Tarixiy davr

456-yil—kidriylar sosoniylarda yengildilar,eftallar Xitoyga elchi yubordilar.
534-yil-franklar burgundiyani egallashi,Yustian Veleseriyni Shimoliy Afrikaga vandallarga qarshi yubordi.
570-yil---Muhammmad (sav) tug’ilgan,eron shohi Xisrav I Yamanni istilo qiladi.
565 yil- eftallarga turklar zarba berdi ,Yustinian I ning hukmronligi tugadi.
567 yil- Toharistonni tukr xoqoqnligi tarkibiga qo’shilishi ,sug’d savdogari Maniax boshchiligida turk xoqoni elchiliarining Eronga borishi.
632- Muhammmad (sav) vofot etgan,Abu Bakr xalifa bo’lgan.
711-yil Arab xalifaligining Toriq inb Said Ispaniyaga yurishi,Qutayba ibn muslimning Xorzmga yurishi.,Xurzod qo’zg’olonini bostirilishi Xorazmni ikkiga bo’linishi.
742-yil Buyuk Karlning tugilishi,Qarluqlar davlatining tashkil topishi.
714-yil Pipin pakana tugishi ,Qutaybani Isfijobga yurishi.
879-yil-Buyuk Alfred Daniyaliklar bilan tinchlik sulhini tuzdi, Ryurik vofot etdi,Oleg taxtga chiqdi. Xurosonda Amir inb Lays hukmronligining boshlanishi.
893-yil-Ismolil Samoniyni Toroz shaxrini fatx etishi.Balgariyada Semion hukmronligini boshlanishi.
907-yil Tan sulolasining tugashi ,U Day sulolasining boshlanishi va Oleg Kanstantinga hujum qilib to’lov olishi.
973-yil –Pragada alohida yepiskoplik tashkil etildi.Kirik va Mefodiy olib kelgan sharqiy xristianlik izlari o’chdi.Abu Rayxon Baruniy tug’ilgan.
980-yil-Inb Sino tug’ilgan Kiyev Rusida Vladimir taxtga chiqqan.
999-yil Samoniylar davlatining tugashi,Qoroxoniylar sarkardasi Nasr ibn Ali Buxoroni egallashi, Movorounnaxr eloq xoni bo’lishi,O’rta Osiyoda Qoroxoniylar hukmronligini boshlanishi.
1071-yl Kichik osiyoni saljuqiylar qo’shib olishi,Mahmud Qashqariy “Devoni lug’ati turk” asarini yozishi.va saljuqiylar sultoni Alp Arslon Mansiker jangida Viazntiyani tor-mor etilishi.
1097-yil-Xorazmda Qutbiddin Muhammad hukmronligini boshlanishi, BirinchiSalib yurishi.
1187-yil Xorazmshoh Takash Nishopurni egallashi,Solohiddin Ayubiy jihod e’lon qilishi,Quddusni egallashi, uchunchi salib yurishining boshlanishi.
1204-yil Kanstantinopolni salibchilar egallashi,Lotin Imperiyasining tashkil topishi.
1206- Chingizxonning taxtga chiqishi,Buxoroda Malik Sanjar boshchiligidagi hunarmandlar qo’zgoloni,Alovuddin Muhammad movorounnahrni Qoraxitoylardan ozod etishi.Hindistonda Qutbuddin Oyboq boshchiligida Dehli sultonligini tashkil topishi.
1215-yil Angliyada qo’zg’olon ko’tarilishi, “Buyuk ozodlik xartiyasini ” hujjat inzolanishi,Chingizxon Shimoliy Xitoyni markazi Szindi egallashi , Xorazmshoh Shosh va Shimoli Farg’onani shaharlarini buzib tashlashi ,aholisini ko’chirishi.,kirmon, Makron Balujistonni egalashi.
1218- 19 yil Chingizxon Sharqiy Turkiston va Yettisuvga yurishi Kuchluk davlatining qulashi,O’tror voqeasi,Mahmud Yalovochni Sulton Muhammad buxoroda qabul qilishi.
1221-yil –Chingizxon qo’shinlari Urganch va Marvni egalashi,Jololiddin M.va Chingizxon o’rtasida Parvon va Sind janglari,Jololiddin M Valion qalasi,Niso Chorikor ,Qandaxorda mug’ullarga zarba berishi.
1381-yil –Amir Temurning Xurosonga yurishi va Sabzaborda sarbadorlar davlatini ,kurtlar sulolasining tugatilishi,Xirot,Saraxs,Jom vaQavsiyani olinishi,Angliyada Uot Tayler Qo’zg’oloni ”Mayl End” dasturining qabul qilishishi.
1397-yil Londonda birinchi yopiq bozor Blekuelxoll qurildi, Amir Temur bog’I shomol,bog’I Dilkusho bog’larini qurdirgan.
1405-yil Amir Temur vofot etishi,Xirotda Shohrux ,Samarqandda Xalil Sulton taxtni egallashi,Xitoyda Chjan Xe harbiy ekspidisiyasining boshlanishi.
1406-yil.Idukuni Xorazmga yurishi,Shaohrux va Xalil Sulton o’rtasidagi jabg.Xitoy vetnamni egallaydi.
1409-il Bryuggeda birja ochiladi. Movorounahrda Amir Xudaydod O’ratepa,Shohruxiyani egallashi, Xalil sultonni qatl etilishi, Shohruxni Samarqandni egalashi ,Ulug’bekni hukmronligini boshlanishi.
1414-yil Hindistonda Saidlar sulolasining hukmronligini boshlanishi,Ulug’bek Farg’ona va Qashqarni egallaydi,Abduraxmon jomiy tug’ilgan.
1428-yil Ukug’bek rasadxonasini qurilishi,pul islohati,Jizzah yaqinidagi ilono’tdi dalasidagi Zafarnomani yozilish,O’zbek xoni Abulxayrxon hukmronligini boshlanishi.
1451-yil-Samarqandni Abu Said egalashi ,Muhammad Shayboniyxon tug’ilishi,Xristafor kolumb tug’ilishi,Turkiyada Mehmet II hukmronligini egalashi ,Hindistonda Saidlar hukmronligini tugashi,Lodiylar sulolasining hukmronligi boshlanadi
1483-yil Z.M Borur va Rafael Santi tug’ilgan,Navoiy Xamsani yozishga kirishdi,Yaponiyadan chet mamlakatlarga 67 ming dona qilich olib ketganlar.

“Qo’shtirnoq” O’zbekiston tarixi akedemik Litsey.

1)Turkistoni so’ngi geneneral-gubernatori A.Kurapatkin”Biz 50 yil tub aholini taraqiyotdan jilovladik.Uni maktablar va rus xayotidan chetda tutdik ” deb etirof etgan.
2) Slobelov “millatni yoq qilish uchun uni qirish shart emas,uning madaniyatini ,sa’natini tilini yoq qilsang bas,tez orada o’zi tanazulga uchraydi.”
3)1898-yil Dukchi Eshon “Sizlarning mahalliy xalq boshiga solgan behad zulmningiz uning erkini ,qadr-qimmatini tahqirlayotganinggiz”
4) M.Behbudiy”Haq olinur berilmas.” “Qabilasining ismini va yatti otasining otini bilmaydurg’onlarni “qul-marquq” derlar” “Oyna jurnali.”
5) Avloniy 1917 yil aprelida “Turon” gazetasida “Yshasin xalq jumhiriyati” shiori.Gazetalar.Toshkentda”Turk eli”,’”Najot”,”Kengash,Ulug’ Turkiston,Turon,”Samarqandda “Hurriyat” nashr qilingan.
6) “Shoroyi Islomiya” 1917 14 martda tuzilgan.iyunda -“ Shoroyi Ulomo” jurnali “Al-Izoh”
Toshkentda “Turon”,”Ittihodi Taraqqiy”,Andijonda ”Ozod xalq”,”Hurriyat” Marifat,Samarqandda -“Mirvaj-ul Islom” klub Islomiya,musulmon mehnatkashlari ittifoqi,Kattaqo’rg’onda-“Ravnaqul Islom,Guliston” tashkilotlari vujudga kelgan.
1917 yil 16 aprelda umumturkison musulmonlarining I quriltoyi chaqirildi. Unda 16 ta masala ko’rildi.Turkiston o’lka musulmonlar shorosini tuzish to’g’risida qaror qabul qlindi.Markaziy Sho’ro –Mustafo Cho’qayev Markaz raisi,Munavvarqori rais muovini,Ahmad Zaki Validiy kotib,Behbudiy va A.Xo’jayev va boshqalar a’zo etib saylandi.
Markaziy Shoroning joylardagi filiali-Toshkentda-Munavvarqori,Samarqandda-Behbudiy,Farg’onada-Nosirxon To’ra Kamolxon To’ra.
7)1917-yil 1-2 mayda Maskvada Butunrossiya musulmonlar quriltoyi chaqirildi.Butunrossiya Musulmonlar sho’rosi Ijroiya qo’mitasiga U.Xojayev va I.Shoahmedovlar saylandi.
21-31-iyulda Qozon shahida II quriltoy chaqirildi.Unda Rossiya musulmon aholisining ozodlik va mustaqillik sari harakatlanish yo’lidagi birinchi qadam edi.Turkiston,Kavkaz va Qrimda davlat boshqaruvini va harbiy sho’rosi tashkil etildi.
1917 yil 17-20 setyabrda Toshkentda Umumturkiston Musulmonlarining II quriltoyi 500 nafar vakillar ishtirok etildi.Quriltoyning mahsus qarorida 12 kishilik Turkiston o’lka qo’mitasi,24 kishilik “mahkamayi sha’riya”(parlament) tashkil etish masalasi Rossiya Konstitutsiyasi muvofiq kelish. “Ittifoqi Muslimin” partiyasi tuzildi.
8) 1917-yil 31-oktyabrdan 1-noyabrga o’tar kechasi Muvaqqat hukumatning Turkiston qo’mitasining qarorgohi Tuproqqala iqizil askarlar tomonidan ishg’ol qilindi.
9) 1917 yil 15-22 noyabrda Turkiston ishchi sovetlarining II quriltoyida F.i.kolesov raisligida tuzilgan 7- Bolshevik,8-so’l esser iborat Turkiston Xalq Komissari tuzildi.
10.AKazakov “Turkiston jumhuriyatida 95 foiz musulmonlar va faqat 5 foiz ruslar yashaydi va shu 5 % butun hokimiyatni deyarli o’z qo’lida ushlab turdi. ”
11) Turkiston Muhtoriyati 1917 yil 26 noyabr – Muvaqqat kengashi huhumatiga 12 kishi saylangan turkiston Muvaqqat kengashi va Turkiston Xalq majlisi (54 kishi) .
.M.Tanishboyev- bosh vazir va ichki ishlar vaziri.
Islom Shoahmedov bosh vazir o’rinbosari.
Mustafo Choqayev- Tashqi ishlar vaziri(keninroq bosh vazir)
Ubaydulla Xo’jayev- Harbiy vazir
Yurali Agayev- yer-suv boyliklari vaziri
Odidjon Mahmudov oziq ovqat vaziri
Abdurahmon O’razayev- ichki ishlar vazirining o’rinbosari
Solomon Gersfeld- moliya vaziri
Saidnosir Mirjalol o’g’li – xazinachi.
12) Fitraning “Muhtoriyat ” maqolasida:quriltoy o’z ishini qildi qolganlari butun millatning vazifasidir.Muhtoriyatni saqlmoq uchun kuch lozim,bajarmoq uchun aqcha kerakdir.bularni millat hozir qilsin.”Hurriyat” gazetasi 1917 yil 5-dekabr.
13)turkiston Muhtoriyati 72 kun yashadi.1918-yil 18 fevralda mustafo Cho’qayev hokimiyati ag’darilib Qo\qon mirshab boshligi Kichik Ergashga topshirildi.
14) 1918 yil 14-fevral da Farg’onada favqulotda holat joriy etildi.17 fevralda Parfilev boshchiligida qo’shin yuborildi 19-21 kunlari Qo’qon vayron etildi.
15) D.Manjara “Milliy siyosatda yo’l qo’yilgan xatolarimiz tufayli Qo’qon muhtoriyati vujudga keldi.biz ularni o’qa tutdik.”
16) 1918-yil yanvar oyida “Знамя свободы”(Ozodlik bayrog’i) Gazetasida “Rus bolshevilar hech qanday muhtoriyatni tan olmadi va mazlum xalqlar o’z huquqlarini va taqdirlarini haqiqatdan ham o’zlari belgilamoqchi bo’lganlarida bunga yo’l qo’yilmadi.”
17) 1918 yil 20-apreldan 1maygacha Toshkentda o’lka sovetlarining V syezdida Turkiston avtomon sovet sosialistik resbublikasi tuzildi.Markaziy Ijroiya qo’mitasiga 36 nafar azosidan 9 nafari mahalliy millat vakili,Uning raisi P.A.Kobezov saylandi.F.I.Koesov boshchiligida 16 kishidan iborat XKS tarkibida 3nafar mahalliy.kirgan.
18) 1918-yil iyunda (46 delegatdan 6 nafari mahaliy ) Turkiston Kompartiyasi tuzildi.
19.1918-yil oktyabrda Turkiston avtomon sovet sosialistik resbublikasi Konstitutsiyasi qabul qilindi.
20) Nazir To’raqulov o’zining 1921 yilda so’zlagan nutqi. “mehnat safarbarligini shunday o’tkazishtiki mehnatga yaroqli shahar aholisining yarmi qishloqlarga qochib ketdi.’
21)1919-yil 19 –yanvarda harbiy komisar Osipov isyon ko’taradi.
22) N.Xo’jayev 1920- oxirida Turk MIQ majlisida”Qishloq aholisi turli tuman o’t-‘lanlar bilan ovqatlanadi,shu jumladan turli o’lish hollari yuz bermoqda,o’lim ayniqsa bolalar orasida ko’p”
23) 1918-yil 21-aprelda Toshkentda Turkiston xalq universiteti ochilgan.Universitet tarkibida tibbiy-matematika,tarix-filologiya ,qishloq xo’jaligi va texnika fakulteti mavjud edi.
1918 yil noyabrda Sharq inusiteti faoliyat boshladi.234 nafar talaba.
24) Fitrat 1919 yilda “Chig’atoy guringi” tuzilgan,
25) Hamza Hakimzoda 1918 yilda farg’onadatuzilgan “O’lka musilmon siyosiy drama truppasi” ,Mannon Uyg’urning Toshkentda “Turon ” truppasi tashkil etilgan.
26) General. Gramatovich - Madaminbek haqida “ U bizning rahbarlik faoliyatimizda yo’l qo’yilgan xato va kamchiliklarimizda ustalik bilan foydalanardi ,”genshtabi’ “tribunali”,qonun chiqarar edi.
27) M.Frunze-Farg’ona fronti qo’mondoni “Bu yedagi sovet hokimiyati ilk tuzish davrida rus va yerli ishchi ,dehqon ommalarini natsianalizatsiya qilishda faqat burjuaziya emas bali o’rta hol dehqonlardan ham tortib olindi.”
28) TASSR XXK raisi Q Otaboyev 1922=yil iyulida Turkiston MIK 4-plenumida”Biz 4 yil davomida bu harakatga hotto to’g’ri baho berishni ham bilamdik ,u xalq qo’zg;oloni bo’lgni holda bosmachilik deb atadik.”
29.1918-yil mart oyida Qo’qonning Bachqir qishlog’ida birinchi quriltoy bo’ldi.Katta Ergashga”Amir al -muslimin” unvoni berildi.Milliy istiqlolchilarning umumiy soni 15 mingga yetdi ,bazimanbalarda 20 mingdan 24 mingtagacha.Madminbekda 5 ming,Shermuhammadbekda 6 ming,Xolx’ojada 3 ming,parpi qo’rboshida 3,6 ming,Jonibekda 5,7 Muhiddinbekda 4,5 ming bo’lgan. Kichik va katta Ergashlar Qo’qonda,Jonibek qozi O’zganda,Muhiddinbek Novqatda,Madaminbek Skobelov (Fargona),Shermuhammad Marg’ilonda.Paarpi qo’rboshi Andijonda harakat qildilar.
30) 1919-yil 22 oktyabrda Pomirning ergashtom ovulida Madaminbek (1892-1920)tomonidan “Farg’ona muvaqqat muhtoriyati hukumati” tuzildi 24 kishidan iborat,16 musulmon,8 nafari rus. “o’z oldiga sovet hokimiyatini ag’darish va farg’ona muhtoriyatini tiklash vazifasini qo’ygan edi.”
31) 1919 yil oktayabr oxirida Andijonga yaqin Oyimqishloqda 150 taga yaqin jangovor qismlar to’planinib –Madaminbek,Shermuhammadbek, Xolxo’ja,Katta Ergashlar quriltoyda –“Amir al-muslimin” etib Madaminbekni sayladilar.
32.Madaminbek-“Mening millatim-mening jon-u dilim!” ,Shermuhammadbek-“Turkiston –trkistonliklar vatani,undan boshqa hech kim uning ustidan hukmronlik qilishga haqli emas.”
33) Madaminbek 1920-yil mart oyida ruslar bilan sulh tuzdi.Madaminbek o’z harakatlarini to’xtatish,uning1200 nafardan ziyod askar yigitlarini daxlsizligi,o’z qurol yarog’lariga ega bo’lishi kerak bo’lganda ularningvodiyda tinchlik,barqaror o’rnatishda o’z rahnomasi yetakchiligida faol ishtirok etishi takidlandi.Lekin Madaminbek Shermuhammadbek, Xolxo’ja eshonlar tomonidan sotqinlik va xoinlikda ayblanib o’ldiriladi.
34.Xiva xoni Asfandiyorxon 1917-yil 5-apreldaa Manifest e’lon qildi.30-50 kishidan iborat ruhoniylar va savdo-sanoat ahli vakillaridan saylangan Majlis va Nozirlar kengashi tuzildi.Yosh xivaliklar rahnomasi Bobooxun Salimov Majlis raisligiga,Husaynbek Matmurodov esa Nozirlar kengashi raisligiga saylandilar.Xon xazinasi va uni tasarruf qilish ustidan nazorat o’rnatildi. Xon temir yo’llar qurish,pocchta-telegraf aloqalari o’rnatish yangi jaded maktablari ochish to’g’risida vadalar berdi.
35) Isfandiyorxon 1917 yil iyuniga kelin o’zini o’nglab olgandan keyin general Mirbadalov yordamida yosh xivaliklarni qo’lga oldi.
36.1918-yil yanvarida turkmanlar sardori Junaidxonni bosh qo’m’omdin etib tayilladi.Tez orada Junaidxon Isfandiyorxonni qatl ettirib ,uning akasi Said Abdulloni xon qilib ko’tardi.U harbiy kuchlari 10 mingga etkazdi.
37) 1920 yil 2 fevralda Xiva egalalnadi. Junaidxon Qoroqum sahrosiha chekinadi,Said Abdullaxon taxtdan voz kechadi.
38.1920 –yil 27-30 aprelda Xorazm Xalq Sovet Respublikasi tuzilganligi e’lon qilindi.15 kishidan iborat Xalq Nozirlar Kengashi saylandi.Xalq xokimiyatiga saylov huquqi 18 yosh belgilandi,lekin savdogarlar,xon a’zolari ruhoniylar,sudxo’rlar saylashdam mahrum etildi.Brinchi humatga Polvonniyoz Yusupov savlandi.
39) 1920 yil iyunida Xivada Xorazm Kompartiyasining ta’sis konferensiyasi bo’ldi.Xorazm komunistlarini soni 1000 kishi atrofida bo’lib ,ular 22 partiya yatakchi.1920-21-yillari “Qo’shchi” uyushmasi tuzildi.1921-yili 6 ming a’zosi.
40) 1920 –yil 13-sentyabrda Rosssiya hukumati bilan XXR o’rtasida shartnoma imzolandi.Ittifoq shartnomasi harbiy –siyosiy va iqtisodiy kelishuv asosida madaniy yordam ko’zda tutilgan.
41) 1921-yil (mart,sentyabr,noyabr) Yusupov,M.Ibniyaminov,O Muhammadrahimovlar almashdilar.
42)1923-yilda mart oyida Toshkentda O’rta osiyo Iqtisodiy kengashi tuzilgan.
43) 1923-yil oktyabrda IV Xorazm quriltoyida Konstitutsiya qabul qilindi.XSSR e’lon qilindi.
44) 1917-yil 7-aprelda Buxoro amiri Said Olimxon Manifest e’lon qildi.
45) 1918 yil 2 mart oyida “Kolesov voqeasi”Buxoroga Kogon temir yo’llari orqali hujum qilishi.
46) 1920-yil yanvarida Toshkentda F.Xo’jayev boshchiligida “Yosh buxorolik inqilobchilar partiyasi Turkiston markaziy Byurosi” tashkil etildi.”Uchqun ” gazetasi.1920 iyun .
47.1920-yil 29-avgustda Chorjoyda amir tuzimiga qarshi “xalq qo’zg’oloni ” boshlanishi bilan Beshim Sardor hujumga o’tdi.Harbiy inqilobiy qo’mita tarkibiga Turkkomissiya vakili M.Frunze,V.Kuybishev,TKP vakili N.To’raqulov,BKP Markaziy Qo’mita raisi N.Husanov,F Xo’jayev kirganlar.
48) 1920-yil 2-sentyabrda amir yenglib Buxoroni tark etgan.14-sentyabr kuni Muvaqqat Inqilobiy Qo’mita qonun chiqaruvci organ BIQ raisi A.Muhitdinov, Xalq Nozirlar Kengashi raisi F.Xo’jayev saylandi. 6-8 –oktyab kuni Buxoro Xalq Sovet Respublikasi tuzildi.
49) 1921-yil 4-martda Maskvada BXSR bilan RSFSR ittifoq shartnomasi va iqtisodiy bitim imzolandi.Konstitutsiya qabul qilindi.
50) Buxoro 1923-yilda Konstitutsiyaga binoan mulkdorlar ,svdogarlar ruhoniylar saylov huquqidan mahrum bo’lganlar.1924-yil sentyabr oyida gi 5 quriltoyda Buxoro Sovet Sotsializtik Respublikasi deb e’lon qilindi.
51) 1920-yil 13-iyunda T.Risqulov va N.Xo’jayevlardan iborat Turkiston xalqlari delegatsiyasi sovet hokimiyati rahbari V.I.Lenin qabulida bo’ldi.
52) Ukraina Kompartiyasi Markaziy Qo’mitasi kotibi X.G.Rakovskiy va D.pyatakov yagona ittifoq davlati g’oyasiga qarshi chiqdilar.”konfederasiya” tuzishni yoqldilar.
53) 1922-yil 26 dekabrda Rossiya V syezdi yagona davlat tuzish haqida qaror qabul qilindi.30 dekabrda SSSR tuzildi.SSSR MIQ raislari etib RSFRSdan Kalinin,Ukrainadan S.I.Petrovskiy,Bellarussiyadan A.Chervyakov,ZSFRSdan N.Narimovlar saylandi.V.I.Lenin SSSR Xalq Komissiarlari Soveti raisi eib saylandi.
54) Turkiston ASSRdan 9 ta uyezd,133 tuman,va 7 qishloq,Buxoro respublikasi 9 ta viloyat,Xorazm 23 ta tumani 1924 yil 5-dekabrda O’zbekiston ASSr tuzildi,uning tarkibiga Tojikiston kirgan.
55) 1925 yil 13 may O’zbekiston SSR tashkil etilgan paytda hududi 212394 kvkm,aholisi 4 mln 447 ming 55kishini tashkil etgan.1926-yilgi ma’lumotga milliy tarkib 74,2 % o\zbeklar boshqalari millat.
56) O’zbekiston SSRning poytaxti 1925-yil aprelda Smarqand deb belgilandi.1930-yili oxirida Toshkentga ko’chirildi. Fayzulla Xo’jayev O’zbekiston SSR Inqilobiy qo’mitasi raisi qilib tasdiqlandi.
57) 1925-yil 13 fevralda Buxorodagi Xalq uyida Umum o’zbek sovetlarining birinchi quriltoyi bo’ldi.Quriltoyda “O’zbekiston SSR” tuzilganligi to’g’risida dekred qabul qilindi.Markaziy Ijroiya Qo’mitasi raisi etib “Qo’shchi” uyushmasi rahbari Yo’ldosh Ohunboboyev saylandi. O’zbekiston SSR hukumati-Xalq Komissarlari Kengashi Raisi lavozimiga . Fayzulla Xo’jayev tasdiqlandi.
58) O’zbekiston Kompartiyasining 1926-yil 6-12 fevral kunlari Buxoroda bo’lib o’tgan 1-tasis sezdida O’zbekiston Komunistik partiyasi rasmilashtirildi.Ivanov va Akmal Ikromov(1927-yildan birinchi kotib) Markaziy Qo’mitaning masul koribi.
59) 1925-yil may oyida O’zbekiston SSSR tarkibiga qo’shildi. 1927- birinchi,1937-yilda ikkinchi Kostittutsiya qabul qilindi.
60) 1921-yil 20-aprelda Turkiston ASSR Markaziy Ijroiya Qo’mitasi oziq –ovqat,yem hashak va xomashyo razvyorstkasi mahsulot sog’lig’I biln almashtirildi.Yangi Iqtisodiy Siyosat .”Qo’shchi uyushmasi tuzildi.”
61) 1917 yil 25-oktyabrda “yer to’g’risid” dekret qabul qilindi.
62)1925 yidaYer-suv islohati.Toshkent,Farg’ona,Samarqand viloyatlarida boshlandi
1:Qishloqda ishlab chiqaruvchi kuchlarni yanada rivojlantirishga bo’lgan barcha to’siqlarni olib tashlash.2 Yer-suv manbalarini tezroq milliylashtirish.3.Mehnat qilmay boshqalar hisobiga yashaydiganlarning yerlarini tortib olish.4.Yangi tashkil etilgan xo’jalikalrga yordam berish va xakozo.
63) 1925 –yil dekabrda “Yer va suvni milliylashtirish to’g’risida” dekred qabul qilindi.Dekretda:1.Qayerda turishidan qatiy nazar Farg’ona vohasida 40 desyatina,Toshkent va Samarqand 50 desyatinadan ortiq sug’oriladigan yeri bo’lgan mulk egalari jami jonli va jonsiz mulki bilan,2.Qishloq va ovullarda yashamaydigan ,o’zlarining olia a’zolaridan birontasi ham yerda ishlamaydigan shahslarga qarashli yerlar,boshqa mol-mulki bilan,3, Vaqf yerlari,xo’jayinlari nomalum yerlar musodara qiliinadigan bo’ldi.
64) 1930 yil 17-fevral da “Jamoalashtirish va quloq xo’jaliklarini tugatish to’g’risida ” 17 ta tumanda yoppasiga jamoalashtirildi.
65)1939-yilda Katta Farg’ona kanali qurildi .60 ming gektarbo’z,500 ming gektar chollarni suv bilan taminladi. Ikkinchi Jahon urushi davrida Shimoliy va Janubiy Farg’ona kanali,Toshkent kanali,Kampirrovod suv to’g’oni,Qoraqalpog’istonda Qizketgan kanali,sig’imi 1mln kub metr bo’lgan Kattaqo’rg’on suv ombori barpo etildi.
66) 1920 yilda Turkiston Davlat univeriteti tashkil etilgan,1923 yili Turkiston komunistik universitet ochildi. 1932-yilda oily o’quv yurtlari soni 31 ta yetdi..1936 yili Toshkent Davlat Kanservatoriyasi ochildi.
67( 1927-yili Farg’onada Sho’rsuv neft koni ochildi.
68) 1940 yil 9-yanvarda O’zbekiston Fanlar qo’mitasi tashkil etildi.1943-yil 4-noyabrda O’zbekiston fanlar akademiyasi ochildi Uni 1-prezidenti qori Niyoziy saylandi
69) 1927 yili ”Hujum “ harakatida 100 ming yaqin paranji tashladi.
70) 1929-yilda o’zbek Musiqali drama teatriga asos solindi.1933-yilda Hamza nomli akademik drama teatri ish boshladi.
71) 1937-yilda Maskvada o’tkazilgn o’zbek sa’ati va adabiyoti dekadasi o’tkazildi. Unda
“Gulsora”,”Layli va Majnun”operasi,”Farhod va shirin ,musiqali dramasi qo’yildi.30-yillarda “Asal”,”Qasam,Ravod qashqirlari,Azamat kabi filmlar olindi.””
72) 1932 –yilda respublikamizda 707 ta kutubxona,3087 ta klub,409 ta kinoqurilma,32 ta teatr,13 ta muzey faoliyat ko’rsatdi.
73) MQ ning 1925-yil 18-iyunda “Partiyaning adabiy sohasidagi siyosati to’g’risida”qaror q.qildi.