T una b ulgar t ürkleriNİN

---

 

T

UNA 

B

ULGAR 

T

ÜRKLERİNİN 

D

İLİ VE 

K

ÜLTÜRÜ 

Ü

ZERİNE

*

 

Заметки o языке и культуре дуhайских булгар 

 

O. A. MUDRAK

**

 (Çev. 

Reshide A

DZHUMEROVA

***

- Emine A

TMACA

****

)  

Gazi Türkiyat, Güz 2014/15: 155-174 

 

Balkanlar’da M.S. I. bin yılın son yüzyıllarındaki Bulgar Türklerine ait yazıtların 

malzemesi, Bulgar Türklerinin dil ve kültür durumunu inceleme açısından son dere-

ce  önemlidir.  Bulgar  Türkçesine  ait  bu  ilginin  birinci  nedeni,  bu  dilin  Türk  dil  aile-

sinden ayrı bir alt gruba ait olması ve sadece çağdaş Çuvaş Türkçesine (muhtemelen 

bu  alt  grup  genel  Türk  dilinden  daha  önce  ayrılmıştır)  yakın  olması;  ikinci  nedeni 

Bulgar  yazıtlarının  Türk  dil  ailesinin  en  erken  yazılı  kaynaklarından  biri  olmasıdır 

(Doğu-Türk  Kağanlığı’nın  Orhon-Yenisey  Yazıtları’ndan  sonra  gelirler).  Üçüncü 

nedeni ise, bu dönemde Bulgar Türkçesi’nin, Türk dilinin en Batı kolunu teşkil etme-

sidir. Ayrıca  Bulgar  Türkçesi,  Doğu  Avrupa’nın  Hint Avrupa  dilleriyle  aktif  olarak 

temas ettiği ilk Türk dilidir. Bunun dışında, ana dili Bulgarca olanlar Tuna Nehri’nin 

alt havzasında Bizans’tan ayrı bir devlet kurmuşlar, Slavlar arasında tamamen eriye-

ne kadar elit bir grup oluşturmuşlar; yani Slavlara karşı kültürel bir donör olmuşlar-

dır. 

Bu çalışmanın temel amacı, okunması kolay bir yazıyla yazılmış Bulgar yazıtları-

nı incelemektir. Ancak bu yazıda, izole edilmiş leksik alıntılar konusuna hiç değinil-

memiştir.