Tibbiyot oliy bilimgohlari talabalari uchun o‘quv adabiyoti h. K. Shodiyev

TERI VA TANOSIL KASALLIKLARI DIAGNOSTIKASIDA QO‘LLANILADIGAN MAXSUS LABORATORIYA

TEKSHIRUV USULLARI
Dermatomikozlar diagnostikasi

1. Kepaksimon (rangbarang) temiratki kasalliginy qo‘zgatuvchi zambururni (Pityrosporum orbiculare) aniqlash uchun terining zararlangan sohalarida joylashgan, sipiqlar bilan qoplangan rangbarang doglardan qirma olinadi. Dastlab material olinadigan doglar tanlanadi. Bunda mahalliy dorilar surtilmagan va yangi paydo bo‘lgan dog‘ni tanlash maqsadga muvofiqdir. Buyum oynasi dog yoniga qiya holda qo‘yilib, skalpel yordamida dogni qoplab turgan qipiqlar oyna ustiga qirib olinadi. Dirma ustiga 1 — 2 tomchi 30% li o‘yuvchi kaliy yoki natriy eritmasi tomiziladi, alangada qaynashga yetmay qizdiriladi. So‘ngra qoplagich oyna bilan yopilib, mikroskopni buyum stolchasi ustiga qo‘yiladi. Avval kichik (8+), so‘ngra katta (40|) obyektivda ko‘riladi. Mikroskopda kalta va yo‘g‘op, uchlari qayrilgan mitseliylar, shuningdek mayda, yumaloq, uzum shingilini eslatadigan sporalar to‘plamini ko‘rish mumkin.

2. Oyoq kafti mikoziga tashxis qo‘yish uchun uni qo‘zgatuvchi zamburuglar (Trichophyton interdigitale, Tr. rubrum) ni topish zarur. Buning uchun bemor o‘tqazilib, oyeti maxsus stolga ko‘yiladi. Skalpel bilan dastlab tovon gumbazining terisi qirib olinadi. So‘ngra barmoq oralaridagi burmalar qiriladi. Har safar qirma buyum shishasining o‘rtasiga tushirilib, 30% li o‘yuvchi kaliy eritmasi tomiziladi, alangada qizdirilgach, qoplagich oyia bilan yopiladi. Pufaklardan material tayyorlash uchun pufak qobigi (pardasi) qirqib olinishi lozim. Prenarat iufak pardasidan tayyorlanib, 30% li ishqor bilan ishlov beriladi. Tekshiruvning qolgan jarayoni qirma preparat tayyorlash kabidir.

Tirnoqlarni patogen zambururlarga tekshirganda (onixomikozlarda) dastlab bemor oyoqlarini sodali iliq suvga solib ivitish zarur. So‘ngra zararlangan tirnoqlar yuzasi qirib tozalanadi. Tirnoqlar qaychi bilan navbatmanavbat qirqib olinib, har qaysisi alohida qogozga o‘raladi. Bunda tirnoqlarning qaysi barmovdan olinganligiga qarab, belgi (raqam) so‘yib chiqiladi. Keyin barcha qogoz o‘ramlari yigiladi, qogoz qopchaga solinadi va laboratoriyaga jo‘natiladi. Laboratoriyada har saysi tirnos alohida probirkalarga solinib, maxsus ishlov berilgandan yeo‘ng mikroskop ostiga ko‘yiladi.

Pufak qobishdan, tirnotslardan va qirqib tayyorlangan preparatlarning barchasida kasallik iaydo qiluvchs zamburuglarning qo‘sh konturli sporalari zanjir shaklida ko‘rinadi. Bo‘niilardan tuzilgan mitseliy iplari zsa uzilgan munchoqni eslatadi. Ba’zi zaljirlar yumaloq sporalardan iborat bo‘lsa, ba’zilari to‘gri bo‘rchakli sporalardan tuzilgan bo‘ladi. Soxta (psevdo) mitseliylarni aiiqlash maqsadida preparat alangada qizdiriladi, bu chora soxta mitseliylarping yo‘qolib ketipshga (parchalanishiga) sabab bo‘ladi.

3. Trixofitiyada tekshiruv uchun material silliiteridai qirib olinadi, tirnoqlarni qirqib tayyorlanadi. Shupingdek, zararlangan sochlar kovlab yoki tirnab olinadi. Trixofitiyaning turiga qarab sochlar atrofidagi qipis va qatqaloqlar ham tekshiruv materiali hisoblanadi, sochlarning ildizi qini bilan ko‘shib olinadi. Silliq teridagi mayin tuklar skarifikator yordamida yonidan tilib olinadi. Zararlangan oochlarpi pinset bilan tortib yulib olish maqsadga muvofiq emas. Tekshiruvniig koyingi bossichlari boshqa mikozlardagi singari bo‘ladi (ishqor bilan shllash, qizdiriga, soplagich oyia yopish).

Terining yuzaki qavatlarini yalliglantiradigan zamburuglarda (Tr. violaceum, Tr. crafertiforme) sporalar va mitseliylar sochning ichida joylashgan bo‘ladi (Tr. endotrix). Shu sababli mikroskop ostida sporali tizmalardan iborat soch xaltachasini ko‘rish mumkin. Zararlangan sochlarning ichi oval, aylana va to‘rtburchak shakldagp sporalar tasmasi bilap to‘lganligi kuzatiladi. Ba’zan sochlarning ichi sporalarga tiqilib ketib, ularning shakli o‘zgarishi mumkin.

Terinipg chuqur qavatlarivi zararlaydigan, ya^umladan maddali yiringlash jarayonini keltirib chiqaradigan zamburumtr (Tr. mentagraphytes, Tr. vemcosuin) ning sporalari sochning tashqarisida joylashgan bo‘ladi (Tr. ectotrix). Ba’zi zamburug‘larning (Tr. mentagraphytes) sporalari kichik bo‘lib, ko‘pincha mayda uy hayvoilarida uchraydi. Tr. verricosum ning sporalari zsa katta bo‘lib, yirik uy hayvonlarida kuzatiladi. Mikroskop ostida spora va mitseliylar tizmasi soch atrofini fiilof shaklida o‘rab turganligini ko‘rish mumkin. Bupda ba’zan katta, ba’zan kichik sporalar to‘plami kuzatiladi (zambururning turiga qarab). Ektotriks tipiga mansub zamburug‘larni mikrosporiya zamburuglaridan ajratish lozim. Trixofitiya zamburuglariga xos sporalarning tasmasimon joylashishi, shuningdek soch ichida birikkita ingichka mpseliy nplarshshng kuzatilishi ularni mikrosporiyadan farqlashda yordam beradi.

4. Mikrosporiya kasalligini paydo qiluvchi zamburuglarni topish uchun preparat zararlaigan sochdan va sillis teri qirmasidan tayyorlanadi. Mikrosporiyada tirno^lar zararlanmasligi sababli tirnoqlardap preparat tayorlanmaydi. Zararlangan soch va qirma o‘tkir ishqor bilan ishlanib, qizdirilgandan so‘ng qoplagich oyia bilan yopilib, mikroskop ostiga qo‘yiladi. Bunda kasallikka yeabab bo‘ladigan zamburuglar (M. ferrugineum_s M. lanosum) sporalarining sochpi o‘rab olib, guruhguruh bo‘lib to‘planganligi ko‘riladi. Ular tasma shaklida tizilmaydi, mitseliy iplari ham ko‘rinmaydi (shu bilan trixofitiyadap far^ siladi). Sochlar odatda kul rang tus olib, ulariing qobigi orilgailigi darhol ko‘zga tashlanadi.

Dermatozoopozlar diagnostikasi

1. Qo‘tir. Kasallikni ko‘tir kanalari (Sarcoptes scabiei) qo‘zgatib, ular teri po‘stining muguz va malpigiy qavatlari orasida yayuylashgan bo‘ladi, terinipg yupqa sohalarida osonlikcha topiladi. Kanalarni yangi qo‘tir toshmalari ko‘p joylashgan sohalarda qidirish maqsadga muvofiq hisoblanadp. Bunda juft joylashgan qo‘tir toshmalariping yoppq uchida kuzatiladigan pufakcha va kana yo‘li kavlab olinadi (Jenyayer yokp nayzasimon igna yordamida). Ko‘pincha toshmalar kavlanayotgapda igna ichida kananing o‘zivi ko‘rish mumkin. Mikroskop yordamida ko‘tir kakasini qidirish uchup kavlab olingan material buyum oynasiga qo‘yiladi. Fiziologik eritma tomizilib, koplagich oyna bilan yopiladi, 40X li obyektivda ko‘riladi. Qo‘tir kanasini topish uchun kana yo‘lini kosib olsa ham bo‘ladi. Ko‘pincha kana yo‘lining oxirida hosil bo‘ladigan pufakcha tarkibida nana (urgochisi) osonlikcha topiladi. Qo‘tir kanasi mikroskop ostida toshbaqa pgaklida ko‘rinadi, odatda jigar rang, oldi va orqasida ikki juftdan juda qisqa oyoqlari ko‘rinadi.

2. Yuz kaiasi (demsdekoz). Yuz kanasi Demodex folliculorum, ya’ni chuvalchangsimon kaka odamda ko‘pincha sazil husnbuzar paydo bo‘lishiga olib keladi. Ular yog‘ bezlari tarkibida saprofit holida ham yashaydi. Shu sababli bez kana deb ham ataladi.

Demodekoz kanaoini topish uchun endigina hosil bo‘lgan toshma elementlaridan material tayyorlash zaRUR Zararlangan terida joylashgan tuguncha yoki yiringcha nayzasimon yoki Jenner ignasi yordamida kavlab olinadi. Olingan to‘qimali suyuqlik buyum oynasiga bir tekisda surtiladi, qoplagich oyna bilan yopiladi. Dastlab kichik (8X), so‘ngra katta (40X) obyektivda ko‘riladi. Bunda kanalar cho‘zinchoq, chuvalchangsimon shaklda ko‘rinadi. Ularning bosh, tana, ko‘krak va qorin qismlari birbiriga qo‘shilib ketgan bo‘lib, 4 juft qisqa oyoqlari ko‘zga yavdol tashlanib turadi.

3. Pashshajo‘rda (teri leyshmaniozi). Tekpshruv uchun material pashshaxo‘rda yaralaridan ajralib chiqayotgan suyuqlikdan tayyorlanadi. Bemorning kasallikning qaysi davrida kelganiga qarab, turlituman yo‘llar bilan material tayyorlash mumkin. Kasallikniig rivojlangap davrida, ya’ni cho‘tsur va keng yaralar hosil bo‘lgan paytda yara yeatxi fiziologik eritma bilan artib tozalanadi. So‘ngra yara chetvdagi o‘suvchi (granulyatsion) to‘qima pinset bilan yulib olinadi va undan surtma tayyorlanadi.

Agar bemor yaralar bita boshlagan davrda murojaat etsa, yopilayotgai yaralar Jepner ignasi yoki skalpel bilan chuqur qilib teshiladi, so‘ngra o‘sayotgan (granulyatsion) to‘qimadan qmrsib olipib, surtma tayyorlanadi.

Surtmalar xona haroratida quritiladi, 96° etil spirtida fiksatsiya qilinadi (qotjriladi). So‘ngra Romanovskiy usulida 50—60 minut mobaynida bo‘yaladi. Keyin suvda yuviladi, quritiladi, mikroskopnyang emmersion obyektivida tekshiriladi. Pashshaxo‘rda _ qo‘zgatuvchisi leyshmaniyalar, ya’ni Borovskiy tanachalarining sitoplazmasi havo rangga, yadro va yadrochasi qizil yoki pushti ranga bo‘yaladi, ular hujayra markazidan chetroqda joylashadi. Leyshmaviyalar odatda monotsitlar ichida rujguj bo‘lib joylashgan bo‘ladi, ba’zan leykotsitlar ichida ham uchrashi mumkin.

Pufak suyuqligini sitologik tekshirish usuli

Terining pufakli kasalliklari diagnostikasida hal qiluvchi rol o‘ynaydi. Po‘rsildoqni • haqiqiy akantolitik pufakli yarani boshsa pufakli dermatozlardan farqlashda pufak suyuqligidan akantolitik hujayralarni (Tsank bo‘yicha) topish usuli amaliy ahamiyatga ega Buning uchun tekshirilayotgan pufak suyutsligidan bosmasurtma tayyorlanadi. RomanovskiyGimza usulida bo‘yalgan bosmasurtmaalarda akantolitik hujayralarning topilishi bemorning po‘rsildovda duchor bo‘lganidan guvohlik beradi. Bosmasurtma quyidagicha tayyorlanadi: dastlab oddiy o‘chirgichdan qirqib tayyorlangan kubiklar qaynatilib, sterilizatsiya ^shshnadi, so‘ngra zararlangan teri sohasidagi eroziyalardan yangisi tanlab olinadi, eroziya va uning atrofi doka bilan artib tozalanadi. O‘chirgichni qisqich bilan qattiq sisib eroziya yuzasiga bosib olinadi va o‘sha zahotiyoq buyum oynachasiga bosib surtma tayyorlanadi. Surtmalarni 4— 5 ta tayyorlash lozim. Sababi, akantolitik hujayralar tez topilavermaydi, Bunday hollarda surtmalar navbat bilan ko‘zdan kechiriladi. Akantolitik hujayralar mikroskop ostida aylana yoki oval shaklda ko‘rinadi. Yadrosi juda yirik, sitoplazmaning 3/4 qismini egallaydi. Romanovskiy usuli bilan bo‘yalganda ularning yadrosi to‘s ko‘k rangga, sitoplazmasi esa havo rangga bo‘yaladi.

Bosmasurtmalarda akantolitik hujayralarning topilmasligi va ular o‘rnida eozinofillarning kuzatilishi tekshirilayotgan pufak Dyuring dermatoziga tegishli ekanligidan guvohlik beradi.

Qizil yuguruk diagnostikasi

Bunda LE hugkayralarini topish muhim amaliy ahamiyatga ega. Bu maqsadga yetishish uchup oldipdan tayyorlangan natriy oksalat eritmasiga 10 ml bemor qoni duyiladi. Qon natriy oksalat bilan probirkada yaxshilab aralashtiriladi, so‘ngra 1 soat mobaynida xona haroratida qoldiriladi. Keyin probirkaga 8—10 ta shisha munchoq tashlanadi, og‘zi rezina tiqin bilan byokitiladi va 30 daqiqa mobaynida yuqoridap pastga, pastdan yuqoriga chayqatiladi. Ana shuidan so‘ng probirka zardob hosil bo‘lguncha xonada qoldiriladi. Zardob pipetkada tortib olinib sentrifugalanadi, hosil bo‘lgan cho‘kmadan bir necha surtma tayyorlanadi, spirt bilan qotirilgach Romanovskiy usulida 15—20 minut bo‘yaladi. Bo‘yalgan preparatlar leykotsitlarning gavjum joyini topish uchun kichik obyektivda ko‘riladi, keyin immersion obyektivda ko‘riladi. Bunda dizil yuguruk hujayralari qizil yoki qizilbinafsha rangga, leykotsit yadrosi esa to‘d binafsha rangga bo‘yaladi.
ZAXM DIAGNOYETIKASI
Zaxm qo‘zg‘atuvchi otsish spiroxetalar (Treponema pallidum) bo‘yalganda ularning ma’lum bir qismigina bo‘yaladi, bo‘yalganda ham yomon bo‘yaladi. Shu sababli ulardan tabiiy, nam preparat tayorlanib, qorongilashtirilgan ko‘rish maydonida ko‘riladi. Zaxm qo‘zratuvchilaridan tirik, jonli (nativ) preparat tayyorlash spiroxetalar harakatini kuzatish imkonini beradi. Bu maksadni amalga oshirish uchun mtshroskogshing Abbe kondensori maxsus qorongi ko‘rpsh maydoshshi ta’miilaydigan kondensor (kardioid yoki paraboloid) lar bilan almashtiriladi.

Oqish treyoiyemalarni qorokgi ko‘rish maydonida tekshirish Tindal fenomeniga (beo‘xshov hodisa) asoslangan: agar qorongi xonaga tor tirqish orqali yorug‘lik nurini kiriteak, tabiiy yorug‘likda ko‘rinmaydigan mayda zarrachalar yogdulanib yaadol ko‘zga ko‘rinadi. Mikroskopni qoronrilashtirilgai ko‘rish maydoni ham obyektivga to‘gridanto‘g‘ri tushmaydigan, singan yoruglik nuri bilan yoritiladi. Bu hol tabshgiy yoruglikda ko‘rinmagan treponemalarshshg ham mikroskop ko‘rish maydonida ko‘rinshpiga sabab bo‘ladi. Oqash siiroxetalar nurni juda kam darajada sindiradi. Shu tufayli kumush rangli o‘ramlarning yogdulanishi yaqqol ko‘zga tashlanadi.

Nam va jonli preparat quyidagicha tayyorlanadi: tekshirilishi kerak bo‘lgai element (eroziya, yara, nam tuguncha) yuzasidan bir tomchi to‘qima suyuqligi olinib, buyum shishasiga tomiziladi. To‘qima suknushgi (serum) ni olish uchui tekshirilayotgan element yuzasi fiziologik erptma yordamida artpb tozalanadi. Agar yaralar ustida qatqaloq, o‘lgai to‘dima va chiqindilar bo‘lsa, pinset yordamida olib tashlanadp va fiziologik eritma bilan artiladi. Odatda oqish spiroxetalar chuqurrotsda, biriktiruvchi to‘qima oralig‘ida, limfa va qon tomirlari atrofida yigiladi. Shu sababli to‘qima suyuqligi bir necha usullar (siqib chiqarish, .tirnash, kuydirpsh) bilan olinadi. Bordiyu mazkur usul yordamyada spiroxetalar topilavermasa, tekshirilayotgan element fiziologik eritma bilan bir necha soat davomida namlanadi.

Buyum shsshasiga tomizilgan bir tomchi to‘qima suyuqligi (serum) bir tomchn patriy xloridnipg izotonik eritmasi bilan aralashtiriladi ka 1\oilagkch oyna bjlan qoplanadi. So‘ngra kondoasor yuziga bir tomchi immersion moy yoki distillangan suv tompziladi, preparat xuddi shu tomchiga tegizkb o‘rnatiladi. Rangpar siiroxetalar 10x40 kattalikda ko‘zdan kechiriladi. Bunda mikroskop ko‘zgusi OI • 19 yoritgichn bilan yoritiladi. Zaxm qo‘zgatuvchisi oqish spiroxetalar mikroskop’ niig ko‘rish maydonida o‘ziping spetspfik xarakatlari (mayatniksimon, to‘lqinsimon, tebranma, o‘z o‘tsya. atrofidagi harakati) bilan saprofit spiroxetalardap farqlanadi. Shuningdek, ularning ingichka va bir tekis joylashgan o‘ramlari qorong‘ida yaltirab, spiral shaklida ko‘rinadi.

Boshqa turdagi sgshroxetalar (S. buccalis, S. dentinum) esa o‘zlarining dashl burmalari, har xil turdagi harakatlari bilan ajralib turadi. Bundan tashqari, ular goho to‘xtab, goho keskin harakatlanadi va harakatlari davomida o‘z shaklini o‘zgartirib turadi.

Bordiyu tekshirilayotgan elementlar tarvibida rangpar treponemalarni topib bo‘lmasa (bu hol toshmalar tuzalastgan, bitayotgan davrda kuzatiladi), limfa tugunlari punksiya (sanchish) qilinib, bezning to‘qima suyuqligi olinadi va mikroskop ostida tekshiriladi.

SO‘ZAK DIAGNOSTIKASI
So‘zak paydo qiluvchi gonokokklarni (Neisseria gonorrlioeae) aniqlashda sifatli surtma tayyorlash muhim amaliy ahamiyatga eta. Erkaklardas surtma olish uchun siydnk chiqaruv naychasining tashqi chiqaruv teshigi fiziologik eritma singdirilgan doka parchasi bilan artiladi. So‘ngra ikki qo‘lga ikkita buyum shishasi olinib, o‘ng qo‘ldagisining cheti yiringli ajralma chiqib turgap joyga tegiziladi. Ana shu bir cheti yiringli suyutslikka bulgaigan o‘ng buyum shishasi chap buyum shishasi yuzasi bo‘ylab yurgyaziladi, ya’ni bir tekis qilib surtiladi. Tayyorlangan surtmaning juda yuitsa bo‘lishi ma^sadga muvofiqdir. Agar uretradan to‘qima suyuqligi erkis ajralib chitsaotgan bo‘lmasa (torpid, surunkali uretritlarda) jinsiy olatni siqib, qo‘lni oldinga siljitish yo‘li bilan ajralma chiqariladi.

Aollar jinsiy a’zolaridan asosan uretra va bachadon bo‘ynidan surtma tayyorlanadi. Bunmng uchun uretra va servikal paychaning tashqi tetiklari fiziologik eritma bilan ho‘llangan doka bilan artiladi. So‘ngra metall qovuzlok, povsimon naycha yoki Folkman qoshigi (bu asboblar yuqumsizlantirilgan bo‘lishi shart) yordamida to‘qima suyuqligi olipib, buyum oynasiga surtiladi. Surtmalar aylanma harakat dilish yo‘li bilan ovalsimon shaklda tayyorlanadi.

Qiz bolalarda surtma olishda Kusko ko‘zgusi qo‘llash man etiladi. Tarnovsimon naycha yoki Folkman qoshitschasi iffat pardasi halsasidan extiyotkorlik bilan o‘tkazilib, qin tubi va bachadon bo‘ynidan navbat bilan ajralma olinadi. Aylanma harakat qilib, buyum shishasiga surtiladi. Ayol va sizlarnp uretra, bachadon bo‘yni g.a spn gumbazi kabi a’zolaridan surtma tayyorlayotganda Har bir a’zoga alohida asbob qo‘llash talab etiladi.

Aks holda diagnostik xatoga yo‘l qo‘yilishi mumkin. Masalan, uretrada gonokokklardan ifloslangan asbob bilan servikal yo‘ldai surtma olish bachadon bo‘yni surtmasida gonokokklarning topilishiga sabab bo‘lishi mumkii. Bundas tashdari, tekshirilayotgan surtmalar tarkibida boshka kasallik qo‘zgatuvchilari (trixomoiadalar, achitqi eamburuglari va boshqalar) ham bo‘lishi mumkinligini nazarda tutish lozim. Gonokokklar barcha anilin bo‘yoqlari bilan bo‘yaladi. Gram usulining muhim farqlovchidiagnostik ahamiyati shundaki, u surtmalarni ana shu usulda bo‘yashni taqozo etadi. Bunda ular Gram manfiy bo‘yaladi. Surtmalar mikroskopshshg 7x90 kattaligida ko‘zdan kechiriladi. Bunda ko‘rish maydonida kuzatilayotgan leykotsitlar, gonokokklarning leykotsitlar ichida joylashganligi, kattaligi bir xil kofe donachalari yoki loviyasimon juft kokklarning mavjudligi ularni boshqa diplokokklardan farq qilishda ordam beradi.

VEIYEROLOGIYADAN МАСАЛАЛАР
1 masala.

Bolalar poliklinikasining jarrohiga o‘ng chov sohaoida «shish» iaydo bo‘lganligi sababli, 14 yoshli o‘spirin murojaat etdi. Bemorni tekshirgan vrach chov sohaskda o‘ng tomonda bir necha limfa tugunlarining kattalashganini anikladi. Tugunlarning kichigi no‘xatdek, kattasi musichaning tuxumidek kelardi. Ular qattiq, harakatchan, bosib ko‘rilganda og‘rimas edi. Mazkur limfadenitni davolash maqsadida jarroh bemorni fizioterapiya bo‘limiga yubordi (issiqlik muolajalirini o‘tkazish uchun).

1. Jarrohshshg xatosi pimada?

2. Sandai kasalliklar to‘grisida mulohaza qilish kerak edi?

2 masala.

Jarrox.ga 15 yoshli o‘spirip bola jinsiy olati ogriyotganligiga shikoyat silib keldi. Tekshiruv natijasida jinsiy olat terisi qizarib, shishganligi, zakar boshchasi xaltasining oyezi torayganligi aniqlandi. Unda olat boshchasi ko‘rinib turar, ammo seroz suyuqligi to‘planishi natijasida rivojlangan madda zakar boshchasi xaltasining ogzini ochishga imkon bermas edi. Chov lpmfa tugunlari ikkala tomonda x.am kattalashgan, qattiq, bosidganda bir oz ogriq bezovta qiladi, Anamnestik ma’lumotlar yirish natijasida bemorni 40 kun avval noma’lum ayol bilan jinsiy aloqada bo‘lganligi ma’lum bo‘ldi.

Jarroh bemorni venerologga yo‘llashga qaror qildi.

1. Venerologni mazkur bemorga nisbatan tutgan taktikasi danday bo‘lmogi lozim?

2. Zaxm tashxisini tasdik;lash yoki inkor etish uchun qanday tekshiruvlar o‘tkazilishi kerak?
3masala.

Urologga 3 yashar bolani olib kelishdi. Bemor bolaning zakar boshchasi va tanasi terisida bir necha «yara»lar aviqlandi, siyganda ogriq bezovta qilardi. Sinchkovlik bilan ko‘rilganda toshmalarning ko‘p sismi yiringchalar, ba’zilari eroziyalar ekanligi ma’lum bo‘ldi. Ular juftjuft bo‘lib joylashgan, atrofi qizargan edi. Bolani qichishish bezovta qilib, tungi paytda qichishish zo‘rayar ekan.

1. Sizni dastlabki tashxisingiz?

2. Kasallik tabiatini aniqlash uchun nima talab etiladi?

4 masala.

Yuqumli kasalliklar bo‘limiga 14 yoshli qiz bola ich terlama kasalligi bilan yotqizildi. Bemorning qorin, yelka va bilak sohalarida kattaligi tariqdek keladigai mayda doglar borligi ma’lum bo‘ldi. Doglar och pushti rang, ba’zilari Qizeish, aylanaoval shaklda, bosilganda yo‘qoladi. Teri sathidan bo‘rtib chiqmagan, noxush belgilar bezovta qilmaydi. Kasalning tana x.arorati 38,3°, qorni ogriydi, boshi aylanadi, ko‘ngli behuzur bo‘lib, holsizlanib yotib qoldi.

1. Ikkilamchi zaxm rozeolalarini ich terlama toshmasidan qanday farqlash mumkin?

2. Aniq klinik tashxis qo‘yish uchun vrach qanday tekshiruvlar o‘tkazishi lozim?

5 masala.

«Dorilardan kelib chiqqan allergiya» tashxisi bilan 9 yoshli o‘gil bola travmatologiya bo‘limidan allergologiya bo‘limiga o‘tkazildi. Bolaning so‘li singan, ko‘p qon yo‘dotgan, shu tufayli 2 oydan ortiq davolangan edi. Travmatologning fikricha, ikki hafta davomida mumiyo bilan o‘tkazilgan davo bolada allergik toshma bergan. Travmatolog fikrini tasdiqlagan allergolog bemorga «Allergik dermatit» diagnozini qo‘ydi, uni antigistamtih va steroid preparatlar bilan bir hafta davoladi. Ammo, bolaning badapida paydo bo‘lgan dog‘lar va tugunchalar ko‘payib, ;o‘l va oyok₍larini ham egalladi. Shundan so‘ng dermatovenerolog maslahatga chaqirildi. Togishli anamnestik va klshshk ma’lumotlar yiggan mutaxassis bemor bolaga ikkilamchi yangi zaxm deb dastlabki tashxis qo‘ydi.

1. Veneroyaog qanday ma’lumotlar yigdi?

2. Mazkur tashxisni tayedshugash uchun qanday laboratoriya ma’lumotlari zarur?

6 masala.

Torn kasallpklarp dmspanseriga ikkilamchi yangi zaxm tashxisi qo‘yilgan G. ismli bemorning jinsii hamrohi snfatida T. ismli juvon taklif etildi. T. 2 om avval G. bilan bir marta jinsiy yaqinlik silganligipi tasdiqladi. Biroq, klinik va serologik tekshiruvlar juvonda zaxm oolgilari yo‘qligini aniqladi.

1. T. pidg salomatligi to‘grisida sizping fikringiz?

2. T. ga pisbatai vrachping pavbatdagi muiosabati sanday bo‘lishi lozim?
7 masala.

«Chilla yara» tashxisp bilan bolalar bo‘limiga yotqpzilgan 9 haftalik nimjon go‘dakniyg yuzi, boshning sochli qismi va ensa sohasi tarqalgai oritema bilan soplangan edi. Boshning sochli qismida to‘plangan madda a~:ota boshlagan, ustki yuzasi qurib tapgasiGon qipiqlar bilan yonilib borardi. Bosh terisidagi sochnyng siyraklashgatsligi va to‘kilib tusha boshyaayotganiying guvohi bo‘lgan bo‘lim boshlini go‘dakka «gipotrofiya» tashxisini ham k,o‘shpb qo‘ydi. Go‘dak hayotining 10haftasida ensa sohasidagi teri qizarib, shishib, suvlasha boshladi. Maslahatga chaqirilgan allergolog go‘dakpi ko‘zdan kechirganda, uning lablari qaliilashganligini, ogiz burchaklari yorila boshlaganini aniqladi. U «ovqatdan allergiya» diagnozini ko‘yib, go‘dakning o‘ziga esa gistaminga qarshp dorilar buyurdi. Biroq, terida rivojlanayotgan jarayon kuchaya bordi. Shu sababli maslahatga dermatolog chaqirildi. Bemor bola terisi ko‘zdan kechirilib, onasi bilan suhbat o‘tkazgan vrach o‘sha zaxotiyok, «erta tugma zaxm» degan tashxis so‘ydi.

1. Sanday belgilar va ma’lumotlar asosida venerolog tugma zaxm tashxisini qo‘ydi?

2. Podiatr va allergologlarnpng xatolarini so‘zlab bering.

8 masala.

Tibbiy ko‘rikdan o‘tayotgan N. ismli ayolni tekshirgan ginekolog kuyidagilarni aniqladi: bachadon bo‘ynidan yiringli suyutslik ajralib turibdi, qinning tubi ssroz oqimtir suyuklik bilap to‘lgan. Uretraning ogzi kengaygan, qizargan. Uning pastki devoriga bosilganda yiringli suyuqlik paydo bo‘ldi. Bachadon bo‘ynining o‘ng tarafida diametri 1 sm keladigan eroziya mavjud. Eroziya qipqizil, tubi yaltiroq, chetlari bir oz ko‘tarilgan, bosib ko‘rilganda ogrimaydi.

N. bilan suxbatlashgan ginekolog, uning bir oy ilgari notanish kishi bilan jipsiy alotsada bo‘lganligini aniqladi. N. o‘zini soglom hisoblaydi.

1. Sanday kasallik to‘grisida fikr yuritish lozim?

2. Kasallikni aniqlash uchun qanday choralar ko‘rish lozim?

9 masala.

Stomatolog qabulida bo‘lgap bemorshshg qattiq taiglaypda yara aniklandi. Yara bir dona, kattaligi no‘xatdek, ovqatlanganda ogrib, taom o‘tishi qiyinlashgan edi. Yoriqsimon shaklga ega bo‘lgan bu yaraning usga nekrotik parda bilan qoplapgap, tubi chuqurlashib, teshilishiga oz qolgan edi.

Bemorning gapiga qaragaida yara bir necha oydan buyop mavjud, Yettisakkiz yil avval ich terlama bo‘lgan ekan.

1. Kanday kasalliklar to‘g‘risida fikr yuritish mumkin?

2. Zaxm boryo‘qligini aniqlab bo‘ladimya?
10masala.

Ruxiy kasalliklar shifoxonasiga yotqizilgan va yoshligida zaxm o‘tkazgan D. ismli bemorga rivojlangan falajlik degan tashxis qo‘yildi. Uning rafiqasi klinik tokshiruvdan o‘tkazilganda zaxm belgyalari topilmadi. Biroq, serologik reaksiyalarning barchasi musbat natijalar berdi. Rentgenologik tekshiruvda aorta bosh tomirinnng yoyi kengayganligi (anevrizma) aiiqlandi.

1. D. ning rafiqasiga qo‘ygan tashxisingizni ayting.

2. Sanday epidemiologik choralar ko‘rmoqchisiz?