The image of a beast in the work of my mother
Yüklə 420,35 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
Hosted from Los Angeles https://conferencepublication.com July 1 st 2021 23 Obrazlar turli xil bo‘ladi. Biz siz bilan ramziy obrazlarga to‘xtalamiz. Ramziy obrazlar-narsalar, o‘simliklar, jonivorlar, ranglar orqali ijtimoiy hodisalarni umumlashtiruvchi obrazlardir. Badiiy adabiyotda hayvonlar obrazi keng miqyosda uchrashi hech birimizga sir emas. Hayvonot dunyosi ba’zan odamlarga do‘st qilib tasvirlansa, ba’zida aksi. Ko‘p hikoyalarda inson va hayvon o‘rtasidagi do‘stlik aks etgan. Shu bilan bir qatorda odamlarning o‘sha birgina hayvonchalik bir-biriga mehr ko‘rsatmasligi yozuvchi tomonidan tasvirlangan. Hikoyada hayvonlar qatnashadi va ularning qiyofasi orqali insonlarga xos xususiyatlar beriladi. Xususan Tog‘ay Murod asarlarida jonzot obraziga ko‘p murojaat qilingan. Yozuvchilar hamda shoirlar yuksak saviyadagi asarlari bilan adabiyotimizni boyitadilar. Yozuvchi Tog‘ay Murod zamonaviy o‘zbek adabiyotining tili boy, ixcham, puxta va mazmundor asarlar muallifi sifatida e’tibor qozongan . Uning ‚Yulduzlar mangu yonadi‛, ‚Ot kishnagan oqshom‛, ‚Oydinda yurgan odamlar‛, ‚Momo-Yer qo‘shig‘i‛ kabi qissaalari, ‚Otamdan qolgan dalalar‛, ‚Bu dunyoda o‘lib bo‘lmaydi‛ romanlari nafaqat o‘zbek kitobxonlarining, qo‘shni qardosh xalqlarning ham sevimli asarlariga aylanib qoldi. O‘zbek adabiyotshunosligida obraz masalasi keng o‘rganilgan. Biz asosan zamonaviy qissalarda, obraz masalasiga alohida e’tibor qaratamiz. Bu obrazalar inson va jonzot munosabatlarini yoritishda xizmat qiladi. Xususan, o‘zbek adabiyotida, Tog‘ay Murod, Shukur Xolmirzayev, Nurali Qobul, Normurod Norqobilov ijodlarida inson va tabiat munosabati parallel va kontrast holda tasvirlanadi. Bu ikki holtni, vaziyatni, o‘rganish kuzatish, tahlil qilish yangi fikrlarga yangi mulohazalarga imkon yaratadi. Boisi yaratilgan uch borliq hodisasida ya’ni odomzod, jonzot, nabotot aro mushtaraklik bor. Aynan nasriy asarlarda uning talqinini kuzatish bizni nafaqt muallif iste’dodi va mahorati bilan tanishtirish balki mana shu obraz mohiyatini teranroq yoritish imkonini beradi. Xususan Tog‘ay Murod asarlarida inson va tabiat mushtarakligi kuzatiladi. Tog‘ay Murod asarlarida it, bo‘ri obrazlari orqali vafo, sadoqat, jasorat kabi holatlarning ifodasi, ruhiyat manzaralarining tiniqligi ko‘zga tashlanadi. Aynan ot obrazi orqali inson va borliq hodisalari aro mushtaraklik, uyg‘unlik maslakdoshlik sifatlari borligini anglash qiyin emas. Tog‘ay Murod ‚Ot kishnagan oqshom‛ asarida xalqimizning milliyligi, qadriyati bo‘lmish ko‘pkari, ya’ni uloq sporti haqida yozgan. Asar bosh qahramoni – tarlon ot kitobxon qalbiga qadrdan bir odamday, tanishi, do‘stiday kirib boradi. Qissada chavandoz va hamqishloqlarining adolat yo‘lidagi kurashlari o‘zining g‘oyat ishonarli tasvirini topgan. Masalan, bir yili qishloqqa otlarni go‘shtga topshirish to‘g‘risida buyruq keladi. Tabiiyki buyruq qishloq ahlini sergak torttiradi. Lekin hech kim yurak yutib buyruqqa qarshi borolmaydi. Shunda Ziyodullaga o‘xshagan chavondozlar yani adolatni izlashga to‘shadilar. Bunday noxush xabarni eshitgan Ziyodulla chavandoz shunday deydi: «Kuntug‘mish»ni go‘shtga topshirib bo‘ladimi? |