Texnologiyalari

4.3. Mijoz so‘rovi shakli
M ijoz serverga ikki xil: t o ‘liq yoki q is q a rtirilg a n sh a k ld a s o ‘rov 
j o ‘natadi. U sh b u so 'ro v la r m o s h o ld a t o ‘liq s o'rov va od d iy so‘rov 
deb aytiladi.
O ddiy s o ‘rov ruxsa t m e to d i va resurs m a n z i l i n i m u ja s sa m la s h ti- 
radi. B uni t o l i q r o q sh u n d a y yozish m u m k in :
< O d d iy -s o ‘rov> := < M e t o d > < probel belgisi>
< S o ‘ra la yotgan - U R I >
M e to d ta riq a sid a G E T , P O S T , H E A D , P U T , D E L E T E va 
b o s h q a la r n i k o ‘rsatish m u m k i n . U l a r ichida k e n g r o q ta rq a lg a n la ri 
h aq id a k e y in ro q aytib o ‘ta m iz .
O ddiy so‘rovga misol:
G E T h t t p : / / p h p b o o k .i n f o /
Bu yerda G E T — ruxsa t m e to d i, y a ’ni so‘ra la y o tg an re su rs- 
ga q o ‘llan ilis h i k erak b o ‘lgan m e to d , h t t p : / / p h p b o o k .i n f o / esa 
so‘ralayotgan re s u rs n in g U R L - m a n z i l i .
T o ‘liq so‘rov esa q a to r holati, b ir n e c h ta sarla vhalar (so‘rov sar- 
lavhasi, u m u m iy sarlavha va m u n d a rija sarlavhasi) va so'rov t a n a s id a n
iborat b o ‘lishi m u m k i n . T o‘liq s o ‘ro v n in g u m u m i y k o ‘r in is h in i q u ­
yidagicha yozish m u m k in :
< t o ‘liq s o ‘rov > := < q a to r holati >
( < u m u m iy sarla vha> < so'rov sarlavha>
< m u n d a r ija sarlavha>)

[ ]
Bu yerda t o 'r t b u r c h a k qavslar m u q o b il v a r ia n tn in g vertikal 
c h iz iq la r ustida k o ‘rsatilgan s a r la v h a n in g keraksiz e le m e n tla r in i 
anglatadi. Bu yerda < q a to r holati> S o ‘rov m e to d i va U R I re su rsin i 
(xuddi odd iy so‘rov kabi) va b u n d a n ta s h q a r i H T T P p r o to k o lin in g
q o i l a n i l g a n versiyasini o ‘z ichiga oladi. M a sa la n , tash q i d a s t u r n i
ch a q irish u c h u n quyidagi q a to r holatiga t a ’sir qilish m u m k in :

---

P O S T h ttp ://p h p b o o k .i n f o /c g i- b in / t e s t  H T T P / 1 .0
Bu h olda P O S T m e to d i va H T T P p r o to k o lin in g 1.0 versiyasi 
q o ‘llanilyapti.
S o 'ro v n in g ikki sh ak lid a h a m s o 'ra lay o tg an re su rsn in g U R I si 
m u h i m o ‘rin egallaydi. K o ‘p in c h a U R L - r e s u r s m a n z ili sifatida U R I
ishlatiladi. Serverga m u ro ja a t qilayotgan v aq td a U R L n i n g t o ‘liq 
sh a k lin i h a m , q isq artirilg an sh a k lin i h a m q o 'lla sh m u m k in .
T o ‘liq sh ak li protokolga ruxsat toifasini, resurs serveri m a n z i l i n i
va serverda m a n z i l re sursini o ‘z ichiga oladi (6.2-rasm).
Q isq a r tirilg a n sh a k ld a esa protokol va server m a n z ili server 
a s o sid a n m a n b a n i n g faqatgina qayerda jo y las h g an lig in i k o ‘rsatadi. 
T o ‘liq s h a k ld a ag a r m u m k i n bo'lsa, so 'ro v n i b o sh q a serverga j o ‘natib
y u b o rish h a m q o 'lla n ila d i. A g a r b itta server bilan ishlan ay o tg an
b o 'lsa k o 'p in c h a q isq artirilg an shakl ishlatiladi.
-------------------------------------------------------------------------------