Suyultirilgan uglevodorodli gazlar Gazlarning turi

SUN’IY GAZLAR.
Sun’iy yonuvchi gazlar ishlab chiqarish usuliga qarab ikki asosiy guruhga bo‘linadi. 
Yuqori haroratli (10000S gacha) va o‘rtacha haroratli (6000Sgacha) bo‘lib, qattiq yoki 
suyuq organik yoqilg‘ini kislorodsiz qayta ishlov natijasida olinadi. Qattiq yoqilgidan 
qoldiqsiz ishlov berish natijasida gazni ajratib olish bilan. Birinchi guruhga kiruvchi 
gazlarga bu asosan koksli, torfli (slanseviy) gazlar bo‘lib termik pechlarda qattiq yoki 
suyuq yoqilg‘ini havfsiz qizdirish natijasida olinadigan gazlardir. Bunday holatda, ya’ni 
yonuvchi gazlarni termoximik ajratishda, manbaviy yoqilg‘idan tashqari, koks, 
toshko‘mir, bitum eritmasi, benzin, kerosin va h.k.z. lardan ham katta miqdorda yonuvchi 
suniy gazlar ajralib chiqadi.Masalan: bir tonna toshko‘mirni qayta ishlaganda 300-350 
kub.metr. kokisli yonuvchi gaz olish mumkindir, 1tonna slanetsdan esa 350-400 kub 
metr. Slanetsli yonuvchi gaz olish mumkindir. Suniy gazlar yonganda undan ajralib 
chiqadigan issiqlik miqdori Qyon.past=16000-18000 kJ/kub. metrni tashkil etadi va 
uning zichligi =0,45-0,5 kg/kub. metrga teng bo‘ladi.
Gazlashtirish, ya’ni suniy gaz xosil kilish uchun yoqilg‘iga qayta ishlov berib 
termoximik ajratishdir. Buning natijasida yoqilg‘idan uglerod, kislorod, suv bug‘i ajralib 
chiqib yonuvchi gazlar paydo bo‘ladi. YOqilg‘ini gazlashtirishning mahsuli bu yonuvchi 
gaz, kul va qurimdir. Yoqilg‘idan yonuvchi gaz 
ajratib oluvchi uskunaga gaz g e n e r a t o r i deb aytiladi, bunday usul bilan olingan 
gazlarga g e n e r a t o r l i gaz deb aytiladi. Suniy gazlar asosan yirik metallurgiya 
sanoati mavjud bo‘lgan korxonalarda, metallarni erituvchi shisha erituvchi yirik quvvatli 
pechlar mavjud bo‘lgan korxonalardan ko‘proq olinadi va ishlatiladi. Suniy gazlarning 
asosiy kamchiliklari, ularning o‘ta zaxarliligi va ajralib chiqqan issiqligining past 
miqdorda ekanligidir. Mamlakatimizda suniy gaz ishlab chiqarish keyingi paytlarda 
tugatilgandir va undan foydalanish tejamkori emas.