Suleyman-m teze qxd

üslubu. 
Bura bədii üslub, elmi üslub, publisistik üslub, rəsmi-kargüzarlıq 
üslubu və epistolyar (yazışma) üslubu daxildir. 
2) danışıq üslubu. 
Bura xalq danışıq üslubu və ailə -məişət üslubunu aid edirlər. 
Birinci qrupa daxil edilən üslublar yazılı formada olur, lakin onlar 
haqqında auditoriyada, ekran və efir qarşısında apanlan söhbətlər, 
müsahibələr şifahi formada da baş tutur. 
1.
B3Dİİ ÜSLUB 
Bədii üslubda yazıçı qələmə aldığı həyat hadisələrini, insanları, 
öz fikir və düşüncələrini müxtəlif dil və təsvir vasitələri ilə 
1S4 

---

bədii şəkildə, müəyyən ölçü və forma daxilində əks etdirir. Bu üslub 
digər funksional üslublara nisbətən daha qədimdir. Elmə məlum əlan 
"Orxon-Yenisey abidələri", "Kitabi-Dədə Qərqud" dastanı, Dəvdəkin, 
Qətran Təbrizinin, Xaqani Şirvaninin, Nizami Gəncəvinin şeirləri. 
Xacə Nəsrəddin Tusinin "Əxlaqi- Nasiri", Nizamil - Mülkün 
"Siyasətnamə" əsərləri, tarix, siyasət və tərbiyə mövzularına həsr 
əlunmuş tədqiqatlar daha əvvəl yazıya alınmışdır. İzəddin 
Həsənoğlunun, İ.Nəsiminin, Ş.İ.Xətai- nin ana dilində yazılmış 
şeirlərindən, hətta M.Füzulinin elmi- fəlsəfi əsərlərindən çəx-çəx 
əvvəllər yazılmışdır. Ana dilimizdəki elmi əsərlərin tarixi, 
ümumiyyətlə, bədii üsluba baxanda yaxın dövrün məhsuludur. 
Bədii üslubda dilin lüğət tərkibindəki sözlərin məna qrupla- 
nndan, üslubi laylanndan, bədii təsvir vasitələrindən, məcazla- nn 
müxtəlif fərmalanndan, hətta vulqar leksika və jarqənlardan, 
köhnəlmiş sözlərdən, yerinə görə terminlərdən istifadə əlunur. Lakin 
bir məsələ həmişə diqqətdə saxlanılır ki, bədii əsərin vəzifəsi gözəl 
mənəviyyatı, əxlaqilİk, əzəlilik, insanlıq kimi keyfiyyətləri bədii 
sözün qüdrəti ilə emosional, ifadəli, ekspressiv və obrazlı təsvir və 
tərənnüm etməkdir. 
Xalqın təfəkkür tərzi məişət və təsərrüfat həyatı ilə bağlı olaraq 
bir qisim söz ilkin mənasını genişləndirir, yeni-yeni məna çaları 
qazanır, öz formasını dəyişdirir. Buna görə də dildə sözlərin 
mənalarının şaxələnməsi, köçürülməsi, müxtəlif istiqamətlərdə 
dəyişməsi baş verir. Sözlərin bir əşyadan başqasına köçürülməsi, bir 
əşyanın əlamətinin onun bir hissəsinin adı ilə verilməsi çoxmənalığa 
gətirib çıxarır. Sözlərin məcazi məna daşıması bədii-üslubi mahiyyət 
daşıyır ki, bunlar obrazlı ifadələrdir. Obrazhq yaratmağa xidmət edən 
məcazlar dilin bədii təsvir vasitələrindən hesab olunur. Belə təsvir 
vasitələrindən metaforaları, metonimiya, sinekdoxa və epitetləri qeyd 
edək.