Tema: Ko’mekshi so’zler olardin’ tu’rleri

Tema:Ko’mekshi so’zler olardin’ tu’rleri

Kirisiw

1 Tirkewishler ha’m olardin’ shıg’ısına qaray tu’rleri, seplikler
menen qollaniliwi

2. 
   Da’nekerler ha’m olardin’ xizmetine,ma’nisine qaray
   
3. 
   Janapaylar ha’m olardin’ tu’rleri
   

Juwmaqlaw
Paydalanilg’an a’debiyatlar
Qosimsha bo’lim.

Kirisiw

Temanın` akutallıg`ı: Ja`miyetlik wo`mirdin` ekonomikalіq, siyasiy ha`m sotsiallıq tarawlarında a`melge asırılıp atırg`an qayta du`ziwler ruwxıy turmıstı ha`m sonın` ishinde sonin’ ishinde tilde de o`z ishine almaqta. Durıs, til o`z inin` tiykarg`ı maqset ha`m ma`nisin o`z da`wirinin` «aynası» bolıwın, adamlarg`a ruwxıy ha`m a`dep-ikramlılıq qa`diriyatların beriwin jan`a biyg`a`rez eldin` haqıyqıy puxaraların ta`rbiyalawdag`ı a`hmiyetin joytqan joq. Bu`gin tildin’ aldında ha`r qashang`ıdan da a`hmiyetli wazıypalar tur. Ha`zirgi til ha’m a`debiyat ja`miyetimizge mu`na`sip adamlardі, a`wladtı qa`liplestiriwde ha`m ta`rbiyalawda mu`mkinshiligi barınsha u`les qosıwı tiyis. Xalıq ma`nawiyatının` aynası bolg`an ko`rkem do`retiwshilik, sonın` ishinde tilde,ko`rkem a`debiyattı rawajlandırıw ma`mleketimiz, ja`miyetimizdin` mudamı dıqqat itibarіnda bolıp kiyatіrg`anі ma`lim.
Qaraqalpaq xalqı Worta Aziyada jasawshı tu`rkiy tilles xalıqlardın` biri bolg`anlıqtan bizin` a`sirimizden neshe mın` jıllar burın-aq do`retilgen bay folklorına, jazba a`debiy-ma`deniy yesteliklerine iye. Bul miyraslar bizin` zamanımızg`a awızeki ha`m jazba tu`rinde de jetip keldi. Mine, usı yerte da`wirleri do`retilgen jazba yesteliklerdi, wo`tkendegi xalıqtın` tariyxı ha`m a`debiy folklorlıq miyrası menen birge ilde de u`yreniwge ken` jol ashıldı. Sonın` ushın da yerte da`wirleri do`retilgen jazba yesteliklerdi a`debiy-tariyxıy, folklorlıq ha`m lingvistikalıq aspekte u`yreniw ilimde ko`p g`ana jan`alıqlardın` betin ashatug`ınlıg`ı so`zsiz.Tildi qa’sterlew,asirap saqlaw boyinsha ma’mleketlik ko’lemde de bir qansha ilajlar wo’tkerilip atir. Prezidentimiz til boyinsha to’mendegishe pikirlerdi aytip o’tti:
Wo’zbekstan Respublikası Prezidenti İ.A.Karimov aytqanday: «Ruwxıy du`nya insang`a ana su`ti, atanın` u`lgisi, babalarımızdın` wa`siyatı menen birge sin`edi. Ana tilinin` ullı a`hmiyeti sonnan ibarat bolıp, wol ruwxıy du`nya belgisi sıpatında adamlardı jaqınlastırıp ja`mlestiredi»<sup>1</sup>. Bul pikirde tildin` adam wo`mirindegi, ja`miyettegi wornı, onın` atqaratug`ın xızmeti tolıq ashıp berilgen.
Haqıyqatında da, tilsiz ja`miyetlik turmıs tarawlarının` rawajlanıwın, wondag`ı jetiskenliklerdi, toplang`an materiallıq ha`m ruwxıy baylıqlardı ko`z aldımızg`a keltiriw qıyın. Sonlıqtan ha`r bir xalıq, millet o`z ana tilin teren` u`yreniwge, payda bolg`an. Ja`miyet bolmag`an jerde til, til bolmag`an jerde ja`miyet bolmaydı. Adamnın`, tildin`, ja`miyettin` payda bolıw da`wiri bir waqıttı o`z ishine qamtıydı. Sebebi olardın` birisiz yekinshisi bolıwı mumkin yemes. Solay yetip til ja`miyetlik qubılıs bola wotırıp, wol basqa barlıq ja`miyetlik qubılıslardan ayırılıp turadı. Til de basqa ja`miyetlik qubılıslar sıyaqlı ja`miyet ushın xızmet yetedi.Sonın` menen birge tildin` ja`miyetlik xızmeti menen wo`risi qa`legen basqa ja`miyetlik qubılıslardan sheksiz yeken. Mine, bul jag`ınan til basqa barlıq ja`miyetlik qubılıslardan ayırılıp turadı.