Termiz muhandislik texnologiya instituti

90⁰C haroratda ammofos bo'tqasi suyuq fazasidagi mis kontsentratsiyasiga pH qiymatining ta'siri.
Rasmdagi ma'lumotlar pH ning 1,6-2 qiymatida mis (II)-gidrofosfat cho'kmasining sodir bo'lishini, pH ning 2,5-6 qiymatida – mis gidrofosfat va ammoniy fosfat aralashmasi hosil bo'lishini tasdiqlaydi. pH=6,5-7,5 darajasi mis (II)-ammoniy fosfat hosil bo'lishiga to'g'ri keladi [, B.147-152].
Rux oksidi va sul`fati termik fosfat kislotasida eritilganda, reaksiya rux digidrofosfat hosil bo'lishi bilan boradi:[71;2007, 8-9-b.]

Olingan eritmani gaz holatidagi ammiak bilan pH= 3,5 qiymatgacha neytrallanganda cho'kma hosil bo'lishi kuzatilmadi. Keyinchalik neytrallash davom ettiririlgandan so'ng, oq cho'kma hosil bo'ladi. Rux oksidli va sul`fatli fosfat kislotasini neytrallash jarayonida hosil bo'lgan qattiq fazaning kimyoviy tahlili quyidagi tarkibiy qismlarni ko'rsatdi:

Rux oksidli va sul`fatli fosfat kislotasini neytrallash jarayonida hosil bo'ladigan qattiq fazaning kimyoviy tahlili 3.8-jadvalda keltirilganidek bo'lishini ko'rsatdi.
3.8-jadval.
Ammofos bo'tqasida hosil bo'ladigan qattiq fazaning kimyoviy tahlili natijalari

Bo'tqa- ning pH qiymati	HPO4^2,%	Zn^2+,%	NH3, %	HPO4^2-:ZnO : NH3 molyar nisbati	Qattiq faza
Mis oksidi kiritilgan
3,5	52,1	36,1	8,59	1 : 1,02 : 1,03
3,8	54,1	36,3	9,63	1 : 0,99 : 1,01	[ZnNH4РO4]
4,0	53,2	37,0	9,63	1 : 1,02 : 1,02
4,4	53,5	36,4	9,72	1 : 1,00 : 1,03
5,2	53,6	36,8	9,92	1 : 1,01 : 1,05
5,4	53,9	36,6	9,63	1 : 1,00 : 1,01
Rux bug'lanmasi kiritilgan
3,6	53,6	36,0	9,60	1 : 0,99 : 1,01	[ZnNH4РO4]^+ Temir fosfati aralashmasi
4,2	54,0	35,6	9,52	1 : 0,97 : 1,00
4,5	53,8	36,5	9,70	1 : 1,00 : 1,02
5,8	54,3	36,8	9,92	1 : 0,94 : 1,03

Molyar nisbatda bu 1: 1.0: 1.03 va 1: 1.0: 1.02 ko'rinishida ifodalangan. Bu pH 3,5-5,8 darajasida rux-ammoniy fosfat hosil bo'lishini ko'rsatadi. Hisoblashlar bo'yicha ushbu birikma tarkibiga quyidagilar, % hisobida: Zn²⁺- 36,7; HRO₄^2-- 53,8; NH₃–9,5 bo'ladi. [72;2003 g. S. 115-118.].

O'tkazilgan tajribalar va olingan natijalarga asoslanib, tarkibida rux bo'lgan fosfat kislotasini neytrallashda quyidagi reaktsiyalar sodir bo'ladi, deb taxmin qilish mumkin:

Natijalardan ko'rinib turibdiki, fosfat kislotasiga rux oksidi va sulfat kiritilganda va eritma gaz holatidagi ammiak bilan pH=3,5-6,0 qiymatgacha neytrallanganda, rux-ammoniy fosfat hosil bo'ladi. Rux bug'lanmasini qo'shish orqali qattiq faza temir-fosfatlar aralashmasi bilan rux-ammoniy fosfatdan iborat bo'ladi.[73; 2006g. № 4. S. 17-19]