Sxem Albom cdr

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Obyektin qurğularında, məs: partlayış, 
z
əlzələ, qasırğa və yanğınlar zamanı baş 
ver
ən dağıntıları şərti olaraq 4 növə: tam, 
güclü, orta və zəif dağıntı dərəcələrinə 
(A,V,S,D d
ərəcələrinə) ayırmaq mümkündür.
H
əcimli qurğuların dağıntı və 
z
ədələnmələrini 8 əsas növə
ayırmaq mümkündür ki, bunlar
da öz növbəsində 2 qrup təşkil edirlər. 
1-ci qrup: 
 
a) yerd
əyişmə; b) çökmə;
c) 
əyilmə; d) aşma. 
2-ci qrup: 
 
e) deformasiya; f) uçulma;
g) z
ədələnmə; h) dağılma. 
N
üvə zədələnməsi ocağı 
dörd zonaya ayrılır. 
Tam
Orta
Z
əif 
B
ərpa işlərinin növləri 
Q
ısamüddətli 
M
üvəqqəti 
Əsaslı bərpa işləri 
G
üclü 
Fövqəladə 
hadis
ələrin 
qarşısının 
alınması üzrə işlər 3 mərhələ üzrə, 
müəyyən ardıcılıqla və mümkün qədər 
qısa müddətdə yerinə yetirilir. 
 
Müdаfiənin əsаs məqsədi - Rаdiоаktiv, kimyəvi və 
bаktеriоlоji mаddələrin оrqаnizmə təsirinin qаrşısını аlmаq 
v
ə yахud оnlаrı məhdudlаşdırmаq və bununlа dа insаn 
itkisisini mаksimum аzаltmаq, ərzаğı, suyu, mаddi 
s
ərvətləri və s. zəhərlənmədən qоrumаqdаn ibаrətdir.
 

---

44 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Müdаfiə rеjimləri üç
növə bölünür 
Əhаlinin dаldаlаnаcаqlаrdа
v
ə еvlərdə qаlmаsı. 
Əhаlinin еvlərdə qаlаrkən nеçə 
sааtdаn sоnrа аçıq hаvаyа çıхmаsı. 
Əhаlinin dаldаlаnаcаqlаrdа
qаlmаsı. 
Mövcud оlаn zəhərlənməni аrаdаn qаldırmаq 
v
ə yахud оnlаrın kоnsеntrаsiyаlаrın mаksimum 
аzаltmаq məqsədilə dеzаktivаsiyа, deqazasiya, 
dеzinfеksiyа, dеzinsеksiyа və dеrаtizаsiyа 
kеçirilməlidir.
 
Tam v
ə qismən sanitariya 
t
əmizlənməsi. 
 
Tam sanitariya t
əmizləməsi - 
bütün bədənin isti su, sabun və kisə 
il
ə yuyulmasından, habelə gözlərin, 
burun v
ə ağız boşluğunun selikli 
qi
şalarının 2%-li soda məhlulu ilə 
t
əmizlənməsindən ibarətdir. 
 
Qism
ən sanitariya təmizlənməsi - 
z
ədələnmə sahəsində və sahədən 
çıxarkən vaxt az olduqda bədənin 
aşıq 
hissələrini hər 
bir 
adam 
t
ərəfindən müstəqil təmizləməklə bitir. 
 
Bütün təmizləmə meydançaları 
2 hiss
ədən: təmiz və çirkli 
hiss
ələrdən ibarət olur 
Yuyunma m
əntəqəsində və 
ya meydançasında adətən üç 
s
öbə olur: 
- soyunma, yuyunma v
ə geyinmə. 
 
Xüsusi təmizləmə dezaktivasiya, 
deqazasiya v
ə dezinfeksiyadan 
ibar
ətdir.
 

---

45 
MÖVZU № 15. “Fövqəladə hadisələr zamanı ilk tibbi yardım”. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Mülki müdafiənin tibb xidməti tərəfindən yaralılara 
v
ə xəstələrə göstərilən tibbi yardım üç növə ayrılır:
- 
ilk tibbi yardım;
- ilk h
əkim yardımı;
- 
ixtisaslaşdırılmış tibbi yardım. 
 
İlk tibbi yardım – yaralanmış və ya xəstələnmiş 
insanın halını yüngülləşdirə biləcək ən sadə 
t
ədbirlərin yerinə yetirilməsindən ibarətdir. İlk 
tibbi yardım bilavasitə zədələnmə yerində və ya 
onun yaxınlığında ən qısa müddətdə göstərilir. 
Qanaxmanı müvəqqəti dayandırmaq üsülları. 
Qanaxmanın növündən (arterial, venoz, kapilyar) 
v
ə ilk tibbi yardım göstərərkən əldə olan 
vasit
ələrdən asılı olaraq qanaxmanı müvəqqəti və 
ya tamamil
ə dayandırırlar. 
 
İlk tibbi yardım bunlardan ibarətdir:
- 
qanaxmaları müvəqqəti olaraq dayandırmaq;
- yara v
ə yanıq yerlərinə steril sarğı qoymaq;
- 
sınıq, çıxıq və əzilmə zamanı şin qoymaqla və ya əlaltı vasitələr 
işlətməklə immobilizasiya etmək (bədənin zədələnmiş hissəsini 
t
ərpənməz hala salmaq);
- kimy
əvi və radioaktiv maddələrlə zəhərlənmiş sahələrdə fərdi tibbi 
mühafizə vasitələrindən istifadə etməklə, şüa zədələnməsi və 
kimy
əvi zədələnmələrin qarşısını almaq, bədənin açıq hissələrini 
t
əmizləmək, yaralılara əleyhqaz geydirmək və təhlükəli 
sah
ələrdən çıxartmaq.
 
Qapalı zədələnmələr - əsasən, dəri səthinin 
bütövlüyü 
pozulmadan 
bədənin 
d
ərialtı 
toxumalarının və daxili orqanlarının əzilmə-
sind
ən, beyin silkələnməsindən, orqanizmin 
ümumi kontuziyasından, oynaq bağlarının 
s
ərpməsindən, çıxıqlardan və s. ibarətdir. 
 
Əzilmə hallarında ilk tibbi yardım - güçlü qəzalar 
v
ə zəlzələ zamanı adamlar uçqun altında qala 
bil
ərlər. Bədənin müxtəlif hissələrinin yumşaq 
toxumaları, qollar və qıçlar uzun müddət sıxılmış 
halda qalark
ən əzilmə adlanan çox ağır zədələnmə 
meydana çıxa bilər. İlk tibbi yardım göstərərkən 
yaranın üzərinə steril sarğı qoyurlar. 
S
ərpmə və çıxıqlar zamanı ilk tibbi yardım - yıxıldıqda, 
düzgün tullanmadıqda və ağırlıq qaldırarkən oynaq 
bağlarında sərpmə baş verə bilər. Bu zaman zədələnmiş 
oynaqda ağrılar və şiş əmələ qəlir, oynağın hərəkəti 
m
əhdudlaşır. Belə hallarda ilk tibbi yardım məqsədilə 
oynağa sıxıcı bint sarğı və buz qoyur, zədələnmiş oynağın 
rahatlığını təmin edirlər.