Termiz davlat pedagogika instituti boshlang’ich ta’lim fakulteti boshlang‘ich ta’lim metodikasi kafedrasi matematika o‘qitish metodikasi fani bo‘yicha raqamli uslubiy ta’minot
Yüklə 15,75 Mb.
|
3) ikki ayirmaga ko‘ra noma’lumni topishga doir masalalar. Bunga tayyorlov mashqlarini quyidagicha tuzish mumkin: bir to‘pdagi gazlama ikkinchi to‘pdagi gazlamadan 4 m ortiq bo‘lib, birinchidan 2400 sam ortiq to‘landi. 1 m gazlama qancha turadiq Bundan keyin ayirmaga doir murakkabroq masalalarga o‘tiladi: misol, 1-to‘pda 3 m, 2-to‘pda 7 m gazlama bor. 2-to‘pdagi gazlama 1 -ga qaraganda 2400 so‘m ortiqturadi. 1 m gazlama va har bir to‘p qancha turadi Masalani yechish uchun savollar tuzamiz: a) necha m gazlama 2400 so‘m turadiq 7-3=4m b) 1 m gazlama qancha turadiq 2400:4=600 so‘m v) 3 m gazlama qancha turadiq 6003=1800 so‘m g) 7 m gazlama qancha turadiq 6007=4200 so‘m 4) harakatga doir masalalar. Tezlik, vaqt, masofani hisoblashga doir masalalar: a) tezlikni topishga doir. "Piyoda 3 soatda 12 km yo‘l yurgan, uning tezligi qancha?" Bunda tezlikni topish uchun masofani vaqtga bo‘lish kerak, degan qoidani keltirib chiqaradi.
b) masofani topishga doir. Piyoda 3 soatda 6 km tezlik bilan yo‘l yurdi. U qancha masofa o‘tgan?
63=18 km Masofa tezlik bilan vaqtning ko‘paytmasiga teng, - degan qoidani keltirib chiqaradi. v) vaqtni topishga doir. Vaqt masofaning tezlikka bo‘linmasiga teng.
Bu 3 ta kattalikning har birini topish o‘zaro teskari bo‘lgan 3 turdagi masalani yechish demakdir. Umumiy holda quyidagicha bo‘ladi.
5) uchrashma harakatga doir masalalar. Tayyorlov mashk, sifatida kuyidagi masalani yechish mumkin. Ikkita bola bir-biriga qarab yugurmoqda, uchrashgunga qadar birinchi bola 48 m, 2-si 37 m yugurdi. Ikkalasi necha m yugurgan? Shundan keyin bir vaqtda va uchrashganda kabi so‘zlarning mohiyatini va masala shaklini ko‘rsatib ularga taaluqli masofa, tezlik, vaqtlarni hisoblash mumkinligini tushuntiradi. Misol. Ikkita shahardan bir-biriga qarab 2 poyezd turli vaqtda yo‘lga chiqdi. 1 -poyezd soat 7 da, 2-si soat 9 da, ular soat 11 da uchrashdi. Har qaysi poyezd uchrashguncha qancha vaqt yurgan? Bunday masalalarni yechishda s, v, t kabi belgilashlarni kiritish tavsiya etiladi. Masalan: 2 qishlokdan bir vaqtda 2 piyoda bir-biriga karab yo‘lga chiqdi va 3 soatdan keyin uchrashdi. Birinchisining tezligi 4 km, 2-siniki 5 km. Qishloqlar orasidagi masofani toping? Uni 43+53=27 yoki (4+5)3=93=27 ko‘rinishlarda yechish mumkin. Bu yerda ham kombinatsiya qilib, 3 ta komponentdan ikkitasiga ko‘ra 3-sini topishga doir teskari masalalar tuzib yechish mumkin. Teskari masala: 27 km masofani 1-si 4 km, 2-si 5 km tezlik bilan yurib uchrashdilar. Uchrashguncha qancha vaqt o‘tgan? 4+5=9 km, 27:9=3 s Teskari masala: 27 km masofani bir-biriga qarab yo‘lga chiqib 2 piyoda 2 soatdan keyin uchrashdilar 1 -sining tezligi 4 kmbo‘lsa 2-siniki qancha? Yüklə 15,75 Mb. Dostları ilə paylaş:
|