T. C. Ankara üN Đ vers đ tes

    
              2.2.6 Tanıtsal Kiplik 
 
          PALMER’ın  (2001:  22)    kiplik  tanımlarına  göre  bilgisel  (epistemisch)  kiplikle 
birlikte  önerme  kipliğinin  (Propositionalmodalität)  bir  alt  koludur.  Almancada 

---

 
57 
‘evidentielle  Modalität’  olarak  nitelenir.  Türkçede  tanıtsal  kiplik,  konuşanın,  kendi 
ifadesi  için  sahip  olduğu  kanıtın  kaynağına  göndermede  bulunduğu  kiplik  türüdür. 
Tanıtsal  kipliğin  aktarılan  ve  duyusal  alt  türleri  de  çeşitli  dilsel  işaretleyicilerle 
kodlanır.  
          Aktarılan  bilgilerin  alt  türleri  için  alan  yazınında  farklı  terimler  kullanılır. 
“Đkinci el bilgi, üçüncü el bilgi ve genel evren bilgisi.”(PALMER, 2001, 22 vd.) Đkinci 
el bilgide, konuşan, aktarılan bilgiyi olaya şahit olan birinden edinir. Üçüncü el bilgide 
ise, konuşan aktarılan bilgiyi olaya tanık olmayan birinden duyduğunu iddia eder, bu 
bilgi daha ziyade söylentiye (Gerücht) dayanır. Ya da kanıtlanmamış bir iddiayı (eine 
unbewiesene  Behauptung)  içerir.  Söylentinin  ifadesinde  genelde 
[
-mĐş
]
  biçimbirimi 
kullanılır. Genel dünya  bilgisinde ise,  konuşan  aktarılan bilginin, doğruluğuna genel 
olarak inanılan  ve genel olarak kabul edilen bilgi olduğunu savunur. 
 
          Duyusal  (Đng.  sensory;  Alm.  sinnlich)  bilgi,  beş  duyu  ile  elde  edilen  bilgidir. 
Görsel bilgi ise (Đng. visual; Alm. visuell) bizzat görerek, müşahede ederek elde edilen 
bilgidir. Đşitsel (Đng. auditory; Alm. auditiv) bilgi, duyarak elde edilen bilgidir.  Görsel 
olmayan  bilgi  (Đng.  nonvisual;  Alm.  nichtvisuell)  türünde,  işitsel  ve  görselliğe 
dayanmayan    diğer    duyularla    elde    edilen    bilgiler    söz   konusudur.  Örneğin                       
           1) Çıkarımsal: “Yağmur yağmış.Yerler ıslak.” 
           Konuşan  yağmurun  yağdığını  görmemiş,  ama  yerlerin  ıslak  oluşundan 
mantıksal çıkarım yoluyla  yağmurun yağdığını anlamıştır.  
           2) Söylenti: “Bu köprünün Roma döneminden kaldığı söyleniyor.”  

---

 
58 
           Konuşan,    söylentiye  dayalı  bir    bilgiyi  aktarmaktadır.  Bu  nedenle  bu  kiplik 
türü  tanıtsal  kipliği  ifade  eder.  Konuşan  söylentiye  dayalı  bir  tanıtla  bu  cümleyi 
aktarmaktadır. 
     3) Görsel
: 
Konuşan birisinin yaklaştığını görerek: 
         “Birisi bu tarafa doğru geliyor.” 
           Yukarıdaki  cümlede  görsel  bilgiye  dayalı  bir  kiplik  söz  konusudur.  Bu  kiplik 
türü tanıtsal kiplik olarak tanımlanır.