5.2.1.4.1. Ġç Kontol Sisteminin Ön Değerlemesi İşletmelerde iç kontrol sistemi değerlendirilecekse ilk iş işletmenin denetlenmeye uygun
olup olmadığını bilmektir. Denetlenilebilirliği belirleyen unsurlar ise yönetim kademesinin
dürüst olması ve muhasebenin kayıtlarının yeteri miktarda oluşudur. Yöneticiler dürüst
davranmadıkları takdirde denetçiler yanlış kanıtlara dayanıp hatalı beyanda bulunabilir;
muhasebe kayıtları eksikse de denetim için gereken kayıtlar toplanamamış olur (Tuan,
2009: 37).
Denetçi, ön değerleme yapacağı zaman şöyle bir yol izler (Güredin, 2010: 194):
•
Ortaya çıkma olasılığı bulunan hata, yolsuzluk ve uyumsuzluklar gibi istenmeyen
durumlar belirlenerek sıralaması yapılır (Gürbüz, 1995: 72).
•
İstenmeyen durumların meydana gelmeden önce önlemek maksadıyla veya
sonradan oluşmaları halinde uygulanacak kontroller belirlenir (Zorluoğlu, 2003: 100).
•
İşletmeye ait kontrol mekanizmasında bu tür yöntemlerin ne kadar bulunduğunu ve
ne kadar uygulandığını araştırmaktadır (Erdoğan, 2001:137).
İç kontrol sisteminin ön değerlemesini yapan denetçi uygunluk testleriyle sistemi sınar.
Böylece işletmelerde var olduğu iddia edilen kontrollerin ne derece gerçekleştiğini görmüş
olur (Gürbüz, 2002: 74). Denetçi, örneklemeyle aldığı bir işlemi başlangıcından bitişine
gözden geçirir ve uygun olduğuna kanaat getirirse bununla ilgili bir belgelendirme yaparak
sonuca varmış olur (Gürbüz, 1995: 73). Bu basamaktaki yöntemlerle not alma, akış
şemaları ya da anket yöntemiyle elde edilen bilgilerin doğru olup olmadığı araştırılmış
olmaktadır (Duman, 2006: 56).
