Tijorat banklari kredit portfelini boshqarish

Bank kredit portfelini tahlil etishning asosiy bosqichlari

№	Tahlil etish bo‘limlari	Ma’lumotlar
1	Kreditlar holati tahlili	Joriy, muddati o‘tgan kreditlar, undirilmagan kreditlar, sud jarayonidagi ssudalar, ro‘yxatdan chiqarilgan kreditlar
2	Kreditlarning muddatlari bo‘yicha tahlili	Qisqa muddatli kreditlar Uzoq muddatli kreditlar Overdraft krediti Kontokorrent krediti
3	Iqtisodiy sohalar bo‘yicha tahlil	Sanoat, qishloq xo‘jaligi, kichik biznes, savdo, davlat transhi, mikrokreditlar, iste’mol krediti
4	Foiz stavkalari tahlili	Imtiyozli foiz stavkasi Kayta moliyalashtirish stavkasi Tijoratli foiz stavkasi
5	Ta’minot turi bo‘yicha tahlil	Ishonchli kreditlar, mol-mulk garovi ostida beriladigan kreditlar, uchinchi shaxs kafilligi ostida berilgan kreditlar va kafolatlangan kreditlar
6	Kreditlar sifati tahlili	Birinchi sinf(yaxshi), standart, substandart, shubxali va
		umidsiz
7	Kredit tarixi tahlili	Bank o‘z mablag‘lari hisobiga beriladigan kreditlar, qayta moliyalashtirish mablag‘lari, filiallararo va transh mablag‘lari xisobidan berilgan kreditlar
8	Kreditlarning maqsadlariga qarab tahlil etish	Tijorat krediti Aylanma mablag‘larni to‘ldirish uchun beriladigan kreditlar
9	Tahlil jarayonidagi kreditlar o‘zgarishi dinamikasi	Kredit hajmining o‘sishi(kamayishi), muammoli kreditlar hissasi va ular bilan ishlash samaradorligi, zahiralar summasi, kredit aktivlarining rentabelligi

Bizning fikrimizcha, bank tomonidan ma’lum bir xujjat tarikasida ezma ravishda rasmiylashtirgan kredit siesati kreditlashtirish jaraenida faol ishtirok etuvchi barcha bank mutaxassislariga etkazilsa maqsadga muvofiq bular edi. Xujjatning umumiy bulimida karz berishning asosiy tamoyillari mujassamlashtiriladi, kredit kumitasi va kredit bulimi tarkibi, kredit xodimlarning burchlari va vazifalari qayd etiladi, kreditlashtirish buyicha aniq limitlar belgilanadi. Tijorat bankining kreditlar, depozitlar va boshqa majburiyatlar, uz kapitali o‘rtasidagi optimal nisbatlarni ta’minlash kredit siesatning maqsadi hisoblanadi. Bank boshqaruvi kredit siesatining asosiy yunalishlarini belgilab berishi lozim. Bizning fikrimizcha tijorat bankining kredit siesatini ishlab chiqishda quyidagi asosiy bo‘limlarga e’tibor berish lozim:

1. 
   Kreditlashtirish strategiyasini - bank uz faoliyati davomida xizmat kursatadigan mijozlarning va ularga beriladigan kreditlarning turi, respublikaning iqtisodiy va siesiy haetida yuz beradigan uzgarishlarning ta’sir doirasi, bankning risklarga va kreditning bahosini aniqlashga bo‘lgan munosabati.
   
2. 
   Kredit portfelini boshqarishning vazifalari - kredit portfelini risklar buyicha tavsiflanishi,uni sohalar, jug‘rofiy hududlar, miqdorlar buyicha diversifikatsiyalash, aniq belgilangan foydalilik darajasiga erishish va h.k.
   
3. 
   Kreditlash uchun minimal chegaralar o‘rnatish - mijoz moliyaviy ahvolining mustahkamligi. Bankka takdim etiladigan moliyaviy ma’lumotlar, qarzni kaytarishning aniq manbalari, kreditni ta’minlanganligi, foiz stavkasi buyicha talablarning urnatilishi.
   
4. 
   Kreditning ta’minlangan bo‘lishi - bank garovga oladigan tashkilot va korxonaning aktivlariga bulgan talablarni aniqlash, garovga olinadigan mulkni qay holatlarda mutaxassis va mustakil baholovchi tashkilot tomonidan baholanishi lozimligini aniqlash.
   

Xulosa qilib shuni aytish mumkinki, tijorat banklari kredit portfeli to‘g‘ri tashkil etish va undan oqilona foydalanish uchun quyidagi omillarni xisobga olish lozim:

• 
  Kreditlar buyicha risk darajasi;
  
• 
  Kreditdan foydalanish muddati;
  
• 
  Kredit kaytarilish muddati uzaytirilishi;
  
• 
  Kredit xajmi va uning ta’minlanganligi;
  
• 
  Mijozning moliyaviy xolati, uning mulk shakli; Mamlakat iqtisodiyotidagi shart-sharoitlar o‘zgarishi; Inflyasiya darajasi.
  

Mazkur omillarni sinchiklar o‘rganib chiqish va shunga muvofiq ish tutish tijorat banklari uchun o‘z kredit portfelini samarali boshqarish imkonini beradi.