Tema: Menin’ tuwilg’an u’lkem

Tema: Menin’ tuwilg’an u’lkem
Men tuwilip o’sken jer tuwrali aytip o’tetug’in bolsam menin’ awilim Qaraqalpaqstan Respublikasi Qanliko’l rayoni Jańa qala APJ Erejep awilda turaman.
G’a’rezsizligimiz sharapati menen awilimiz Kindik-o’zek keyin ala bolsa Jańa qala awil puqaralar jiyini atina òzgertildi.. Awilimizdin’ tariyxina na’zer salatug’in bolsaq uris jillarinda awilimizda ba’rshen’izge belgili aldinlari ha’r bir awildin’ o’zlerinin’ biyleri bolar edi, a’ne sol biylerdin’ basqariliwi menen barliq zat islenetug’in edi. Awilimizda Erejep biy degen insan jasap otkenligi sebep awilimiz Erejep awil dep ataladi. Yaģniy bunnan basqa Shomak awilda Shomak biy, Màmbet awilda Màmbet biyler bolģani siyaqli. Tariyxtan belgili bolg’aninday rayonimizda sonin’ ishinde awilimizda xanliq da’wrinen belgili palwanlar eli depte aytiladi. Birneshe xaliqqa beligi palwanlar jetisip shiqqan. Olardan biri Jolbaris palwan.(Torebaev Jumabay) Ol 1940-2017-jillar aralginda jasap òtti. Ol jaslayiginan-aq basqalardan ayirilip turatuģin, shaqqanliģi mn qarsilaslarin jeńiwi, jolbarisday aybati barligi ushinda oģan Jolbaris palwan degen ataq berildi. Jolbaris palwanniń 80-jilliq hùrmetine 2020-jil Qanlikòl rayonniń Jayhun stadioninda palwanlar gùresi bolip òtt, hàm oģan rayonlardan hàtteki walayatlardan palwanlar keldi. Òzlerin sinap kòrdi. Biinshi orinģa tùye, ekinshi orinģa baspak, ùshinshi orinģa qaladilnik qoyildi. Birinshi orindi Surxandaryadan kelgen palwan aldi.
Awilimizdiń jàne bir belgili adami XIX àsirde jasap òtken Òtesh batir esaplanadi. Uris jillarinda Bekmurat biy degen adamnin’ O’tesh isimli 25 jasar ul perzenti bolg’an. Usi perzent uris jillarinda awilimiz xalqin aman saqlap qaliw niyetinde o’zinin’ inileri ha’m jora-joldaslari, awil ja’ma’a’ti menen birgelikte kishkene qorg’an saladi. Bul gorģanniń ati Taza Jańa qala dep ataldi. Usi qorg’ang’a awil xalqin a’kelip ko’shiredi ha’m sol jerde basqa sirtqi dushpanlardan qorg’aniw waziypasi sipatinda paydalanadi. Bul a’psana ha’zirgi ku’ndegi jasi u’lken ag’alarimiz, kempir apalarimiz awzinan esitilgen ga’pler bolip esaplanadi. O’tesh batir qorg’ani qaldiqlari ha’zirgi ku’nde awilimiz ku’n shig’is tarepinde jaylasqan.. Bul qorg’an Qaraqalpaqtsan tariyxiy estelikler dizimine kirgizilgen bolip ha’zirgi ku’nde ol jaylasqan aymaqta ko’klemzarlastiriw jumislari alip barilmaqta.
Bunnan basqa qorg’an do’gereginde tariyxshi ha’m arxeologlar izertlewler alip bariwi ushin birqansha sharayat ha’m qolayliqlar jaratilg’an. Bundag’i tiykargi maqset qalip turg’an qorg’an qaldiqlarin ziyanli janliklerden ha’m de jawin shashinnan saqlaw esaplanadi. Qorg’annin’ qisqasha kartinalari ha’zirgi ku’nde Qaraqalpaqstan U’lke taniw muzeyinde saqlanbaqta. En’ qiziq ta’repi sonda O’tesh batir o’zi tuwilip o’sken jerge jerlengen. Ha’zirgi ku’nde awilimzda o’zi jerlengen jerge O’tesh batir qoyimshiligi ati berilgen. Ótesh batır aymaqtaǵı «Taza Jańa qala»ǵa jerlengen.