Termiz davlat universiteti topografiya asoslari va kartografiya


  Joydagi tavsilotlarni konturli planga olish usullari



Yüklə 1,41 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə52/114
tarix09.02.2022
ölçüsü1,41 Mb.
#52294
1   ...   48   49   50   51   52   53   54   55   ...   114
topografiya asoslari va kartografiya

    
2.  Joydagi tavsilotlarni konturli planga olish usullari 
Karta yoki planga joydagi turli -tuman tavsilotlarning konturlari, M: derngiz va daryolarning 
kirgok chiziklari, kanallar, yullar, uy va binolar, usimlik va tuprok -gruntlarning konturlari 


 
47 
xamda boshkalar tushiriladi. 
Xar kanday kontur kator uzluksiz nuktalardan iborat. Biron konturni plan yoki kartaga 
tushirish uchun bu konturning xarakterrli nuktalari (M: egri bugri konturning burilish 
nuktalari, uch burchakli konturning uchala uchi, turtburchakli konturning turtala uchi va 
boshkalar ) tanlanadi. Sungra bu nuktalarning bir-biriga nisbatan tutgan urnini aniklab 
karta yoki planga tushiriladi.Plan yoki kartaga tushirilgan nuktalar bir-biri bilan tutashtirilib 
joydagi tavsilotlarning konturlari xosil kilinadi. Shuning uchun tavsilotlarni planga olish 
derganda , bu tavsilotlar xarakterrli nuktalarining urnini aniklash nazarda tutiladi. 
 


 
48 
 
M: A,B,V,G,D va ER nuktalarni plan olish nuktalari, bu nuktalarni birlashtiruvchi AB,BV, 
VG,GD,DER, va ERA chiziklarni tayanch chiziklar derylik Bu nukta va chiziklar yordamida joydagi 
tavsilotlar (bog, yul yakka usgan daraxt, soy va boshkalar)ning urnini aniklashda tugri burchakli 
koordinatalar, kutbiy koordinatalar, kersishtirish va aylanib chikish usullari kullaniladi.  a) Tugri 
burchakli koordinatalar usuli. Bu usul bilan plan olishda tugri burchakli koordinata sistermasini 
kullanishdan iborat. Bunda ikkita tayanch nuktalarni birlashtiruvchi tayanch chizik abstsissa uki 
bu tayanch nuktalaridan biri uk boshi derb kabul kilinadi. 
Abstsissa uki va uning boshiga nisbatan biror nuktaning urnin aniklash uchun abstsissa ukidan 
shu nuktaga prerperndikulyar tushiriladi. 
M: K. nuktaning urnini aniklash kerrak bulsa, shu nuktaga yakin joylashga tayanch chizik AB-
abstsissa uki va A-nukta uk boshi derb kabul kilinadi.Sungra urni aniklanilayotgan K.-nuktaga AB 
abstsissa ukidan LK-perrperndikulyar chikariladi. Shunda LK chizigi K-nuktaning ordinatasi, AL 
chizik esa uning abstsissasi buladi. Agar LK va AL chiziklarini ulchasak K-nuktaning AB abstsissasi 
ukiga va A nuktaga nisbatan urnini aniklagan bulamiz. Xuddi shu kabi a-nuktaning urnini Aa1 va 
Av1 chiziklarini, b -nuktaning urnini A61 va 616 - chiziklarini, v-nuktaning urnini esa Av1 va v1v 
chiziklarini ulchab aniklaniladi. Tugri burchakli koordinata usulini prperndikulyarlar usuli derb 
xam yuritiladi. Bu usul tayanch chizikka perrperndikulyar tushirish  mumkin bulgan xar kanday 
nuktaning urnini aniklashda kullaniladi. 
 

Yüklə 1,41 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   48   49   50   51   52   53   54   55   ...   114




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin