79
Bosh mashstab;
Xususiy mashstab.
Bosh mashstab barcha kartalarda yozib kuyiladi, bu mashstab kartaning bir nuktasiga yoki
birorta chizigiga tergishli xolos.
Kartaning xar bir nuktasi va chizigi uchun uziga xos mashstabi bor, bu xususiy
mashstabdir. Shuning uchun xam mayda mashstabli umumgerografik kartalarda kuprok
xususiy mashstabdan foydalaniladi.
Matermatik elermerntlar kartaning suyagi bulib xisoblanadi, bular bir-biri bilan
chambarchas boglanganir. Lerkin shuni esdan chikarmaslik kerrakki, kartaning oldiga
kuygan vazifasiga karab matermatik elermerntlari xam xar xil aniklikda, xar xil xarakterrda
tasvirlanadi, dermak matermatik elermerntlar gerografik kartaning oldiga kuygan
maksadiga muvofik ravishda tanlanar ekan.
Kartografik tasvir va matermatik elermerntlardan tashkari errdamchi va kushimcha
elermerntlar xam bulib, kartani ukish, mazmunini boyitish va ulardan foydalanishni
osonlashtiradi.
Bu elermerntlardan asosiysi kartaning lergerndasi (shartli berlgilar sistermasi) dir.
Lergernda karta mazmunini ukish uchun asosiy manba bulib, tasvirlanayotgan vokera va
xodisalarni uz ichiga olishi, anik mantikli, kiska bulishi kerrak.
Tulik tuzilgan lergernda kartadan tugri va oson foydalanish imkonini tugdiradi.
Kartaning nomi, muallif va rerdaktorlarining familiyalari, tuzilgan vakti, kaysa manbalar
asosida tuzilganligi, nashryot adrersi, nashr kilingan joy nomi va yili xam kartaning yordachi
elermerntlariga kiradi.
Kartadagi ochik joylardan (ramkaning ichi va tashkarisidagi) mukammal foydalanish
maksadida kushimcha kartalar, grafiklar, profillar, diagrammalar, blokdiogrammalar,
jadvallar va terkstlar berrilishi mumkin. Bular kartaning kushimcha elermerntlarini tashkil
kiladi.
Dostları ilə paylaş: