Tog’ jinslari

Tog jinslari teksturasi
Tog jinslarining massivlik, katma-katlik, yul-yul, varakilangan,ajroksimon kabi tuzilishini ifodalovchi belgilari yigindisi tekstura deyiladi.
Tog jinslarining injenerlik-geologik xususiyatlari zarralaning katta-kichikligiga, shakliga, uzaro boglanishi va teksturasiga boglik. Masalan, tarkibi jixatidan bir xil, teksturasi xar xil bulgan ikki gruntning injener-geologik xususiyatlari turlicha bulib, bir-biridan tubdan fark kiladi.
Tekstura tog jinslarining kanday sharoitda xosil bulganligini ifodolovchi asosiy belgilaridan biri, u jinslarning bir xil emaslik, anizotropik xususiyatlarini kursatadi.
Tog jinstlarining teksturasining urganishning injenerlik-geologik ishlarda ikki xil axamiyati bor. a) tog jinsining pishikligi va uzgaruvchanligi uning temperaturasiga kura baxolanadi.: b) teksturaga karab laboratoriya ishlari uchun namuna olish va jinslarning fizik-mexanik xossalarining batafsil xarakteristikasini aniklash usullari belgilanadi.
Tog jinslarining umumiy injenerlik-geologik xususiyatlarini baxolashda boshka belgilari bilan bir katorda ularning teksturasining urganish amaliy axamiyatga ega, tekstura belgilari tog jinslarining amaliy jixatdan muxim bulgan surilish, egmilish, sikilish kabi deformatsiyasining yunalishini va intensivligini belgilab beradi. Bulardan tashkari tekstura belgilari mexanik va ximiyaviy suffoziya xodisasida filtratsiya yulini aniklashda xam muxim rol uynaydi.
Injener-geologik jixatdan magmatik jinslarning teksturasi massiv flyuidal varakisimon va govaksimon buladi.
1. Massiv teksturali tog jinslarida kristallar btunlay tartibsiz joylashadi. Bunday tekstura tog jinslarining fizik-mexanik xossalarini izotropligini tula-tukis ta`minlaydi, pishikligini oshiradi.
2. Flyuidal teksturali jinslarda kupchilik kristallar parallel joylashgan buladi. Bunday teksturali jinslarning fizik-mexanik xossalari anizotrop buladi.
3. Varakisimon tekstura mineralogik tarkibi va donadorligi xar xil jinslar uchun xarakterlidir .
4. Govaksimon yoki shlaksimon tekstura . Vulkan jinslari uchun xarakterli, bunday jinslar orasilda xar xil kattalikda va dumalok pufakcha shakldagi bushliklar buladi.
Odatda metamorfik jinslarning kupi tula kristallangan buladi. Metamorfik jinslarning teksturasi xilma-xil bulib, kuyidagi xillarga bulinadi:
1. Varakisimon yoki kat-kat tekstura. Bunday jinslarda sulyuda, xlorit, talk kabi minerallarning plastinkasimon zarralari uzun kirralari buyicha bir-biriga nisbatan parallel xolda joylashibkat-kat,yul-yul kurinishdagi juda yupka parallel katlamchalarni xosil kiladi. Bunday tekstura asosan slanetslar uchun xarakterli bulib, ularning fizik mexanik xossalri juda uzgaruvchan va anizotroplikga ega buladi.
2. Yul-yul yoki taraksimon tekstura. Metamorfik jinsga katlamchalar bir-biriga parallel xolda ketma-ket almashinishi bilan xarakterli.
3. Massiv tekstura yu Bunday teksturali jinslar bir xil mineralogik tarkibga ega buladi.
4. Gneysimon tekstura. Jinslarning teksturasi juda murakkab bulib, bunda jinsning bir kismi kat-kat teksturaga ega bulsa, bir kismi yul-yul yoki donador teksturaga ega buladi.
Toshkotgan chukindi jinslar teksturasi tarkibidagi mineral zarralarning joylashishiga, bushlik va govaklarining katta-kichikligiga karab bir kancha turlarga bulinadi.
1. Tartibsiz teksturali jinslarda mineral zarralari bir oz tartibsiz joylashadi. Jinslarning pishikligi va kattikligi juda yukori bulib, nurash protsessiga chidamli buladi.Uzidan suvni sekin va kam utkazadi. Fizik-mexanik xossalari esa anizotrop buladi.
Tsementlashgan chukindi jinslar teksturasi tarkibidagi bushliklarni va govakliklarning kupligi va katta-kichikligiga karab bir necha turlarga bulinadi.
1. Zich tekstura. Jinslarning govakliligi oz bulib, govakliklarni oddiy kuz bilan yoki kuchsiz lupa orkali xam kurib bulmaydi.
2. Govakli tekstura. Yirik zarralardan tashkil topgan sergovak jinslar uchun xarakterli