Tarbiya tamoyillari-tarbiyada milliy va umuminsoniy qadriyatlar ustunligi

“PEDAGOGS” 
 international research journal ISSN: 
2181-4027
_SJIF: 
4.995
 
www.pedagoglar.uz
 


Volume-26, Issue-1, January - 2023
 
132
o
Tarbiyada o‘quvchining yosh va alohida xususiyatlarini hisobga olish; 
o
Jamoa va jamoa yordamida tarbiyalash; 
o
Tarbiyada o‘quvchi xulqidagi ijobiy sifatlarga tayanib, salbiy tomonlarni 
yo‘qotish; Tarbiyaning maqsadga yo‘naltirilganligi va g’oyaviyligi - o‘qituvchi 
ijtimoiy tarbiya maqsadi va vazifasini aniq tasavvur etishi va puxta anglab olishi zarur. 
Yosh avlodni yuksak o‘oyaviylik ruhida tarbiyalash ularning ongiga xalq, millat, 
yurt, jamiyat manfaatlaridan yuqoriroq manfaat bo‘lishi mumkin emasligini 
singdirishi, ularni vatanga, xalqqa muhabbat ruhida va sadoqatli qilib tarbiyalash 
demakdir. 
Bu sohada mustaqil respublikamiz xalq talimi xodimlarining asosiy vazifasi erkin, 
ijodkor, mustaqil fikrlash qobiliyatiga ega, yetuk mutaxassis komil shaxsni 
tarbiyalashdan iboratdir. 
Maktabda va maktabdan tashqarida olib boriladigan tarbiyaviy ishlarning 
barchasi ijtimoiy tarbiyaning maqsadini ro‘yobga chiqarishga yo‘naltirilishi zarur. 
O‘qituvchi (tarbiyachi) lar jamoasi va har bir o‘qituvchi-tarbiyachi tarbiyaning 
maqsadi har tomonlama kamol topgan mukammal inson shaxsini tarbiyalashdan iborat 
bo‘lishi lozim. Ana shunda mazkur tamoyil o‘z vazifasini bajargan bo‘ladi. Tarbiyada 
demokratik va insonparvarlik g’oyalarining ustunligi – tarbiyada inson shaxsini 
ijtimoiy qadriyat deb tan olish, har bir bola, o‘smir va o‘spirinning betakror va o‘ziga 
xosligini hurmatlash, uning ijtimoiy xulqi va erkinligini hisobga olish lozim. Tarbiyani 
demokratiyalash bu - tarbiyani mamuriy ehtiyoj va qiziqishlardan yuqori qo‘yish, 
tarbiyachi va tarbiyalanuvchi o‘rtasidagi o‘zaro ishonch, hamkorlik asosida pedagogik 
munosabatlar mohiyatini o‘zgartirish demakdir. Bu tarbiya ishiga jamoatchilikni jalb 
qilish, uning rivojlanishiga jamoat omilini kiritish demakdir. O‘qituvchi o‘quvchiga 
avvalgidek, tarbiya obekti emas, balki o‘zi kabi subekt deb qarashi darkor. Ya’ni 
o‘quvchini teng xuquqli hamkor, hamfikr deb qarash lozim. 
Umuman, ta’lim va tarbiyani insonparvarlashtirishning pedagogik diqqat hamda 
e’tibor markazida insonning muhim masalasi va muddaosi, ya’ni bolalarda inson 
shaxsiga dunyodagi eng yuqori, bebaho boylik sifatidagi munosabatini 
shakllantirishdek faoliyat yotadi. 
Tarbiyada milliy va umuminsoniy qadriyatlar ustunligi-xalqning ko‘p asrlik 
qadriyatlarini, ulkan va boy merosini chuqur bilmasdan milliy o‘zlikni anglash, milliy 
o‘urur tuyg’usini qaror toptirish mumkin emas. Shu bois, xalq an’analari urf-odatlari, 
marosimlari, xalq oo‘zaki ijodi, milliy o‘yinlar va ularda ifodalangan g’oyalarni 
o‘quvchilar onggiga singdirish, ularda ushbu g’oyaga nisbatan hurmatni qaror toptirish 
lozim. 
Umumbashariyat uchun qadrli, ardoqli bo‘lgan, insoniyat o‘tmishi, buguni hamda 
kelajagi uchun daxldor qadr-qimmatga ega bo‘lgan ananalar, urf-odatlar haqida 
ma’lumotlar berish, ularda mehr-muhabbat tuyg’usini uyg’otish, ularni qo‘llab-

---