|
4. Torpaqəmələgəlməsinin bioloji amilləri
Torpaqəmələgəlməsinin bioloji amilləri dedikdə canlı orqanizimlərin və cansız maddələrin torpaqəmələgəlməsi prosesində çox cəhətli iştirakı başa düşülür.
Torpaqəmələgəlməsində iştirak edirlər:
1) üzvi maddələri sintez edən ali yaşıl bitkilər, 2) fotosintez qabiliyyətli prototrof mikroorqanizmlər, 3) fotosintez qabiliyyəti olmayan və hazır maddələr hesabına yaşayan ibtidai bitkilər, 4) onurğasız xırda heyvanlar, 5) ali onurğalı heyvanlar.
Bu orqanizmlər qarşılıqlı fəaliyyətdə olduqda torpaqda aşağıdakı fəaliyyətlərin yaranmasına səbəb olurlar: a) torpağın üzvi maddələrinin genişlənməsi, b) torpaqdan rütubətin və mineral qidanın udulması, cansız üzvi maddələrlə kimyəvi və mexaniki təsirlər.
Bu sadə proseslərin əsasında torpaqəmələgəlməsinin xarakterik xüsusiyyətlərini təşkil edən aşağıdakı kompleks proseslər yaranır: 1) torpaq üçün üzvi mineral birləşmələrin özünəməxsus törəmələri; 2) torpağın genetik profilinin yaranması; 3) torpaq- bioloji senoz sistemində maddələrin bioloji dövranı; 4) torpaqların münbitliyi hadisəsi.
Yer üzərində bütün canlı orqanizmlər bioloji senozlarda və bioloji formasiyalarda bir- birilə qarşılıqlı əlaqədar olduqlarından biz yuxarıda saydığımız proseslərin qarşılıqlı fəaliyyətini açmaqla onların torpaqəmələgəlməsində qarşılıqlı fəaliyyətini müəyyən edə bilirik.
Dostları ilə paylaş: | 
