3
Umumta’lim maktablarida o‘quvchilarning
ta’lim olishini bir navbatga (smenaga) o‘tkazish
foizda
40%
43%
48%
50%
60%
4
Moddiy-texnika
bazasi
yaxshilangan
umumta’lim muassasalari
foizda
25%
30%
35%
40%
100%
5
Isitish tizimi to‘liq ishlaydigan umumta’lim
maktablari
foizda
100% 100% 100% 100%
100%
6
Umumta’lim maktablarini toza ichimlik suvi
bilan
ta’minlash
(maktablarni
tashib
keltiriladigan
uzluksiz suv manbai bilan
ta’minlash)
foizda
80%
85%
95%
100%
100%
Maktab o‘quvchilarining bilimi va ko‘nikmalarini shakllantirish, ularni milliy
hamda umuminsoniy qadriyatlarga
sodiqlik ruhida tarbiyalash, o‘qituvchi kasbi
nufuzini va pedagoglarning sifat tarkibini oshirish, darsliklar va o‘quv
metodik
majmualarni zamon talablari asosida takomillashtirish, xalq ta’limi muassasalarining
xalqaro standartlarga javob beradigan zamonaviy modellarini barpo etish maqsadida,
shuningdek, 2022-2026 yillarga mo‘ljallangan Yangi O‘zbekistonning Taraqqiyot
strategiyasini «Inson qadrini ulug‘lash va faol mahalla yili»da amalga oshirishga oid
davlat dasturiga muvofiq O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “2022-2026
yillarda xalq ta’limini rivojlantirish bo‘yicha milliy dasturni tasdiqlash to‘g‘risida”
Farmoni qabul qilindi
5
.
Farmonga ko‘ra, 2022 yil 1 sentyabrdan boshlab Xalq ta’limi vazirligi tizimidagi
umumiy o‘rta ta’lim muassasalarida:
a) umumta’lim fanlari bo‘yicha tegishli darajadagi sertifikatga ega bo‘lgan
pedagog kadrlarga har oylik qo‘shimcha ustama quyidagi tartibda to‘lanadi:
– xalqaro tan olingan sertifikatga ega bo‘lgan pedagog kadrlarga — ularning
tarif stavkasiga nisbatan 50 foiz miqdorida;
– xalqaro standartlar talablariga javob beradigan milliy baholash tizimida
olingan sertifikatga ega bo‘lgan pedagog kadrlarga - ularning tarif
stavkasiga nisbatan
50 foiz miqdorida. Bunda, milliy baholash tizimining xalqaro standartlar talablariga
javob berishi vakolatli xalqaro tashkilotlar tomonidan tasdiqlangan bo‘lishi lozim;
– yuqorida ko‘rsatilgan talablarga muvofiq bo‘lmagan Davlat test markazining
milliy baholash tizimida olingan sertifikatga ega bo‘lgan pedagog kadrlarga - ularning
tarif stavkasiga nisbatan 20 foiz miqdorida (chet tili bo‘yicha sertifikatlar bundan
mustasno);
b) yuqorida ko‘rsatilgan talablarga muvofiq bo‘lmagan Davlat test markazining
milliy baholash tizimida chet tili bo‘yicha olingan sertifikatga ega bo‘lgan pedagog
kadrlarga har oylik qo‘shimcha ustama:
– 2025 yil 1 yanvarga qadar - ularning tarif stavkasiga nisbatan 50 foiz
miqdorida;
5
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2022-yil 11-maydagi “2022 - 2026 yillarda xalq ta’limini
rivojlantirish
bo‘yicha milliy dasturni tasdiqlash to‘g‘risida” PF-134-son Farmoni
"Science and Education" Scientific Journal / Impact Factor - 3.567 (SJIF)
July 2022 / Volume 3 Issue 7
www.openscience.uz / ISSN 2181-0842
395
– 2025 yil 1 yanvardan boshlab - ularning tarif stavkasiga nisbatan 20 foiz
miqdorida to‘lanadi;
v) har oylik qo‘shimcha ustama sertifikat amal qilish muddati davomida, lekin
uch yildan ko‘p bo‘lmagan vaqt mobaynida to‘lanadi;
g) umumta’lim fanlari bo‘yicha bir nechta sertifikatga ega bo‘lgan pedagog
kadrlarga har oylik qo‘shimcha ustama yuqoriroq ustama
olish huquqini beruvchi
sertifikat bo‘yicha to‘lanadi.
Ta’lim tizimining moliyalashtirish mexanizmining muhim elementi bo‘lib
moliyalashtirish manbalari hisoblanadi. Bugungi kunda jahon amaliyotida ta’lim
muassasalarini moliyalashtirishda 2 ta manbadan foydalaniladi:
– byudjet mablag‘lari;
– byudjetdan tashqari mabalag‘lar.
Quyida xorijiy mamlaktlarda ta’lim tizimini davlat byudjetidan moliyalashtirish
holati malakatimizdagi ko’rsatkich bilan qiyosiy-solishtirma tahlili keltirilgan (2-
rasm).
2-rasm. Davlat byudjeti xarajatlari tarkibida ta’lim xarajatlarining ulushi, foizda
6
Ushbu rasm ma’lumotlaridan ko’rinib turibdiki, mamalakatimizda ta’lim sohasiga
ajratilayotgan mablag’larning davlat byudjetidagi ulushi bir qator xorijiy
mamlakatlardan qariyb 2-3 barobar ko‘proq ekanligini ko‘rishimiz mumkin. Masalan,
bu ko’rsatkich Italiya, Yaponiya, Fransiya, Germaniya davlatlaridagi ko’rsarkichdan
o’rtacha 3 marta, AQSH, Buyuk Britaniya, Kanadagi ko’rsatkichdan esa qariyb 2 marta
ko’pligini ko’rishimiz mumkin.
YaIM tarkibida ta’lim xarajatlarining ulushini ilg‘or xorijiy mamlakatlar bilan
solishtiradigan bo‘lsak, quyidagi vaziyatga guvohi bo‘lamiz (3-rasmga qarang).
6
A.Sherov. Олий таълим муассасаларини бюджет маблағлариҳисобидан молиялаштиришни такомиллаштириш
йўллари. Oriental Renaissance:
Innovative, educational, natural and social sciences.2021
"Science and Education" Scientific Journal / Impact Factor - 3.567 (SJIF)
July 2022 / Volume 3 Issue 7
www.openscience.uz / ISSN 2181-0842
396
3-rasm. YaIM tarkibida ta’lim xarajatlari ulushi, foizda
7
3-rasm ma’lumotlaridan ham ko’rinib turibdiki, mamlakatimizda ta’lim tizimini
moliyalashtirish xarajatlari davlat ijtimoiy siyosatiga hamihang ravishda katta
salmoqqa ega bo’lmoqda. Zero, mamlakatda ta’lim tizimini isloh qilish va yanada
rivojlantirish bevosita mazkur sohani moliyaviy resurslar bilan ta’minlanganlik
darajasiga ham bevosita bog‘liqdir.
Shularni hisobga olgan holda, davlatimiz o‘z
mustaqilligiga erishgan dastlabki yillardan boshlab ijtimoiy soha va aholini qo‘llab-
quvvatlashga katta e’tibor berib kelmoqda. Har yili ijtimoiy sohaga davlat byudjetidan
ajratiladigan mablag‘larning ulushi jami xarajatlarning o‘rtacha 52-55f oizini tashkil
etadi.
2020 yilda davlat byudjeti xarajatlarining 51,5 foizini ijtimoiy xarajatlar tashkil
etgan bo‘lib, 65 048,5 mlrd so‘m miqdordagi tasdiqlangan parametrda 74 231,8 mlrd
so‘m hisobida ijrosi ta’minlandi. Ijtimoiy xarajatlar tarkibida sezilarli miqdordagi
mablag‘lar ta’lim sohasiga yo‘naltirilmoqda va yo‘naltirilishda davom etmoqda.
Ijtimoiy soha xarajatlari oshirilmoqda, 2021 yilda ushbu yo‘nalishlarga 86 622 mlrd
so‘m yoki jami xarajatlarning 52 foizi rejalashtirilgan. 2022 yilda davlat byudjeti
xarajatlarining yarmi - 105 199,5 mlrd so‘m yoki umumiy xarajatlarning 49,0%i
ijtimoiy sohaga va aholini ijtimoiy himoya qilishga yo‘naltiriladi. Ijtimoiy xarajatlar
tarkibida eng katta ulushni esa ta’lim xarajatlari tashkil etmoqda (3-jadvalga qarang).
3-jadval
O‘zbekiston Respublikasi davlat byudjetining ijtimoiy soha xarajatlari tahkibida
ta’lim xarajatlari salmog‘i (mlrd. so‘m)
8
№
Ko‘rsatkichlar
2017 y.
2018 y.
2019 y.
2020 y.
2021 y.
2022 y.
1.
Davlat byudjetining
jami
xarajatlari
49344
79736
118009
144142,7
165879
214799,6
1.1
Ijtimoiy xarajatlar
27223
42883
63542
74 231,8
86622
105199,5
Dostları ilə paylaş: