Toshkent – 2003

9200	ASOSIY VOSITALAR VA BOSHQA AKTIVLARNING ChIQIB KETISHNI HISOBGA OLUVCHI SCHYOTLAR
T
9210	Asosiy vositalar tugatilishi
9220	Boshqa aktivlarning tugatilishi
9300	ASOSIY FAOLIYATNING BOSHQA DAROMADLARINI HISOBGA OLUVCHI SCHYOTLAR	T
9310	Asosiy vositalarni tugatilishidan olingan foyda
9320	Boshqa aktivlarni tugatilishidan olingan foyda
9330	Undirilgan boqimanda, jarima va burchsizliklar
9340	O’tgan yillar foydalari

9350	Qisqa muddatli ijaradan olingan daromadlar
9360	Kreditor va deponent qarzlarni hisobdan chiqarishdan tushgan daromadlar
9370	Xizmat ko’rsatuvchi xo’jaliklar daromadlari
9380	Qaytarilmaydigan moliyaviy yordam
9390	Boshqa operatsion daromadlar
9400	DAVR XARAJATLARINI HISOBGA OLUVCHI SCHYOTLAR	T
9410	Sotish bo’yicha xarajatlar
9420	Ma’muriy xarajatlar
9430	Boshqa operatsion xarajatlar
9440	Kelgusida soliqqa tortiladigan bazadan chegiriladigan hisobot davri xarajatlari
9500	MOLIYAVIY FAOLIYAT BO’YICHA DAROMADLARNI HISOBGA OLUVCHI SCHYOTLAR	T
9510	Royalti ko’rinishidagi daromadlar
9520	Dividendlar ko’rinishidagi daromadlar
9530	Foizlar ko’rinishidagi daromadlar
9540	Valyutalar kurslari farqlaridan olingan daromadlar
9550	Uzoq muddatli ijaradan olingan daromadlar
9560	Qimmatli qog’ozlarni qayta baholashdan olingan daromadlar
9590	Moliyaviy faoliyatdan olingan boshqa daromadlar
9600	MOLIYAVIY FAOLIYAT BO’YICHA XARAJATLARNI HISOBGA OLUVCHI SCHYOTLAR	T
9610	Foizlar ko’rinishidagi xarajatlar
9620	Valyutalar kurslari farqlaridan zararlar
9630	Qimmatli qog’ozlarni chiqarish va tarqatish bo’yicha xarajatlar
9690	Moliyaviy faoliyat bo’yicha boshqa xarajatlar
9700	FAVQULOTDA FOYDA (ZARAR)LARNI HISOBGA OLUVCHI SCHYOTLAR	T
9710	Favqulotdagi foydalar
9720	Favqulotdagi zararlar
9800	SOLIQLAR VA YIG’IMLARNI TO’LASH UCHUN FOYDANING ISHLATILISHINI HISOBGA OLUVCHI SCHYOTLAR	T
9810	Daromad (foyda) solig’i bo’yicha xarajatlar
9820	Foydadan boshqa soliqlar va yig’imlar bo’yicha xarajatlar
9900	YAKUNIY MOLIYAVIY NATIJANI HISOBGA OLUVCHI SCHYOTLAR	T
9910	Yakuniy moliyaviy natija

VI - qism. Balansdan tashqari schyotlar

001	Qisqa muddatli ijara bo’yicha olinadigan asosiy vositalar	Bt
002	Mas’ul saqlashga qabul qilingan tovar - moddiy qiymatliklar	Bt
003	Qayta ishlashga qabul qilingan materiallar	Bt
004	Komissiyaga qabul qilingan tovarlar	Bt
005	O’rnatish uchun qabul qilingan asbob - uskuna	Bt
006	Qat’iy hisobot blankalari	Bt
007	To’lashga qobiliyatsiz debitorlarning zararga o’tkazilgan qarzi	Bt
008	Majburiyatlar va to’lovlar ta’minoti - olingan	Bt
009	Majburiyatlar va to’lovlar ta’minoti - berilgan	Bt
010	Uzoq muddatli ijara shartnomasi bo’yicha berilgan asosiy vositalar	Bt
011	Ssuda shartnomasi bo’yicha olingan mulk	Bt
012	Kelgusi davrlar soliqqa tortiladigan bazasidan chegiriladigan xarajatlar	Bt
013	Vaqtinchalik soliq imtiyozlari (turlari bo’yicha)	Bt
014	Foydalanishdagi inventar va xo’jalik jihozlari

Test savollari:

1. 
   Asosiy schyotlar nima uchun ishlatiladi?
   
   1. 
      Mablaglar turlari (aktiv) mavjudligini nazorat qilish.
      
   2. 
      Manbaalarni (passiv) nazorat qilish uchun.
      

B. A + B.

2. Tartibga soluvchi schyotlar qanday schyotlarga bo’linadi?

   1. 
      Aktiv, passiv va aktiv - passiv schyotlar.
      
   2. 
      Kontrar, to’ldiruvchi va kontrar – to’ldiruvchi schyotlar.
      

B. Provodka berishda qatnashmaydigan schyotlar.

3. Kontrar schyotlar bo’ladi?

   1. 
      Kontraktiv.
      
   2. 
      Kontr passiv.
      

B. Faqat aktiv.
G. Faqat passiv.
D. A + B.

4. Yig’ib – tarqatuvchi schyotlarning tayinlanishi.

   1. 
      Faqat xarajatlar ustidan nazorat qilish.
      
   2. 
      Faqat xarajatlarni to’g’ri taqsimlanishini ta’minlash.
      

B. Faqat ayrim faoliyat tannarxini aniklash.
G. A+B+V.

5. Kalkulyatsiya schyotlari qaysi maqsad uchun qo’llaniladi?

   1. 
      Mahsulot sotishdan bo’lgan yalpi foydani aniqlash.
      
   2. 
      Ishlab chiqarilgan mahsulot va bajarilgan ish va xizmatlar tannarxini aniqlash.
      

B. Mehnat haqi sarfini aniqlash.

6. Solishtiruvchi schyotlar qanday maqsad uchun tayinlangan?

   1. 
      Mahsulot tannarxini aniqlash.
      
   2. 
      Asosiy vositalarni qoldiq qiymatini aniqlash.
      

B. Korxonani likvidlik holatini aniqlash.
G. Xo’jalik jarayonida olingan moliyaviy natijalarni aniqlash.

7. Ikkiyoqlamachi yozuv tizimini birinchi kim kashf etgan?

   1. 
      Kapernik.
      
   2. 
      Nyuton.
      

V. Al Xorazmiy.
G. Pacholi.
D. Arximed.

8. Muomalalar summasini ikkiyoqlamali yozuvda qanday aks etgiriladi?

   1. 
      Bir schyotning debeti va ikkinchi schyotning ham debetida.
      
   2. 
      Bir schyotning kredita va ikkinchi schyotning ham kreditida.
      

B. Balansli schyotning debetida va balansdan tashqari schyotning kreditida.
G. Bir balansli schyotning debetida va ikkinchi balansli schyotning kreditida.

9. Buxgalteriya muomalasi deganda nimani tushunasiz?

   1. 
      Muomalalar mazmuniga qarab ikkita debetlanuvchi schyotlarni aniqlash.
      
   2. 
      Muomalalarning mazmuniga qarab ikkita kreditlashuvchi schyotlarni aniqlash.
      

B. Muomalalarni mazmuniga qarab debetlanuvchi va kreditlanuvchi schyotlarni belgilab qo’yish.
G. To’g’ri javob yo’q.

10. Oddiy muomala degan nimani tushunasiz?

    1. 
       Bir schyotning debeti va ikkinchi schyotning ham debetiga yozilishi.
       
    2. 
       Bir schyotning krediti va ikkinchi schyotning ham kredita.
       

B. Bir schyotning debeti va ikkinchi schyotning krediti.
G. Bir schyotning debeti ikki va undan ortiq schyotlarning krediti.

11. Murakkab muomala deganda nimani tushunasiz?

    1. 
       Bir schyotning debeti hamda ikki va undan ortiq schyotlarning krediti.
       
    2. 
       Ikki va undan ortiq schyotlarning debeti va bir schyotning krediti.
       

B. Bir necha schyotlarning debeta va bir necha schyotlarning krediti.
G. A+B.

12. Buxgalteriya xisobida xronologik yozuv deganda nimani tushunasiz?

    1. 
       Xo’jalik muomalalarini bir yo’la yozish.
       
    2. 
       Xo’jalik muomalalarini bir oyligini jamlab oy oxirida daftarga yozish.
       

B. Iqtisodiy jihatdan bir xil bo’lgan muomalalarni ketma - ket (navbat bilan) daftarda aks ettirish.

13. Buxgalteriya hisobida tizimi (sistematik) yozuv deganda nimani tushunasiz?

    1. 
       Muomalalar summasini daftarga ketma - ketlikda aks ettirish.
       
    2. 
       Muomalalar summasini guruhlash.
       

V. Bosh daftarga xronologik tartibda yozilgan muomalalar summasini schyotlarning debeti va kreditiga tizimli yozib borish.
G. A+B.

14. Sintetik schyotlar qanday ma’lumotlarni beradi?

    1. 
       Natura o’lchovidagi ma’lumotlarini.
       
    2. 
       Pul o’lchovidagi ma’lumotlarni.
       

B. Mehnat o’lchovidagi ma’lumotlarni.
G. Xo’jalik mablag’lari va muomalalari haqida umumlashtirilgan ko’rsatkichlarni.
D. A+B.

15. Tahliliy (analitik) schyotlarda nimalar ko’rsatiladi?

    1. 
       Sintetik schyot ma’lumotlarini batafsil ko’rsatib beradi va unda umumiy ko’rinishda aks ettirilgan mablaglarning tarkibiy qismlarini ko’rsatadi.
       
    2. 
       Faqat natura ko’rsatkichida aks ettiriladi.
       

B. Bir necha tahliliy (analitik) schyotlar ma’lumotlari bir necha sintetik schyotlar ma’lumotlariga tengligini ko’rsatadi.
G. Tashkiliy schyotlarda ma’suliyatlar faqat summa ko’rsatkichida aks ettiriladi.

16. Bir sintetik schyot bo’yicha ochilgan bir necha tahliliy (analitik) schyotlarning qaysi ko’rsatkichlari o’zaro teng bo’lishi kerak?

    1. 
       Faqat dastlabki saldolari.
       
    2. 
       Faqat debet va kredit oborot (aylanma)lari.
       

B. Faqat oxirgi saldolari.
G. A + B + V.

17. Aylanma (oborot) vedomost (qaydnoma)lari nima uchun xizmat qiladi?

    1. 
       Schyotlarning qoldiqlarini chiqarish uchun.
       
    2. 
       Joriy hisob ma’lumotlarini umumlashtirish uchun.
       

B. Sintetik va analitik schyotlar ma’lumotlarini taqqoslash uchun.
G. Balans tuzish uchun.
D. B + V + G.

18. Aylanma (oborot) vedomostida schyotlarning oxirgi qoldiqlari qanday topiladi?

    1. 
       Aktiv schyotlar bo’yicha dastlabki qoldivda kredit aylanmasini qo’shib debet oylanmasini ayirish kerak.
       
    2. 
       Passiv schyotlar buyicha dastlabki qoldiqqa kredit oylanmasini qo’shib debet oylanmasini ayirish kerak.
       

B. Aktiv schyotlar bo’yicha dastlabki qoldiqqa debet oylanmasini qo’shib kredit oylanmasini ayirish kerak.
G. Passiv schyotlar bo’yicha dastlabki qoldiqqa debet oylanmasini qo’shib kredit oylanmasini ayirish kerak.

19. Nima uchun oylanma vedomostida debet va kredit oylanmalari o’zaro teng bo’ladi?

    1. 
       Muomalalar summasi schyotlarning debeti va kreditiga bir xilda yozilganligi uchun.
       
    2. 
       Muomalalar summasi schyotlarning debetiga ikki marta yozilganligi uchun.
       

B. Muomalalar summasi schyotlarning kreditiga ikki marta yozilganligi uchun.
G. Muomalalar summasi bir schyotning debetiga ko’p, ikkinchi schyotning kreditiga kam yozilganligi uchun.

20. Schyotlar rejasini qanday ta’riflaysiz va u qanday maqsadlar uchun moslashtirilgan?

    1. 
       Schyotlar ro’yxati va u boshqaruv hisobotini tuzishga moslashtirilgan.
       
    2. 
       Schyotlar ta’rifi bo’lib statistika hisobotini tuzishga moslashtirilgan.
       

B. Tizimga keltirilgan schyotlar ro’yxati bo’lib, u moliyaviy hisobotlarni tuzishga moslashtirilgan.
G. A + B.

21. Yangi schyotlar rejasida nechta schyot, nechta qism va nechta bo’lim bor?

    1. 
       249 ta balansli schyot, 20 ta balansdan tashqari schyot, 7 ta qism, 10 ta bo’lim bor.
       
    2. 
       249 ta schyot, 14 ta balansdan tashqari schyot, 6 ta qism, 9 ta bo’lim bor.
       

B. 249 ta schyot, 18 ta balansdan tashqari schyot, 9 ta k.ism, 6 ta bo’lim bor.

22. Schyotlarni raqamlashning zarurati nimada?

    1. 
       Hisob registrlariga yozish uchun.
       
    2. 
       Ochilgan schyotlarni adashtirmaslik uchun.
       

B. Hisob yuritish va schyotlarni eslab qolishni osonlashtirish va axborotlarni avtomatlashtirish zaruriyati.
G. A + B.

O’z o’zini tekshirish uchun savollar:

1. 
   Schyotlarga k;anday ta’rif berasiz?
   
2. 
   Aktiv schyotlarning qoldiqlari qanday aniqlanadi?
   
3. 
   Passiv schyotlarning qoldiqlari qanday aniqlanadi?
   
4. 
   Schyotlar nima uchun tasniflanadi?
   
5. 
   Schyotlar tasniflanganda qanday schyotlarga bo’linadi?
   
6. 
   Balansli schyotlarda nimalar hisobga olinadi?
   
7. 
   Balansdan tashqari schyotlarda nimalar hisobga olinadi?
   

Adabiyotlar ro’yxati:

1. 
   O’zbekiston Respublikasi buxgalteriya hisobi to’g’risidagi Qonuni. 1996 y. 30 avgust.
   
2. 
   Makarov B.C. Teoriya buxgalterskogo ucheta. MT.: «Statistika», 1974 g.
   
3. 
   Pacholi L. Traktat o schetax i zapisyax. M.: «Statistika», 1994.g.
   
4. 
   O’zbekiston Respublikasi BHMS 21-son O’zR Moliya Vazirligining 2002 y. 9 sentyabrda 103-sonli buyrug’i.
   

5.