Topografik sirtda nuqta tanlash

Er sirtida gorizontal maydonchaning yonbag`ri qiyaliklarini yasash. 
Balandligi 76m belgida bo`lgan gorizontal maydonchaning tuproq 
to`kiladigan qismining qiyaligi i
T
q1:1 va tuproq kavlab olinadigan joy qismining 
qiyaligi i
K
q1:1,5 bo`lsin. Maydonchaning yer sirti bilan va uning yonbag`ri qiyalik 
tekisliklarining o`zaro kesishish chizig`ini yasash 41-rasmda ko`rsatilgan. 
41-rasm 
Yer sirtining 76-goizontali bilan maydoncha chegaralarining kesishish 
nuqtalari A va B aniqlanadi. Bu nuqtalar kavlab olish va tuproq to`kish ishlari 
chegaralarini aniqlaydi. Maydonchaning tuproq to`kiladigan qismining qiyalik 
masshtabini chizib unga lq1qi
T
q1q1:1q1 intervallarini qo`yamiz. 
So`ngra 75, 74,... nuqtalardan qiya tekisliklarning gorizontallari o`tkazilib 
bir xil belgililarining kesishish nuqtalari aniqlanadi. Bu nuqtalardan o`tuvchi 
to`g`ri chiziq yonbag`irlarining kesishish chizig`i bo`ladi. Endi yonbag`ir 
tekisliklarining gorizontallarini yer sirti mos belgili gorizontallarining o`zaro 
kesishish nuqtalarini aniqlanadi, ularni birlashtiruvchi chiziq yer bilan yonbag`ir 
tekisliklarining o`zaro kesishish chizig`i bo`ladi. A va B nuqtalardan yer sirtining 
ko`tarilish (ya’ni kavlab olish) qismiga lq1qi
K
q1q1:1,5q1,5 intervallarni qo`yamiz. 
Maydonchaning aylana qismida kavlab olingan joy konus sirtini hosil qiladi. 
Uning qiyalik masshtabi konus uchiga yo`naltirilgan bo`ladi. 77,78… belgilardan 0 
markaz orqali gorizontallar (aylanalar) chizib ularni yer sirtining mos gorizontallari 
bilan o`zaro kesishgan nuqtalari aniqlanadi va ular birlashtirilib kavlab olish ishlari 
chegara chiziqlarini hosil qilamiz.

---

---

42- rasm 
Gorizontal maydoncha qurishda ko’p uchraydigan er ishlari chegaralari va 
topografik sirtning yaqqol tasviri 42- rasm a)va b)da keltirilgan. Bu rasmdagi 
elementlar quyidagicha nomlanadi: 
1 topografik sirt; 
2 topografik sirt gorizontallari; 
3 gorizontal qurilish maydoni; 
4 apparel; 
5 ariqcha ( kyuvet ); 
6 qiya tekisliklar; 
7 konus sirti; 
8 bir xil qiyalikdagi sirt; 
9 qiya tekisliklarning kesishish chizig’i; 
10 konus sirtini qiya tekislik bilan kesishgan chizig’i;
11 qiya tekislikni bir xil qiyalikdagi sirt bilan kesishgan chizig’i; 
12 qiya tekisliklarning topografik sirt bilan kesishgan chizig’i;

---