Termez davlat universiteti matematika talim yo’nalishi 207-guruh talabasi O’rinov Dilshodbekning falsafa fanidan tayyorlagan taqdimoti

Madaniyat inson bilimlari, kunikma va tajribalarin, ma’naviy saloxiyatini hamda amaliy faoliyat jarayonida inson ideallarining ro`yobga chiqishi va shaxs sifatida kamol topish jarayonini o`zida aks ettiradi.

Madaniyat va sivilizatsiya tushunchalari o`zaro bog`liq bo`lsa-da, turlicha mazmun va xususiyatga egadir. Ba’zi olimlar madaniyat, o`zining kelib chiqishiga ko`ra, sivilizatsiyaga nisbatan qadimiydir, u mohiyatan sivilizatsiyaning ruxi, jonidir, deb xisoblaydi. Masalan, A. Тoynbi «Тarixning idrok qilinishi» asarida shunday fikrlarni bayon etadi. Franso`z olimi R. Aron ham shunga yaqin xulosaga keladi. Uning fikricha, aynan madaniyat va sanoat soxasidagi tanazzul asta-sekin insoniyatni krizislar botkoKiga botirishi, bu esa, umumbashariyatning kelajagini xavf ostiga qo`yishi ham mumkin.

Har bir xalq o`ziga xos madaniyat yaratadi va shu madaniyat tufayli o`zligini anglaydi, jahon taraqqiyotiga xissa qo`shadi. Milliy madaniyat rivojida quyidagilar katta o`rin tutadi:

Dunyo xalqlari madaniyati Inson zoti tasodifan paydo bo'lgan emas, balki u turli bilimlar majmuidan, ishonch-e'tiqodlardan, san'atning barcha ko'rinishlaridan, jamiyatdagi axloqiy tamoyillar, qonun - qoidalardan, urf - odatlardan tashkil topadi. Shuningdek, inson jamiyat a'zosi sifatida o'zlashtirib olgan adolat, burch, mas'uliyat, tenglik, ozodlik, Vatan tuyg'ulari ham madaniyatning paydo bo'lib shakllanishiga ta'sir qilgan. Bir so'z bilan aytganda, madaniyat - insoniyatning butun faoliyatidagi to'g'ri yo'l va natijadir.Madaniy turmush ancha ilg'or sharoitiga yetishgan bosqich ko'pincha “sivilizatsiya“ degan nom bilan ham yuritiladi. Ammo madaniyat va sivilizatsiya aynan bir–biriga teng tushuncha emas. Madaniyat sinfiy jamiyatgacha bo'lgan davrda ham mavjud edi. Sivilizatsiya - insonlarning yovvoyi, ibtidoiy hayotdan qabila, millat, xalq bo'lib birlashuvi asosida yuzaga keldi. Keyinchalik har ikkalasi bir-birini to'ldirib bordi. Sivilizatsiya ko'proq moddiy madaniyatga, mehnat qurollari va ishlab chiqarish unumdorligi, jamiyat va davlatni boshqaruvchi qonunlar rivojiga nisbatan qo'llanadi: Yevropa sivilizatsiyasi, antik sivilizatsiya, xristian sivilizatsiyasi, musulmon sivilizatsiyasi, Sharq sivilizatsiyasi va h.Madaniyat va sivilizatsiya - o'tmish mahsuli, ayni paytda kelajak uchun,jamiyat taraqqiyoti uchun xizmat qiladi.Madaniyat insoniyatning moddiy, aqliy, siyosiy, badiiy faoliyati sifatida yuzaga keldi. Inson yovvoyi hayotdan sivilizatsiyalashgan hayotga o'tganda,madaniyat taraqqiy eta bordi. Ibtidoiy madaniyat davrini ba'zi olimlar jamiyat davri deb ham ataydilar. Insoniyat madaniyatni shakllantirib, rivojlantira borar ekan, yakka shaxsning va butun jamiyatning axloqiy tamoyillarini, baxt - saodatga erishish yo'l - yo'riqlarini topishga intiladi.Madaniyat turli mamlakatlarda turlicha shaklda namoyon bo'ladi. Ammo qay shaklda bo'lmasin, inson sivilizatsiyani tadrijiy ravishda o'rganib,oʻzlashtirib borishga moyildir. Masalan, qadimgi Misr, Xindiston, Eron,Yunoniston va Rimda sivilizatsiya ilk bor madaniyatning shakllanishiga va dunyo madaniyati rivojiga zamin bo'ld

• Dunyo xalqlari madaniyati Inson zoti tasodifan paydo bo'lgan emas, balki u turli bilimlar majmuidan, ishonch-e'tiqodlardan, san'atning barcha ko'rinishlaridan, jamiyatdagi axloqiy tamoyillar, qonun - qoidalardan, urf - odatlardan tashkil topadi. Shuningdek, inson jamiyat a'zosi sifatida o'zlashtirib olgan adolat, burch, mas'uliyat, tenglik, ozodlik, Vatan tuyg'ulari ham madaniyatning paydo bo'lib shakllanishiga ta'sir qilgan. Bir so'z bilan aytganda, madaniyat - insoniyatning butun faoliyatidagi to'g'ri yo'l va natijadir.Madaniy turmush ancha ilg'or sharoitiga yetishgan bosqich ko'pincha “sivilizatsiya“ degan nom bilan ham yuritiladi. Ammo madaniyat va sivilizatsiya aynan bir–biriga teng tushuncha emas. Madaniyat sinfiy jamiyatgacha bo'lgan davrda ham mavjud edi. Sivilizatsiya - insonlarning yovvoyi, ibtidoiy hayotdan qabila, millat, xalq bo'lib birlashuvi asosida yuzaga keldi. Keyinchalik har ikkalasi bir-birini to'ldirib bordi. Sivilizatsiya ko'proq moddiy madaniyatga, mehnat qurollari va ishlab chiqarish unumdorligi, jamiyat va davlatni boshqaruvchi qonunlar rivojiga nisbatan qo'llanadi: Yevropa sivilizatsiyasi, antik sivilizatsiya, xristian sivilizatsiyasi, musulmon sivilizatsiyasi, Sharq sivilizatsiyasi va h.Madaniyat va sivilizatsiya - o'tmish mahsuli, ayni paytda kelajak uchun,jamiyat taraqqiyoti uchun xizmat qiladi.Madaniyat insoniyatning moddiy, aqliy, siyosiy, badiiy faoliyati sifatida yuzaga keldi. Inson yovvoyi hayotdan sivilizatsiyalashgan hayotga o'tganda,madaniyat taraqqiy eta bordi. Ibtidoiy madaniyat davrini ba'zi olimlar jamiyat davri deb ham ataydilar. Insoniyat madaniyatni shakllantirib, rivojlantira borar ekan, yakka shaxsning va butun jamiyatning axloqiy tamoyillarini, baxt - saodatga erishish yo'l - yo'riqlarini topishga intiladi.Madaniyat turli mamlakatlarda turlicha shaklda namoyon bo'ladi. Ammo qay shaklda bo'lmasin, inson sivilizatsiyani tadrijiy ravishda o'rganib,oʻzlashtirib borishga moyildir. Masalan, qadimgi Misr, Xindiston, Eron,Yunoniston va Rimda sivilizatsiya ilk bor madaniyatning shakllanishiga va dunyo madaniyati rivojiga zamin bo'ld