochiq standartlarga asoslangan va an’anaviy telefon 
signalizatsiyaning barcha asosiy turlarini hamda axborotni paketli uzatish 
protokollarini, 
jumladan 
IP- 
telefoniyani, 
turlicha 
tarmoqlarda 
chaqiruvlarni samarali marshrutlashni ta’minlaydigan tarmoqning 
“intellektual” markazi bo‘lishi kerak; 
- u katta yuklamalarda tarmoqqa rad etishlarni oldini oladigan va 
99,999 
foizdan 
kam 
bo‘lmagan 
ishonchlilikni 
ta’minlaydigan 
taqsimlangan va masshtablangan arxitekturalarga ega bo‘lishi kerak; 
- u istalgan telekommunikatsiya sessiya (qo‘ng‘iroq)ni qayta ishlash 
senariya- sini aniq nazorat qilish imkoniga ega modulni o‘z ichiga olishi 
kerak; 
- u tarmoq infratuzilmasini boshqarishning va sessiyalarini nazorat 
qilishning yagona blokini o‘z ichiga oladi. Aloqa tarmoqlarining 
intellektual periferiyasini birlashtirish texnologiyalarda ularni qo‘llashdan 
qat’iy nazar, operatorlarning yuqorida ko‘rsatilgan takliflariga javob 
beradigan qarorni amalga oshirishga yordam beradi. Shlyuzlarni to‘g‘ridan 
- to‘g‘ri emas, lekin oraliq qurilma billing tizimi ulangan dasturiy 
kommutator (ingliz tilida Softswitch - dasturiy qayta ulagich, kommutator) 
orqali ulanganda, ishlab turgan tarmoqlar qurilish sxemasini kordinal 

---

234 
o‘zgarishsiz minimal xarajatlar bilan IP- telefoniyaning an’anaviy 
sxemalaridagi to‘liq kamchiliklardan qutiladi. 
7.1- jadvaldan UFTf tarmog‘iga nisbatan dasturiy kommutatordan 
foydalanadigan operatorlar kabi foydalanuvchilar ham oladigan afzalliklar 
ko‘rinib turibdi. Shunday qilib, Softswitch foydalanuvchilar tomonidan 
kutiladigan standart telefoniyadan ishonchlilik va boshqa xususiyatlarni, 
ma’lumotlar tarmoqlarning samaraliligi, tejamlilik va moslashuvchanlikni 
o‘zida birlashtiradi. Dasturiy ta’minot bir turda bo‘lmagan tarmoqlarning 
o‘zaro ishlash imkonini beradi, u signal protokollarining (jumladan 7- son 
UKS, MGCP, H.323 va SIP) keng to‘plamini ta’minlaydi. Softswitch 
signalizatsiyaning turli protokollarini yagona formatga konventrlaydi, bu 
yangi protokollar joriy etilishini soddalashtiradi. Ushbu imkoniyat UFTf 
va IP - telefoniya operatorlariga UFTf va IP - telefoniya o‘rtasidagi to‘liq 
va tiniq o‘zaro ishlash imkonini ta’minlaydi. Bundan tashqari, ushbu 
translyasiya turli etkazib beruvchilarning tarmoqlararo shlyuzlari o‘rtasida 
o‘zaro ishlash imkonini yaxshilaydi, bu bozorni kengaytirishning 
qo‘shimcha imkoniyatlarini taqdim etadi. Dasturiy kommutator mijozni 
avtorlashtirish va audentifikasiya qilish, CDR generatsiyasi va 
signalizatsiyaning 
turli 
turlarini 
(SIP/H/323/ 
MGCP/ISDN/ISUP) 
konvertatsiya qilish uchun javob beradi.
7.1- jadval 
Zamonaviy ATS va Softswitch tizimini solishtirish