Texnologiya umumiy о‘rta ta’lim maktablarining 6-sinfi uchun darslik

To‘g‘ri chiziqli sirtlarni egovlash
Egovlashni boshlashdan oldin ish o‘rnini to‘g‘ri tashkil qilish va avvalo, 
undagi barcha asboblar hamda zagotovkalarni maqsadga muvofiq tartibda 
joylashtirish lozim.
Shundan keyin rejalangan zagotovkani tiskiga mahkamlab o‘rnatish 
kerak. bunda ishlov beriladigan sirt tiskining jag‘la-
ridan yuqoriroqda turishi shart.
egovlashni bajarishda to‘g‘ri ish holatida turish
zarur (67-rasm). bunda verstakka nisbatan yarim 
o‘girilgan holda va undan 150–200 
mm
oraliqda, 
chap oyoqni oldinga egov harakatining yo‘nalishi 
bo‘yicha qo‘yib turiladi. egovning dumaloqlangan 
qismi o‘ng qo‘lning kaftida turadi (68-rasm). to‘rtta 
barmoq bilan dastani ushlab, bosh barmoq bilan uni 
tepasidan bosib turiladi. Chap qo‘lning barmoqlarini 
ezib, egovning uchidan 20–30 
mm
beriga qo‘yiladi.
ishlash vaqtida egovni ilgarilama-qaytma harakat-
lantiriladi va uning oldinga harakatlanishi ish yurishi, 
orqaga harakatlanishi salt yurish bo‘ladi. ish yuri-
shi jarayonida asbobni zagotovkaga bosiladi va salt 
yurish da bosilmaydi. Uni faqat yotiq holatda yurgizish
kerak. egovga bosiladigan kuch uning holatiga bog‘liq 
bo‘lishi lozim (69-rasm). ish jarayonining 
boshla-
nishida chap qo‘l bilan o‘ng qo‘lga nisbatan qattiqroq 
bosiladi. Zagotovkaga egovning yarmi borganida esa 
uning uchiga va dastasiga taxminan bir xil kuch bilan 
bosiladi. Ish jarayonining oxirida o‘ng qo‘l bilan chap 
qo‘lga nisbatan qattiqroq bosiladi.
egovlashning bir necha usullari bor. Ularni ko‘n-
dalang, bo‘ylama, ikki yoqlama va aylanma egovlash 
deb ataladi.
ko‘ndalang egovlash (70-rasm) katta qo‘yimlarni 
olib tashlashda bajariladi. bo‘ylama egovlashda ish-
lov berilgan sirtlarning to‘g‘ri chiziqli bo‘lishi ta’-
67-rasm.
egovlashda 
ishlovchining turish
holati: a – gav-
daning holati; b – 
oyoqlarning holati.
b)
a)
90
º

---

78
min lanadi. egovlashning ana shu ikkala 
u sulini baravar qo‘llash yanada ma’qul-
roqdir. bunda oldin ko‘ndalangiga va 
keyin bo‘ylamasiga egovlanadi.
egovlash to‘g‘ri bajarilganini chiz-
g‘ich, shtangensirkul yoki go‘niya bilan 
tekshiriladi. Go‘niya qo‘yilganda u bilan 
detal orasida tirqish ko‘rinmasa, sirt tekis 
va to‘g‘ri chiqqan bo‘ladi.
yassi sirtlarni egovlashda nuqson-
larga yo‘l qo‘ymaslik uchun quyidagi ta-
lablarga rioya qilish shart:
1. Zagotovkani yotiq tekislikka o‘r-
na tish kerak.
2. Sirtlarni egovlashda yuqorida ta’-
riflangan usullarni to‘g‘ri bajarish lozim.
Sirtlarni egovlashda ishning sifatini 
chizg‘ich yoki go‘niya bilan vaqti-vaqti-
da tekshirib turish zarur.
Zagotovkaning egovlangan sirtini tis-
ki jag‘ining tishlari ezmasligi uchun uni 
qistirmalar orasiga olib tiskiga o‘rnatish 
kerak.