TiBBİ Şuranin geniŞLƏNDİ­ RİLMİŞ toplantisinda z. Qarayev: “Kafedramızın

ya nəticəsində ölənlərin sayı 2000-ə çatır və hər 

gün artmaqda davam edir. Epidemiyanın yayılma-

sının qarşısını almaq üçün Ümumdünya Səhiyyə 

Təşkilatı müvafiq tədbirlər həyata keçirir.

Ebola  virusu  ilə  törədilən  xəstəlik  -  Ebola  hemorragik  qız-

dırması  ağır  xəstəlik  olub,  təqribən  90%  hallarda  ölümlə 

nəticələnir.  İnfeksiyanın  təbii  rezervuarı  yarasalardır,  insanla-

ra  yoluxan  xəstəlik  insandan-insana  yoluxmaqla  epidemiyalar 

əmələ gətirir.

Ebola qızdırması ilk dəfə 1976-ci ildə Konqoda (Afrika) Ebo-

la  cayı  vadisindəki  yaşayış  məntəqəsində  qeyd  edilmişdir. 

Törədici virus RNT-tərkibli olmaqla Filoviridae (sapşəkilli virus-

lar) fəsiləsinin nümayəndəsidir. Ölçüləri 600-800 nm olan bu vi-

rus, xarici qişaya malik mürəkkəb quruluşludur, ultrabənövşəyi 

şüaların, fenol tərkibli dezinfektantların təsirinə həssasdır. 

Xəstəlik insandan-insana xəstələrin qanı, ifrazatları və digər 

bədən  mayeləri  ilə  təmasda  olduqda,  eləcə  də  bu  mayelərlə 

bulaşmış  əşyalarla  yoluxur.  Xəstəlikdən  ölmüş  heyvanların  və 

insanların cəsədləri ilə təmas da xəstəliyin yoluxmasına səbəb 

olur. Virus damar endoteli hüceyrələrinə tropizmə malikdir.

Ebola qızdırmasının gizli dövrü 2 gündən 21 günədək davam 

edə bilər. Xəstəlk ağır, kəskin virus infeksiyasıdır, əsasən qız-

dırma, əzələ ağrıları və zəifliyi, baş və boğaz ağrısı əlamətlərilə 

qəflətən başlayır. Sonra qusma, ishal, qaraciyər və böyrəklərin 

funksiyasının  pozulması,  bəzi  hallarda  isə  daxili  və  xarici  qa-

naxmalar müşahidə edilir. Qanda qaraciyər fermentlərinin miq-

darının artması, leykopeniya və trombositopeniya qeyd edilir.

Xəstənin qanında və ifrazatlarında virus olduğundan onlar yo-

luxucu olur. Bəzi məlumatlara görə virus xəstə orqanizmində 2 

aya qədər saxlanıla bilir. 

Xəstəliyi  malyariya,  qarın  yatalağı,  dizenteriya,  vəba,  lep-

tospiroz,  qayıdan  yatalaq,  hepatit  və  digər  hemorragik  qız-

dırmalardan  fərqləndirmək  lazım  gəlir.  Diaqnoz  ancaq  labo-

rator  müayinələrin  nəticələrinə  görə  qoyulur  və  xəstələrin 

qan  zərdabında  virus  antigenlərinin  və  onlara  qarşı  spesifik 

anticisimlərin immunoferment analizlə təyini, zəncirvari polime-

raza reaksiyası (PCR), eləcə də virusun hüceyrə kulturalarında 

əldə edilməsinə əsaslanır.

Hazırda  Ebola  qızdırmasının  müalicə  və  profilaktikası 

üçün  spesifik  preparatlar  mövcud  olmasa  da  bu  istiqamətdə 

tədqiqatlar  davam  edir.  Bir  neçə  gün  əvvəl  isə  bu  ölümcül 

xəstəlikdən ilk müalicə olunanlar haqqında məlumat yayılmış-

dır. Liberiya həkimlərinə bu xəstəliklə mübarizədə kömək edən 

Amerikalı həkim və tibb bacısı bir neçə həftə əvvəl Ebola viru-

suna yoluxmuş və Amerikaya gətirilmişlər. Amerikanın Atlanta 

ştatında onları Mapp Biopharmaceutical əczaçılıq kompaniya-

sı  əməkdaşları  tərəfindən  hazırlanmış  eksperimental  preparat 

olan Zmapp ilə müalicə etməyə başlamışlar. Bu preparat ancaq 

heyvanlar üzərində sınaqdan keçirilmiş, lakin klinika həkimləri 

və preparatın müəllifləri xəstəliyin ölümcül olmasını nəzərə ala-

raq onu bu iki xəstəyə tətbiq etmək məcburiyyətində qalmışlar. 

Üç həftəlik müalicədən sonra Ebola virusu ilə yoluxmuş həkim 

və tibb bacısı tam sağalmış, laborator müayinələrin nəticələrinə 

görə  onların  qanında  virus  aşkar  edilməmişdir.  Bu  preparat 

həmçinin Liberiya həkimləri tərəfindən üç xəstəyə təyin edilmiş 

və onların da vəziyyətlərinin yüngülləşməsi bildirilir.

Eksperimental  preparat  olan  Zmapp  gen  mühəndsliyi 

vasitəsilə  alınmışdır.  Əvvəlki  tədqiqatlar  meymunlar  üzərində 

Ebola  virusuna  qarşı  anticisimlərin  bu  xəstəlikdə  effektli  ol-

masını  sübut  etmişdir.  Belə  ki,  xəstəlikdən  sağ  qalmış  əntər 

meymunlarının  10  həftə  sonra  yenidən  bu  virusla  yoluxdurul-

ması onlarda xəstəliyə səbəb olmamışdır. Bunu nəzərə alaraq 

əvvəlcə Ebola virusuna qarşı monoklonal anticisimlər əldə edil-

miş, sonra anticisim sintezini təmin edən gen vektor vasitəsilə 

tütün bitkisinə köçürülmüşdür. Sonda tütün bitkisinin yarpaqla-

rında  olan  anticisimlər  ekstraksiya  ilə  alınmış,  təmizləndikdən 

sonra tətbiq edilmişdir.