Telekommunikatsiya tarmoqlariga texnik xizmat

 
H.323 protokoli 
ITU-T H.323 standarti chaqiruvlar o‘rnatilishi va paketli tarmoqlar 
bo‘ylab ovoz va video trafiklar uzatilishi, xususan xizmatlar sifatini (QoS) 
kafolatlamaydigan Internet va intranet ta’minlanishi uchun ishlab 
chiqilgan. U IETF guruhi tomonidan ishlab chiqilgan Real-Time Protocol 
va Real-Time Transport Control Protocol (RTP/RTCP) protokollaridan, 
shuningdek G.xxx seriyali ITU-T standart kodeklaridan foydalaniladi. 
H.323 protokoli VoIP texnologiyalarini amalga oshirishda birinchi 
bo‘lgan, industriya ta’sirida oddiy va yaxshi masshtablangan SIP protokol 
uchun ishlab chiqilgan IETF pozitsiyasi ustunlik qildi. Biroq ITU 
ulanishlarni o‘rnatish tezligini va masshtablashtirishni oshirib, protokolni 
takomillashtirdi. H.323 protokollar bazasidagi tarmoqlar telefon tarmoqlar 
bilan integratsiyasiga mo‘ljallangan va ma’lumotlarni uzatish tarmog‘idagi 
ISDN tarmog‘i kabi ko‘rib chiqilishi mumkin, xususan, IP-telefoniya 
bunday tarmoqlarda ulanishlarni o‘rnatish protsedurasi Q.323 tavsiyasiga 
va ISDN tarmoqlarda foydalaniladigan protsedura xuddi shunday bo‘ladi. 
H.323 tavsiyasi paketlarni kommutatsiya qilish bilan IP-tarmoqlar 
bo‘yicha nutqli axborotni uzatish uchun mo‘ljallangan protokollarning 
murakkab to‘plami ko‘zda tutiladi. Uning maqsadi - xizmat ko‘rsatishning 

---

162 
kafolatlanmagan sifat bilan tarmoqlardagi multimedia ilovalar ishini 
ta’minlash hisoblanadi. Nutqli trafiklar axborot va ma’lumotlar bilan birga 
H.323 ilovalardan biridir. Shuning uchun H.323 bilan turli multimedia 
ilovalarining moslashuvini ta’minlash muhiti harakatlarni talab qiladi. 
Masalan, aloqani qayta ulash (calltransfer) funksiyasini amalga oshirish 
uchun alohida spetsifikatsiya N.450.2 talab qilinadi. 
H.323 tavsiyasida Xalqaro elektraloqa ittifoqi tomonidan tavsiya 
qilingan IP-telefoniya tarmoqlarining tuzilish varianti mahalliy telefon 
tarmoqlar operatorlariga mos keladi. Ular shaharlararo va xalqaro aloqa 
xizmatlarini ko‘rsatish uchun paketlarni kommutatsiya qilish bilan (IP-
tarmoq) tarmoqdan foydalanishda manfaatdordir. H.323 protokollar 
turkumiga kiradigan RAS prtokoli tarmoq resurslaridan foydalanishni 
nazorat qilishi, foydalanuvchilarni autintifikatsiya qilinishini ta’minlaydi 
va xizmatlar uchun to‘lovni to‘lashni ta’minlashi mumkin.
H.323 protokoli asosida qurilgan tarmoqlar (5.2-rasm) telefon 
tarmoqlari bilan integratsiyalashishga yo‘naltirilgan bo‘lib, ma’lumotlarni 
uzatish tarmoqlari ustiga qurilgan ISDN tarmoqlari (xizmatlarni 
integratsiyalashgan raqamli tarmoqlar) kabu qaralishi mumkin. Xususan, 
bunday tarmoqlarda IP-telefoniya’ni bog‘lanish jarayoni ITU-T Q.931 
tavsiyasiga asoslanadi va ISDN tarmoqlaridagi xuddi shunday 
protseduraga o‘xshash. Shu bilan birga, H.323 tavsiyasi turli xil ovozli 
ma’lumotlarni siqish algoritmlarini qo‘llashni nazarda tutadi, bu esa 
uzatish resurslaridan o‘tkazish polosasidan kanallar kommutatsiyasi 
asosidagi tarmoqdagiga nisbatan samaraliroq foydalanaish imkonini 
beradi. 
5.2-rasm. H.323 tarmog‘i strukturasi 

---

163