Terapevtik kasalliklar bilan og‘rigan bemorlarda hamshiralik parvarishi

Kompyuter tomografiyasi. Yurak va qon tomirlarni ko‘ndalang kesimida tekshirish. Har bir kesim kompyuterda suratga olinib, undagi o‘zgarishlar tahlil qilinadi.
yurak ultratovush tekshiruvi. Ultratovushlar yordamida yurak bo‘lmachalari qorinchalari, klapanlari holatini aniqlash hamda yurak chegaralari haqida ma’lumot olish mumkin.
laborator tekshiruvlar: qonning umumiy tahlili, qonni biokimyoviy tekshirish (oqsillar, fibrinogen, xolesterin, C-reaktiv oqsil, protrombin indeksi, transaminazalar, kreatinfosfokinaza, laktatdegidroginaza).
Davolash. Qon aylanish a’zolari kasalliklari bilan og‘rigan bemorlarni medikamentoz davolashda inotrop vositalar (yurak faoliyatini stimulatsiya qiluvchi vositalar), siydik haydovchi, tromb paydo bo‘lishiga qarshi va antikoagulant vositalar, qon tomirlarini kengaytiruvchi, gipotenziv va boshqa dori vositalari qo‘llaniladi. Hamshira bu dori vositalarini asosiy va nojo‘ya ta’sirini aniqlashi, qo‘llanish usullari, bir martalik va maksimal dozalar ta’sirini bilishi kerak. Bemorga dorilarni to‘g‘ri va vaqtida qabul qilishni o‘rgatishi va o‘z-o‘zini parvarishlash ko‘nikmalarini o‘rgatishi lozim.
hamshiralik parvarishi, o‘z-o‘zini parvarishlash. Qon aylanish a’zolari kasalliklarida bemorlarni to‘g‘ri parvarishlash ularning tezroq sog‘ayishiga va asoratlarni oldini olishga yordam beradi. Hamshiralik parvarishi bemorning shikoyatlaridan kelib chiqqan holda amalga oshiriladi. Yurak sohasi og‘rib turgan bemorga shifokor yetib kelguncha validolni qandga tomizib yoki tabletka holida, yo bo‘lmasa 1–2 tomchi 1% li nitroglitserin eritmasi beriladi. Validol yoki nitroglitserin ta’siri darrov, 1–2 minutdan keyin boshlanadi. Yurak og‘rib turgan mahalda gorchichniklar va yurak sohasiga zuluklar qo‘yish ham buyuriladi.
Bemorga ingalatsiya yo‘li bilan namlangan kislorod berish hansirashni ancha kamaytiradi. Palata havosi toza, normal temperatura va namlikda bo‘lishiga qarab borish zarur. Bemor gavdasining yuqori qismini baland qilib yotqizib qo‘yilganda hansirash kamayadi, bunga funksional krovat yordamida osongina erishiladi.
Bemorlarni parvarish qilishda ularni tinchlantirish muhim ahamiyatga ega. Bemorga shifokor ko‘rsatmasiga binoan tinchlan tiruvchi vositalar beriladi.
Anchagina shish kelgan mahallarda, bemorlar ko‘pincha o‘rnidan turmay yotishi natijasida tez orada yotoq yaralar paydo bo‘ladi. Shishib qolgan teri yaxshi oziqlana olmaganligi uchun yotoq yaralar tez yiringlab ketadi. Shuning uchun, bemorning o‘rnini shunday qilib solib berish kerakki, toki bemor o‘rnining badanga tegib turadigan joyida tugunlari va choklar bo‘lmasin va davolanishning birinchi kunlaridan boshlab bemorning o‘rindagi vaziyatini tez-tez almashtirib turish zarur. Bemorlarda sutkalik diurez va iste’mol qilinayotgan suyuqlik miqdori kuzatib boriladi.
Bemorga ruhiy dam berish katta ahamiyatga ega. Arterial bosim oshganda bemorning bosh tomonini ko‘targan holda yotqizish, oyoq va qo‘llariga isitgich qo‘yish kerak, boldir sohasiga xantal va peshonasiga sovuq kompress qo‘yiladi. Shifokor ko‘rsatmasiga binoan, boshqa muolajalar qilinadi.
Agar bemor o‘rnidan tura olmaydigan bo‘lsa, tagiga maxsus sudno qo‘yiladi. Bemorni parvarish qilishda ovqat yeyishni to‘g‘ri tashkil qilishning ahamiyati katta. Bemor 35–40°C temperaturadagi ovqat bilan ovqatlantiriladi.
Bemor odatda o‘rnidan turmay yotadigan, ya’ni kamroq miqdorda energiya sarflaydigan bo‘lgani uchun ovqati kam kaloriyali – 2300kkal, C va B gruppa vitaminlariga boy bo‘lishi kerak. Suyuqligi va tuz miqdori cheklangan bo‘lishi lozim. Chunki bularni ortiqcha iste’mol qilish shishlarga sabab bo‘ladi. Tuz miqdori 1 kunda 6 gr dan oshmasligi kerak. Kaliy tuzlari siydik haydovchi ta’sir ko‘rsatadi, shu sababdan kartoshka, bargak, anjir, karam, ya’ni tarkibida ko‘p miqdorda kaliy bo‘ladigan masalliqlarni iste’mol qilib turish tavsiya etiladi.
Kerakli miqdordagi kaloriyani qabul qilish bilan birga, semirish darajasini ham kamaytirish muhim ahamiyatga ega. Tana vaznining 1kg ga kamayishi sistolik va diastolik bosimning 1,0–1,5 mm sim.ust. ga kamayishiga olib keladi. Oqsil mahsulotlarini qabul qilish muhim, ayniqsa, baliq va o‘simlik oqsillarini. Bemorlarga yengillashtiruvchi parhez kunlari belgilanadi. Bunday parhezlar moddalar almashinuviga yaxshi ta’sir ko‘rsatishga, ortiqcha suv va natriyni organizmdan chiqarib tashlashni kuchaytirishga qaratilgan. Yengillashtiruvchi parhezlar kasallikning xususiyati va odamning ko‘tara olishiga qarab haftasiga 1–2 marta buyuriladi.
Olma parhezi: 1 kunda 1,5 kg olma 300 gr dan 5 mahal beriladi.
Turshak parhezi: 500 gr turshak suvda ivitilib, 100 gr dan 5 mahal beriladi.
Sut parhezi: 1,5 litr sut, qatiq, kefir 200–250 ml dan 6 mahal beriladi.
Bodring parhezi: bemor kun davomida 2 kg bodring qabul qilishi kerak.
Bemorlarni o‘z-o‘zini parvarish qilish ko‘nikmalariga o‘rgatish ham shi raning vazifasi hisoblanadi (arterial bosimni o‘lchash, simptomlarni kuzatish).