Telekommunikatsiya tarmoqlariga texnik xizmat

Nazorat savollari 
1.
Triple play xizmatlaqi qanday xizmatlarni o‘z ichiga oladi? 
2.
IPTV xizmati qanday xizmat? 
3.
ViOD xizmatining maqsadi nimada? 
4.
Keng polosali tarmoqlar tibbiyot sohasida qanday xizmatlarni 
taqdim etadi? 
5.
Telefoniya xizmatining IP tarmoqlarda joriy etilishi qanday 
xizmatni yuzaga keltiradi? 
6.
Messeging xizmati qanday xizmat? 
7.
Ta’lim sohasida keng polosali qanday xizmatlar mavjud? 
8.
Transport tizimlarida qanday keng polosali xizmatlar mavjud? 
 
2.5. Keng polosali tarmoqlarning standart protokollari 
Umumiy foydalanishdagi telefon tarmog‘iga qo‘yilgan 7 sonli UKS 
signalizatsiya tarmog‘ini tadbiq etish nutqli trafik va signalli axborotning 
yo‘nalish yo‘llarini bo‘lish hamda xizmatlarning ko‘rsatish darajalarini va 
xizmatlarni boshqarish, shakllantirish darajalarini (SSP, IP) bo‘lish bilan 
intelektual tarmoq arxitekturasini amalga oshirish imkoniyatiga olib keldi. 
Bunday yondoshuvni qo‘llash telefon operatorlariga mavjud uskunadan 
foydalangan holda, yangi xizmatlarni foydalanuvchilarga taqdim etish 
uchun ularni tez va aniq shakllantirish imkonini beradi. Paketli 
tarmoqlarga murojaat etilganda, bunday bo‘lishi (shlyuzni dekompozitsiya 
prinsipi) bu Yyerda shlyuzlar, shlyuzlarini boshqarish qurilmalari va 
signalizatsiya shlyuzlari ham ishtirok etadi (oxirgi ikkita qurilma 
qo‘shimcha xizmatlarni shakllantiruvchi qurilmalar bilan birlashtirilishi va 
moslashishi mumkin). 
Shunday qilib, quyidagi xususiyatlarga ega qandaydir tarmoq 
elementlariga zaruriyat yuzaga keldi: 
-
ochiq standartlarga asoslangan va an'anaviy telefon signalizatsiya-ning 
barcha asosiy tiplarini hamda axborotni paketli uzatish protokollarini, 
jumladan IP-telefoniya’ni, turlicha tarmoqlarda chaqiruvlarni samarali 
marshrutlashni ta’minlaydigan tarmoqning “intelektual” markazi bo‘lishi 
kerak; 
-
u katta yuklamalarda tarmoqqa rad etishlarni oldini oladigan va 
99,999 
foizdan 
kam 
bo‘lmagan 
ishonchlilikni 
ta’manlaydigan 
taqsimlangan va masshtablangan arxitekturalaraga ega bo‘lishi kerak; 

---

160 
-
u katta yuklamalarda tarmoqqa rad etishlarni oldini oladigan va 
99,999 
foizdan 
kam 
bo‘lmagan 
ishonchlilikni 
ta’minlaydigan 
taqsimlangan va masshtablangan arxitekturaga ega bo‘lishi kerak; 
-
u istalgan telekommuniksiya sessiya (qo‘ng‘iroq)ni qayta ishlash 
ssenariyasini aniq nazorat qilish imkoniga ega modulni o‘z ichiga olishi 
kerak; 
-
u tarmoq infratuzilmasini boshqarishning va sessiyalarini nazorat 
qilishning yagona blokini o‘z ichiga oladi. Aloqa tarmoqlarining 
intellektual pereferiyasini birlashtirish texnologiyalarda ularni qo‘llashdan 
qat'i nazar, operatorlarning yuqorida ko‘rsatilgan takliflarga javob 
beradigan qarorni amalga oshirishga yordam beradi. Shlyuzlarni 
to‘g‘ridan-to‘g‘ri emas, lekin oraliq qurilma billing tizimi ulangan dasturiy 
kommutator (ingliz tilida Softswitch - dasturiy qayta ulagich, kommutator) 
orqali ulanganda, ishlab turgan tarmoqlar qurilish sxemasini kardinal 
o‘zgarishsiz minimal xarajatlar bilan IP-telefoniyaning an'anaviy 
sxemalaridagi tipik kamchiliklardan qutiladi. 
NGN tarmog‘ida signalizatsiya protokollari o‘zlarining qo‘llanilish 
xususyatlari bo‘yicha bir necha turlarga bo‘linadi, ya’ni ular NGN 
tarmog‘ining qanday tashkil etuvchilari o‘rtasida signalizatsiyani 
ta’minlashiga bog‘liq ravishda quyidagi turlarga bo‘linadi: 

SIP va N.323; 

MGCP;

N.248 MEGACO; 

BICC;

SIGTRAN; 

SCTP va x.z. 
Keng polosali multiservis tarmoqlarda turli tarmoq qurilmalari 
o‘rtasida axborot almashinish tartibi ma’lum bir standart protokollar 
majmui yordamida amalga oshiriladi. Bu tarmoq protokollari vaqt o‘tishi 
bilan tarmoqda yuzaga keluvchi muammolarga mos ravishda takomillashib 
boradi. 
Mazkur 
protokollar 
multiservis 
tarmoqlarning 
asosiy 
protokollaridan biri xisoblanadi. Protokollarning o‘zaro xamkorlik sxemasi 
quyidagi 5.1-rasmda tasvirlangan. 

---

161 
5.1-Rasm. Keng polosali xizmatlarni taqdim etuvchi multiservis 
tarmog‘ida protokollar qo‘llanilishi