Tarix falsafasi va falsafa tarixi uyg'unligi

Tarixiy o’zlikni anglashning rivojlanishiga o’z tadqiqotlarida tarixni inson aqlli tabiatining evolyutsiyasi va rivojlanishi bilan bog’liq bo’lgan alohida borliq sifatida falsafiy jihatdan anglab etishga urg’u bergan Volxter (1694-1778) asarlari, shuningdek tarixiy jarayon g’oyasini birinchilardan bo’lib asoslab bergan Mari Jan Kondorse (1743-1794) tadqiqotlari ham kuchli tasir ko’rsatdi.

• Tarixiy o’zlikni anglashning rivojlanishiga o’z tadqiqotlarida tarixni inson aqlli tabiatining evolyutsiyasi va rivojlanishi bilan bog’liq bo’lgan alohida borliq sifatida falsafiy jihatdan anglab etishga urg’u bergan Volxter (1694-1778) asarlari, shuningdek tarixiy jarayon g’oyasini birinchilardan bo’lib asoslab bergan Mari Jan Kondorse (1743-1794) tadqiqotlari ham kuchli tasir ko’rsatdi.
• G.V.F.Gegelx (1770-1831) ijtimoiy rivojlanishning o’ziga xosligini obektiv idealizm nuqtai nazaridan anglab etish yo’lida yangi qadam tashladi. U tarixga har bir davr betakror tarzda rang-barang bo’lgan holda, ayni vaqtda insoniyat rivojlanishining qonuniy bosqichi sanalgan yagona qonuniy jarayon sifatida yondashdi. Bu rivojlanish tabiiy qonuniyatlar sohasi bilan taqqoslaganda boshqacha xususiyat kasb etadi. Bu erda tarixiy qonunlar kishilarning ongli faoliyati vositasida amalga tatbiq etiladi, lekin shu bilan birga tarixda muayyan obektiv mantiq ham amalga oshiriladi va tarixiy jarayon dunyoviy aql, mutlaq g’oyaning cheksiz tarzda o’z-o’zidan rivojlanishi, o’zini o’zi ro’yobga chiqarish jarayoni sifatida namoyon bo’ladi.

Bu mulohzalardan kelib chiqqanda, tarix falsafasi qadriyatlarning tabiati va mohiyatini, shuningdek ularning odamlar hayoti va faoliyatidagi ahamiyati va tajassumini yoritib beruvchi qadriyatlar haqidagi fan sifatida amal qiladi.
Hozirgi zamon G’arb ijtimoiy falsafasi va tarix falsafasida
yo’nalishlaridan biridir. Mazkur kontseptsiyalar qatoriga
Mazkur texnologik determinizm jamiyat rivojlanishining asosiy omillari qatoriga avvalo ishlab chiqarish kuchlari, texnika, fan va informatikaning rivojlanish darajasini kiritadi. Masalan, postindustrializm kontseptsiyasi hozirgi zamon jamiyatida iqtisodiyotning birlamchi sohasi qishloq xo’jaligi, ikkilamchi soha sanoat emas, balki axborot hal qiluvchi rol o’ynaydigan uchlamchi soha (xizmatlar sohasi) etakchilik qilishidan kelib chiqadi.
. Postindustrial jamiyatda sodir bo’layotgan mikroelektron inqilob mehnatni emas, balki axborotni jamiyatning rivojlanishi zamirida yotuvchi fundamental ijtimoiy omilga aylantirishi qayd etiladi