Tanlanmaning asosiy sonli parametrlari

1.3 Tanlanmaning asosiy sonli parametrlari.
Iqtisodiy-statistik tadqiqotlarda tasodifiy tanlanmaning taqsimotni tavsiflaydigan ba’zi zaruriyatli parametrlarini ko‘rib chiqaylik.
n=m₁+m₂+…+m_n hajmli tanlanma to‘plam x₁, x₂, ..., x_p kuzatilgan qiymatlar va ularga mos takror ro‘y berish sonlari (chastotalar) m₁, m₂, ..., m_p bilan berilgan.
Arifmetik o‘rtacha qiymati:
(1.13)
Tanlanmaning o‘rtacha qiymati:
(1.14)
O‘rtacha chiziqli farqlar:
(1.15)
Tanlanmaning o‘rtacha arifmetik va tanlanma o‘rtacha qiymatlarning x₁ , x₂ ,..., x_n kuzatilgan qiymatlaridan chetlanish kvadratlari dispersiyalari mos ravishda quyidagi tarzda ifodalanadi:
(1.16)
alomatning o‘zgarishini ifodalovchi o‘rtacha kvadratik farqlar (chetlanishlar) quyidagicha hisoblanadi:
(1.17)
Variasion qator ning variasiya chegarasi (R) deb uning ekstremal qiymatlari farqiga aytiladi:
R=X_max - X_min
Variasiya – X alomatning o‘zgarishidir. Variantalar o‘zgaruvchi miqdorning haqiqiy ifodasi.
Variasiya koeffisiyenti (V)-X belgining o‘zgarishini ifodalovchi nisbiy ko‘rsatkich bo‘lib, foizlarda ifodalanadi: o‘rtacha chiziqli farq bo‘yicha variasiya koeffisiyenti:

O‘rtacha kvadratik farqi bo‘yicha variasiya koeffisiyenti: