T. C. Ankara üN Đ vers đ tes

4.3.6.2
 
Başka Bir Kişiden Kaynaklanan Zorunluluk 
           Müssen  kiplik  fiili  konuşanın  ya  da  cümlede  eylemi  gerçekleştirenin  
karşılaştığı baskı ve zorunlulukları ifade eder  ve bu şekilde kiplik bir anlam oluşturur.  
           Bu  baskı  ve  zorunluluk,    cümlede  söz  konusu  olan  eylemi  gerçekleştirmek 
konusunda başka bir kişiden kaynaklanan bir zorunluluktur. SCHULZ-GRIESBACH 
(1982a: 137), bunu “Zwang durch eine Person” olarak niteler. Bu, örneğin konuşanın 
arkadaşı, yakını, ailesi, sosyal çevresi gibi kaynaklardan  gelebilir.   
    Die Eltern wollen unbedingt, dass ihre Tochter Tülay Medizin studiert. 
    Tülay muss Medizin studieren. 
 
           Yukarıdaki  örnek  cümlede  Tülay’ın  anne  ve  babasından  kaynaklanan  bir 
“baskı” söz konusudur. Tülay  bu  baskı   karşısında  tıp  öğrenimi görmek zorundadır. 
 Kiplik  fiillerin  Türkçe  karşılıkları  verilirken  metinsel  bağlama  dikkat  edilmelidir. 
Yukarıdaki cümlenin Türkçe karşılığı için  alternatifler şöyle ifade edilebilir: 
 
a)
 
Tülay’ın tıp öğrenimi görmesi zorunlu/ şarttır. 
b)
 
Tülay tıp öğrenimi görmek zorundadır. 
c)
 
Tülay tıp öğrenimi görmeye mecburdur. 
 
a)
 
seçeneğinde müssen kiplik fiili [zorunlu, şart]   
b)
 
seçeneğinde [zorunda+fiil]  ile 
c)
 
seçeneğinde  [mecbur+fiil]  olan  güçlü
 
gereklilik,  zorunluluk    ifadesi 
ile ifade edilmektedir.  
 

---

 
242 
           “
[-mElĐ], gerek,  lâzım  zayıf gereklilik anlatırken,  zorunda, zorunlu, mecbur, 
ş
art  için  tanımlanan  farklı  kipsel  alan  ve  gereklilik  kaynaklarıyla,  güçlü  gereklilik 
anlatımında  da  kullanılır.”  (CORCU,  2003:  6)  Zorunda,  zorunlu,  mecbur,  şart  aynı 
zamanda  zorunluluk  kipliği  anlatır.  Burada  iki  önemli  hususu  vurgulamak  gerekir: 
Birincisi,   Türkçe   gerek   güçlü   gereklilik, zorunluluk  ve gerekse de zayıf gereklilik 
kipliği  ifade  araçları  açısından  oldukça  zengin    anlatım  olanaklarına  sahip  bir  dildir. 
Đ
kincisi ise, bu ifadeler dilbilgisel olarak kesin bir biçimde ayrılmamıştır. Örn. [-mElĐ] 
zayıf  gereklilik  belirten  biçimbirimi  bir  zorunluluk  da  ifade  edebilmektedir.  [-mElĐ],  
aynı  zamanda  bir  izin,  istek  anlatımında  kullanılır.  Bu  da  Türkçenin  zenginliğine  
önemli bir tanıttır.  
 
[Zor-u-n-da-dır] : 
[zor-]    
: Sözlüksel bağımsız  biçimbirim 
[-u]     
: Đyelik biçimbirimi 
[-n]     
: Bağlama ünsüzü   
[-da]     
: Bulunma hali bildiren biçimbirim (Lokativ) 
              [-dır]  
: Koşaç, ayrıca [Ø] : sıfır biçimbirim