T. C. Ankara üN Đ vers đ tes

istiyor],  vb.  4)  Gereklilik:  [Đstemek,  gerekmek,  ister,  gerekir,  gerekli,  gerekmekte, 
lâzım,  şart],  vb.  5)  Çaba  gösterme:  [Đstemek,  çaba  göstermek,    çabalamak,  gayret 
etmek,  gayret  göstermek],  vb.  6)  Doğru  muamele:[Đstemek,  gerekmek,  gereklidir, 
lâzımdır/ gerekmektedir/ icap eder], vb. 7) Bir olayın kalıcığı: [(bitmek) Bilmemek] 8. 
Arzu, dilek ve temenni: [Đstemek, arzu etmek, dilemek, temenni etmek ] vb.’dir. Kiplik 
fiil  gramer    ulamı  olmayan  Türkçede  wollen  fiilinin  en  temel  anlamı  olarak  istemek, 
dilemek, arzu etmek fiilleri de vardır.  
 
           Sollen,  dilek  ve  haber  kipi  kullanımları  yaygın    bir  fiildir.  Anlamsal  ulamları 
ş
unlardır:  1)  Üçüncü  kişiden  gelen  bir  görev:[-mAlI],    [gerekli,    lâzım,  
gerekiyor,gerekmekte]
 
vb.
 
2) Dolaylı  anlatımda   emir, solle/müsse ile  aktarılır [-ması 
gerektiğini,  -masının  şart  olduğunu,  -masının  lâzım,  -lüzumlu  olduğunu,-masının 
zorunlu  olduğunu]  vb.  biçimbirimlerle  ifade  edilir.  Burada  müsse/solle    arasında 
anlamsal farklılık yoktur. Daha kibar emir anlatımlarında mögen kullanılır. Konjunktiv 
II  yapı  ile  de  yapılması  gereken  davranış  bir  emir,  bir  sitem  tarzında  ifade  edilir.  3) 
Dini  kural  ve  buyrukların  yapılması  gerekliliği  :[-mElĐ,  gerekli,  şart,  lâzım,  elzem, 
gerekmekte, gerekir, zorunda, zorunlu] vb.  Bu mutlak bir zorunluluk ifade etmez. 4) 

---

 
307 
Genel olarak geçerli  sosyal ya da ahlâki yükümlülükler: [-mElĐ,  gerekli,  gereklidir, 
ş
arttır, zorunludur, gerekmekte, lâzımdır, elzem, lüzumlu ] vb.  5) Akılcı davranışlarla 
ilgili  tavsiye:    [gerekir,  şarttır,  lâzımdır,  gerekli,  gerekmekte,  gerekmektedir]  vb.  
Burada  güçlü  gereklilik  vardır,  ama  zorunluluk  anlamı  bulunmaz,    zorunluluklar 
müssen  ile anlatılır. 6) Dolaylı istek: [-mElĐ] ve [Olman gerekir, olman lâzım, olman 
gerekli]  vb.  7)  Bir  iş,  oluş  için  koşul  belirtme:[gerekli,  gereklidir,  gerekmekte, 
gerekmektedir,  şart,  şarttır,  koşuldur,  zorunlu,  zorunludur]  vb.  8)  Bir  işin,  oluşun 
amaç ve anlamı,   tahmin:  [Olmalı, olsa gerek, herhalde  olmalı, muhtemelen olmalı] 
vb. 9) Kadere teslimiyette, dolaylı  bir  tahmin anlamı mevcuttur. Türkçede [mümkün 
olmayacaktı,  olacaktı,  herhalde,  -meyecekti,  -EcEktĐ]  vb.  karşılıklar  mevcuttur.10) 
Soru  sorarken  eğilim  göstermeyi,  belli  bir  yanıt  beklemeyi    de  sollen  ile  anlatırız. 
[Gerekli miydi, gerekiyor muydu,  lâzım mıydı,  şart mıydı,  gerekmekte miydi] vb. ile 
ifade  ederiz.  11)  Sollen,  geçmişte  geleceğin  ifadesini  de    anlatır.  Bu  kategoriyi  [-
EcEktĐ, gerekecekti] vb. ile ifade ederiz.  
 
           Müssen fiilinin nesnel anlam kategorileri ve Türkçe karşılıkları: 
           1) Kişisel zorunluluk, bireyin kendinden kaynaklanan zorunluluklardır.: [-mElĐ, 
zorunlu,    mecbur,    zaruri,  şart,  gerek,  lâzım]  vb.  ile  ifade  edilir.  2)  Başka  birisinden 
kaynaklanan zorunluluk, [zorunlu, şart, mecbur, -mElĐ, şart, gerek, gerekmekte] vb. ile 
ifade edilir. 3) Yasal zorunluluklar yalnızca müssen ile dile getirilir. Türkçe [mecbur,